- અંકિત દેસાઈ
42 વર્ષની ઉંમર પછી આંખે ઝાંખપ આવે. ખાસ કરીને નજીક્નું વાંચવામાં તકલીફ પડે. આંખ નજીકની વસ્તુને સ્પષ્ટ જોવાની ક્ષમતા ગુમાવી દે ત્યારે ચશ્મા પહેરવા પડે એ અવસ્થાને બેતાળાં કે બેતાલા તરીકે ઓળખાય છે.
આમેય 40 વર્ષની ઉંમર એ પુરુષના જીવનમાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્ન છે, જે સ્વાસ્થ્યની દ્રષ્ટિએ ઘણા પરિવર્તન અને નવા પડકારો લઈને આવે છે. આ મધ્યમ વયે પહોંચ્યા પછી, શરીરનું ચયાપચય (metabolism) ધીમું પડી જાય છે, હોર્મોનલ સ્તરોમાં ફેરફાર થાય છે અને જીવનશૈલી સંબંધિત રોગોનું જોખમ નોંધપાત્ર રીતે વધી જાય છે.
પુરુષોએ ખાસ કરીને હૃદયરોગ, પ્રોસ્ટેટની સમસ્યા અને ડાયાબિટીસ જેવા ક્રોનિક (Chronic) રોગો સામે સજાગ રહેવું જરૂરી છે. આવા બધા રોગો માત્ર જીવનની ગુણવત્તાને અસર કરતા નથી, પરંતુ સમયસર કાળજી ન લેવાય તો તે જીવલેણ પણ સાબિત થઈ શકે છે. તેથી 40 પછીના દાયકામાં પ્રવેશતા જ પુરુષે પોતાના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે સક્રિય અને જવાબદાર અભિગમ અપનાવવો અનિવાર્ય છે.
હૃદયરોગ એ 40 વર્ષ પછી પુરુષોમાં મૃત્યુનું મુખ્ય કારણ છે. વધતી ઉંમર સાથે, રક્તવાહિનીઓની સ્થિતિસ્થાપકતા ઘટે છે અને ધમનીઓમાં પ્લેક જમા થવાની સંભાવના વધી જાય છે, જેને ‘એથરોસ્ક્લેરોસિસ’ કહે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશર, હાઈ કોલેસ્ટ્રોલ અને સ્થૂળતા આ જોખમને વધુ વધારે છે. હૃદયને સ્વસ્થ રાખવા માટે, સૌથી પહેલા આહારમાં ધરમૂળથી ફેરફાર કરવો જરૂરી છે. સંતૃપ્ત ચરબી પ્રોસેસ્ડ ફૂડ અને સોડિયમની માત્રા ઘટાડીને ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ અને લીન પ્રોટીનને પ્રાધાન્ય આપવું જોઈએ.
આલ્ફા-લિનોલેનિક એસિડ (ALA) અને ઓમેગા-3 ફેટી એસિડથી ભરપૂર ખોરાક, જેમ કે ફ્લેક્સસીડ્સ અને માછલી, હૃદયને સુરક્ષિત રાખવામાં મદદ કરે છે. નિયમિતપણે શારીરિક પ્રવૃત્તિ, જેમ કે દરરોજ ઓછામાં ઓછી 30 મિનિટની ઝડપી ચાલ અથવા અન્ય કાર્ડિયો એક્સરસાઇઝ કરવી અનિવાર્ય છે, કારણ કે તે વજન નિયંત્રણમાં રાખવામાં અને બ્લડ પ્રેશરને સ્થિર કરવામાં મદદ કરે છે.
આ ઉપરાંત, ધૂમ્રપાન અને વધુ પડતો આલ્કોહોલનું સેવન હૃદય માટે અત્યંત જોખમી છે, જેનો તાત્કાલિક ત્યાગ કરવો જોઈએ. 40 વર્ષ પછી વાર્ષિક ધોરણે લિપિડ પ્રોફાઇલ અને બ્લડ પ્રેશરની નિયમિત તપાસ કરાવવી એટલી જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે, જેથી જોખમી પરિબળોને વહેલી તકે નિયંત્રિત કરી શકાય.
40 વર્ષ પછી પુરુષોમાં જોવા મળતી અન્ય એક સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા પ્રોસ્ટેટ ગ્રંથિ સંબંધિત છે. આ ગ્રંથિ વધતી ઉંમર સાથે મોટી થવા લાગે છે, જેને ‘બેનાઇન પ્રોસ્ટેટિક હાઇપરપ્લાસિયા’ (BPH) કહેવામાં આવે છે, જે પેશાબ કરવામાં મુશ્કેલી, વારંવાર પેશાબની અરજ અને નબળી ધાર જેવી સમસ્યાઓ પેદા કરી શકે છે. આ લક્ષણો રાત્રે ઊંઘમાં પણ ખલેલ પહોંચાડે છે.
જોકે BPH સામાન્ય રીતે કેન્સર નથી, પરંતુ પ્રોસ્ટેટ કેન્સરનું જોખમ પણ આ ઉંમર પછી વધે છે. તેથી, પેશાબ સંબંધિત કોઈપણ અસામાન્ય લક્ષણને અવગણવાને બદલે તરત જ ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ, કારણ કે વહેલું નિદાન સફળ સારવારની શક્યતા વધારે છે. 50 વર્ષની ઉંમર પછી અથવા જો પરિવારમાં પ્રોસ્ટેટ કેન્સરનો ઇતિહાસ હોય તો 40-45 વર્ષની ઉંમરથી જ, નિયમિતપણે પ્રોસ્ટેટ સ્પેસિફિક એન્ટિજેન (PSA) ટેસ્ટ અને ડિજિટલ રેક્ટલ પરીક્ષા કરાવવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. ટામેટાં અને લાલ શાકભાજીમાં રહેલું લાઇકોપીન પ્રોસ્ટેટના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
એ જ રીતે, ડાયાબિટીસ, ખાસ કરીને ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસ, 40 પછીના પુરુષોમાં બેઠાડું જીવનશૈલી અને અનિયમિત આહારના કારણે ઝડપથી ફેલાતો રોગ છે. બેઠાડું જીવનશૈલી અને વજનમાં વધારો શરીરમાં ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર પેદા કરે છે, જે આ રોગને આમંત્રણ આપે છે. થાક લાગવો, વારંવાર પેશાબ આવવો, અચાનક વજન ઘટવું અથવા દૃષ્ટિમાં ધૂંધળાપણું આવવું એ ડાયાબિટીસના મુખ્ય લક્ષણો હોઈ શકે છે.
જોકે ઘણા કિસ્સામાં કોઈ લક્ષણો જોવા મળતા નથી, તેથી નિયમિત ચેકઅપ જરૂરી છે. 40 વર્ષ પછી, દર વર્ષે ફાસ્ટિંગ બ્લડ સુગર અને HbA1c ટેસ્ટ કરાવવો જોઈએ. જો ડાયાબિટીસનું નિદાન થાય, તો દવાઓ સાથે આહાર અને વ્યાયામને જીવનનો અભિન્ન ભાગ બનાવવો જરૂરી છે. ખાંડ અને રિફાઇન્ડ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું નિયંત્રણ અને ફાઇબરથી ભરપૂર ખોરાકનું સેવન આ રોગને વ્યવસ્થિત કરવામાં મદદ કરે છે. અનિયંત્રિત ડાયાબિટીસ હૃદય, કિડની, ચેતાતંત્ર અને આંખોને ગંભીર નુકસાન
આ ત્રણ મુખ્ય રોગ ઉપરાંત, 40 પછી પુરુષોએ તણાવ વ્યવસ્થાપન અને પૂરતી ઊંઘ પર ધ્યાન આપવું જોઈએ. લાંબા સમયનો તણાવ કોર્ટિસોલના સ્તરોને વધારે છે, જે બ્લડ પ્રેશર અને બ્લડ સુગર બંને માટે જોખમી છે. યોગ, ધ્યાન અને શ્વાસની કસરતો તણાવ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. નિયમિતપણે પૂરતી અને સારી ગુણવત્તાવાળી 7-8 કલાકની ઊંઘ લેવાથી શરીરને રિપેર થવાનો અને હોર્મોન્સને સંતુલિત કરવાનો સમય મળે છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિ માટે પણ જરૂરી છે.
નિયમિત આરોગ્ય તપાસને જીવનનો એક ભાગ બનાવી દેવો જોઈએ, જેમાં ડોક્ટરની સલાહ મુજબ સંપૂર્ણ બોડી પ્રોફાઇલિંગ, કોલેસ્ટ્રોલ સ્તર, લિવર ફંક્શન અને કિડની ફંક્શન ટેસ્ટનો સમાવેશ થાય છે. 40 પછીનું સ્વાસ્થ્ય એ ભાગ્ય પર નહીં પણ વ્યક્તિગત કાળજી અને સકારાત્મક જીવનશૈલીના નિર્ણયો પર નિર્ભર કરે છે. સંતુલિત આહાર, સક્રિય જીવનશૈલી અને સમયસર તબીબી સલાહ દ્વારા પુરુષો 40 પછી પણ સ્વસ્થ, સંતુષ્ટ અને લાંબું જીવન જીવી શકે છે.
આપણ વાંચો: મેલ મેટર્સઃ નો નટ્સ નવેમ્બર આ સોશ્યલ મીડિયા ટ્રેન્ડ કરતાં ભારતીય વિભાવના સારી છે !
