-ડૉ. કલ્પના દવે
આજે જૂન મહિનાનો ત્રીજો રવિવાર છે. નવી પેઢી એને ફાધર્સ ડે (પિતૃદિવસ) તરીકે મનાવે છે. કૌટુંબિક આત્મીયતાના આ ભાવને સમજવા થોડી વાત માંડીએ.
મારા પિતાશ્રીનાં ચરણોમાં સમર્પિત ભાવ:- પૂજ્ય પપ્પાજીને
પૂજ્ય પપ્પાજી આજ આપનું સ્મરણ થતાં,
ચક્ષુભીના નયન, નમણાં હૈયાને ભીંજવી રહ્યાં,
કંટકોને મારગે ચાલી નવી કેડી કંડારી ગયા,
સંઘર્ષોના અડાબીડ વનને ભેદતા ગયા,
કર્મનિષ્ઠા ને આતમબળના પીયુષ આપી ગયા,
જીવનપંથના અમ પ્રેરક બની દિવ્યપંથે સીધાવી ગયા.
ભારતીય સંસ્કૃતિ મુજબ જે બાળકને નવ મહિના કૂખમાં ઉછેરીને માતા બાળકને જન્મ આપે છે તેને માતા, જનની કે જનેતા કહેવાય છે, જયારે પિતાના આત્માનો જે અંશ છે તે પુત્રને આત્મજ અને પુત્રીને આત્મજા કહેવાય છે. એક જ માતા-પિતાનાં બાળકો જેની લોહીની સગાઈ છે તેને સહોદર કહેવાય છે. આ કૌટુંબિક સંબંધો અતૂટ છે, પણ એને સમૃદ્ધ રાખવાની જવાબદારી આપણી જ છે.
માતા-પિતાના નામથી આગવી ઓળખ આપણી સંસ્કૃતિનું પ્રતીક કહી શકાય. મા પાર્વતીને શૈલજા, તો જનકતનયા- જાનકી, શ્રીકૃષ્ણ- યશોદાનંદન તો રઘુવંશમાં જન્મેલા રાઘવ કે શ્રીરામ. કુંતીપુત્ર-કૌંતેય. માતૃપ્રેમની અનેક વાતો આપણે કરીએ છીએ, પણ જેના વાત્સલ્યની અતૂટ ધારા આપણા પર વરસે છે તેને આપણે ભાગ્યે જ સમજી શકીએ છીએ. દીકરો સાત-આઠ વર્ષનો થાય ત્યારે પપ્પા એના માટે સુપર હીરો હોય છે પણ સમય જતા એમાં ઓટ આવે, એના આદર્શ બદલાય અથવા વૈચારિક મતભેદને લીધે પપ્પા જોડે મતભેદ અને ઘણી વખત મનભેદ થાય, પણ કહેવાય છે ને કે-છાતી તો વ્રજના જેવી, હૈડું જાણે હિમાલય. એ પિતાના હૃદયની વિશાળતા આપણે પામી શકતા નથી.
દીકરા કે દીકરીને કોઈ પણ આપત્તિ હોય ત્યારે પહાડની જેમ તેનું રક્ષણ કરે, તે પિતા. સંતાનને ખુશ રાખવા, તેમની દરેક ઈચ્છા પૂરી કરવા તનતોડ મહેનત કરે, તે પિતા. રાતના બાર વાગે ડોરબેલ વાગે અને સૌથી પહેલાં સફાળો જાગે, કુટુંબનો રક્ષક, તે પિતા. એજ્યુકેશન માટે, લોન લેવી હોય કે ઘરમાં કોઈ શુભપ્રસંગ હોય ત્યારે નાણાંની વ્યવસ્થા કરે તે પિતા. જીવન જીવવાની સાચી તાલીમ આપીને, કૌટુંબિક-સામાજિક કે વ્યવસાયિક જીવનના પડકારો કેવી રીતે ઝીલવા, કપરાસંજોગોમાં યોગ્ય નિર્ણય લેવા, જરૂર પડે ત્યારે લાગણીને સંયમિત રાખવાની હિંમત પિતા જ આપી શકે.
પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિમાં સાચો માર્ગ ચીંધે તે પિતા. મા ગૃહિણી તરીકે પોષણ કરે જયારે પિતા આંગળી પકડીને બહારનું વિશ્વ બતાવે છે. ભણવામાં, આર્થિક આયોજનમાં કે તમારો વ્યવસાય કરતી વખતે તમે કોઈ પણ પરિસ્થિતિનો કેવી રીતે સામનો કરશો એ પિતા સમજાવે છે. પિતાના આ પ્રેમને ઓળખવાનો અને પામવાનો પ્રયત્ન કરીએ અને સંતાન તરીકે આપણે એમને અઢળક પ્રેમ આપીએ, એમની કાળજી રાખીએ એ જ સાચો ફાધર્સ ડે.
આજની યુવાપેઢી ખૂબ સમજુ અને વિવેકી છે પણ તે છતાં ય સમયના અભાવે કે બદલાયેલી જીવનશૈલીને લીધે વૃદ્ધ માતા-પિતાને પોતે વધુ સમય આપી શકતા નથી. મિત્રો, યાદ રાખજો કે પિતા કદાચ હું તને ખૂબ ચાહું છું- એવું શબ્દોમાં વ્યક્ત નહીં કરે પણ એમનો એ અવ્યક્ત પ્રેમ એમની આંખોમાં અને હૈયે નીતરતો રહે છે. નિર્વ્યાજ શુદ્ધ પ્રેમને પામવા એમના નિર્મળ મનમાં ડોકિયું કરજો.
મિત્રો, તમારામાં આત્મવિશ્વાસ જગાડનાર એ પિતાનો કોઈ પણ રીતે વિશ્વાસઘાત ન કરતા. યાદ રાખજો કે માતા-પિતાના પ્રેમમાં કોઈ શરત નથી. માત્ર આત્મિક પ્રેમ છે. પિતા પોતાના આંસુ હૈયે ધરબી રાખે છે, એમનો પ્રેમ પણ મૂક હોય છે, પણ સંતાનોની કાળજી અને સુરક્ષા માટે પિતા શક્તિનો સ્તંભ છે. છેલ્લાં દશ વર્ષથી પોતાના યુવા દીકરાના વિયોગમાં તડપતા એક વિદેશી વૃદ્ધ પિતાની મનોવ્યથા આ કવિતામાં આલેખાઈ છે.
દીકરા, તું દૂરના દેશે ઊડી ગયો!
આપણા આ ઘરના માળાને, મેં મારા હાથે સજાવ્યો’તો
હૈયાની હૂંફથી એમાં પૂર્યા હતા પ્રાણ,
ઓ,દીકરા તું કયાં છે, મને સાંભળે છે?
તું જ તો મારું જીવન છે.
દીકરા, પાછો આવને આપણા આ માળામાં-
આકાશ સામે મીટ માંડી જોઉં છું તારી વાટ.
દિવસ ઉગતા જ સૂર્યને પૂછું છું,
પ્રત્યેક રાત્રિએ તારલાને પૂછું છું-
કે મારો દીકરો આવશે ને?
આકાશ, તારાઓ, સૂર્ય-ચંદ્ર બધા ચૂપ-
ચારેકોર એક સન્નાટો અને અંધારું.
દીકરા, આવ કદાચ હું કાલે ન હોઉં તો?
બસ, મોડું થાય તે પહેલાં, એક વાર આવી જા.
તું નાનો હતો હું તને ટોપી પહેરાવતો,
ત્યારે તું કેવું મીઠું હસતો હતો-
તારા ગળે ટાઈ બાંધતા હું તને બથમાં લેતો-
પછી,તું કહેતો- પપ્પા, આય લવ યુ.
અને મોટો થયો,જગતમાં ઊડવાની પાંખો મળતાં જ-
તું દૂરદેશ ઊડી ગયો.
આ ઘરમાં તારા પહેલા પગલાંની છાપ પણ,
આજે હું જોઈ શકું છું.
પ્રેમના અતૂટ વિશ્વને છોડીને, તું ગયો તે ગયો, પાછો ના જ ફર્યો!
તારી મા પણ મને ગરીબને છોડીને ચાલી ગઈ.
હવે હું વદ્ધ થયો છું- હવે થાક્યો છું.
ભેંકાર એકલતામાં શ્વસી રહ્યો છું, મને ભય લાગે છે.
બેટા, એક વાર આવ, હું હજુ તને ચાહું છું.
તું આવે કે ન આવે પણ, હું તને પ્રેમ કરતો જ રહીશ.
આપણ વાંચો : Happy Fathers Day: સચિન, ધોની, કોહલી, રિન્કુ, પંત, સરફરાઝ માટે પિતા હંમેશાં પ્રેરણાસ્ત્રોત રહ્યા છે
