નવી દિલ્હી: દેશમાં જન્મ નોંધણીનો નવો નિયમ લાગુ થઈ ગયો છે. કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલા નવા નિયમ મુજબ હવે બાળકના જન્મની નોંધણી કરાવતી વખતે પિતા અને માતા બંનેએ પોતપોતાના ધર્મની નોંધણી કરાવવી પડશે. રાજ્ય સરકારોએ આ નિયમોનું નોટિફિકેશન બહાર પાડવું પડશે. પહેલાં જન્મ રજિસ્ટરમાં માત્ર પરિવારનો ધર્મ જ નોંધવામાં આવતો હતો. અપડેટ કરેલ ‘ફોર્મ નંબર 1 બર્થ રિપોર્ટ’માં હવે બાળકના ધર્મ સાથે ‘પિતાનો ધર્મ’ અને ‘માતાનો ધર્મ’ માટે અલગ અલગ કોલમનો સમાવેશ થાય કરવામાં આવ્યો છે. આ જ નિયમ બાળકને દત્તક લેનારા માતાપિતાને પણ લાગુ પડશે.
11 ઓગસ્ટ, 2023 ના રોજ સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલ જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી (સુધારા) અધિનિયમ હેઠળ જન્મ અને મૃત્યુનો ડેટાબેઝ રાષ્ટ્રીય સ્તરે જાળવવામાં આવી રહ્યો છે. તેનો ઉપયોગ નેશનલ પોપ્યુલેશન રજિસ્ટર (એનપીઆર), મતદાર નોંધણી, આધાર નંબર, રેશન કાર્ડ, પાસપોર્ટ, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ, મિલકત નોંધણી જેવા અન્ય ડેટાબેઝને અપડેટ કરવા માટે કરવામાં આવશે.
ALSO READ : રાષ્ટ્ર વિરુદ્ધ કામ કરતી SIMI પર વધુ પાંચ વર્ષનો પ્રતિબંધ, ગૃહ મંત્રાલયે કર્યો આદેશ
કેન્દ્ર સરકારના પોર્ટલ સિવિલ રજિસ્ટ્રેશન સિસ્ટમ (crsorgi.gov.in)) દ્વારા જન્મ અને મૃત્યુની ડિજિટલ નોંધણી હવે ફરજિયાત બની ગઈ છે. આનાથી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ સહિતની વિવિધ સેવાઓ માટે ડિજિટલ બર્થ સર્ટિફિકેટ જારી કરવાનું સરળ બન્યું છે. જન્મ રજિસ્ટરમાં હવે વધારાની વિગતો માટે કોલમ છે જેમ કે આધાર નંબર, માતા-પિતાનો મોબાઈલ અને ઈમેલ આઈડી અને વિગતવાર સરનામું. માહિતી આપનાર વ્યક્તિએ પોતાનો આધાર અને સંપર્ક વિગતો પણ આપવી પડશે.
સુધારિત કાયદા અનુસાર ભારતના રજિસ્ટ્રાર જનરલ નોંધાયેલા જન્મ અને મૃત્યુનો રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ જાળવી રાખશે. જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી અધિનિયમ, 1969 મુજબ મુખ્ય રજિસ્ટ્રાર અને રજિસ્ટ્રારને આ ડેટાબેઝનો ડેટા શેર કરવો જરૂરી છે. CRS ડેટા ‘સિવિલ રજિસ્ટ્રેશન સિસ્ટમ પર આધારિત ભારતના મહત્વપૂર્ણ આંકડા’ રિપોર્ટના સંકલન માટે મહત્વપૂર્ણ છે, જે સામાજિક-આર્થિક આયોજન અને સામાજિક ક્ષેત્રના કાર્યક્રમોના મૂલ્યાંકનમાં સહાય કરે છે. આ ડેટામાં જન્મ સમયે લિંગ ગુણોત્તર, શિશુ મૃત્યુ દર, મૃત જન્મ અને મૃત્યુનો સમાવેશ થાય છે અને જાહેર આરોગ્ય વ્યવસ્થાપનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
નવા જન્મ નોંધણી નિયમો માતાપિતાના ધર્મની નોંધણી, ડિજિટલ નોંધણી અને આંકડાકીય અને કાનૂની હેતુઓ માટે વ્યાપક ડેટા સંગ્રહ પર ભાર મૂકે છે. આધાર નંબરો, સંપર્ક વિગતો અને સરનામાંની સુધારેલી માહિતીનું એકીકરણ નાગરિક નોંધણી પ્રણાલીમાં રેકોર્ડ-કીપિંગ અને ડેટા મેનેજમેન્ટમાં સુધારો કરવા તરફના સરકારના પ્રયાસોને રેખાંકિત કરે છે. આ સુધારાઓનો હેતુ નોંધણી પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરવાનો અને આયોજન અને મૂલ્યાંકનના હેતુઓ માટે મહત્વપૂર્ણ ડેટાની ચોકસાઈ અને સુલભતા વધારવાનો છે.
