‘જન ધન યોજનાને એક દાયકો પૂરો, આર્થિક સશક્તીકરણ પ્રત્યે ભારતની સફર સીમાચિહ્નરૂપ : ડો. જિતેન્દ્ર સિંહ
ભારતના નાણાકીય ઇતિહાસમાં સૌથી વધુ પરિવર્તનકારી પહેલોમાંની એક પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના (પીએમજેડીવાય) આજે તેની 10મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝનરી નેતૃત્વ હેઠળ વર્ષ 2014માં શરૂ થયેલી આ યોજના નાણાકીય સર્વસમાવેશકતા માટે એક વૈશ્વિક માપદંડ બની ગઈ છે, જેણે દરેક ભારતીયના ઘરઆંગણે બેંકિંગ સેવાઓ પહોંચાડી છે, જેમાં દેશના સૌથી અંતરિયાળ ખૂણાઓ પણ સામેલ છે.
કેન્દ્રીય વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો), પૃથ્વી વિજ્ઞાન રાજ્યમંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો), પીએમઓ, પરમાણુ ઊર્જા વિભાગ, અંતરિક્ષ વિભાગ, કર્મચારી, જાહેર ફરિયાદ અને પેન્શન વિભાગ, ડો. જિતેન્દ્ર સિંહે આ યોજનાને “પ્રધાનમંત્રીના સ્વપ્નદ્રષ્ટા નેતૃત્વના રોલ મોડલ” તરીકે બિરદાવી હતી. આ ક્રાંતિકારી યોજના શરૂ કરવાનો નિર્ણય પીએમ મોદીએ કાર્યભાર સંભાળ્યાના થોડા જ મહિનાઓમાં લેવામાં આવ્યો હતો, જે સર્વસમાવેશક વિકાસ માટે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે પીએમજેડીવાયની સફળતાને કોવિડ-19 રોગચાળા દરમિયાન સમર્થન મળ્યું હતું, જ્યાં આ યોજનાએ સતત સીધા લાભ હસ્તાંતરણની સુવિધા આપીને આશરે 80 કરોડ ઘરોમાં ભૂખમરાને રોકવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.
આ પણ વાંચો: રક્ષાબંધનની પૂર્વસંધ્યાએ સુપ્રિયા સુળેની ટીકા: રૂ. 1500માં મહિલાઓના મત ખરીદવા માટેની યોજના
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, “પીએમજેડીવાય નાણાકીય સર્વસમાવેશકતા સુનિશ્ચિત કરવામાં ખરા અર્થમાં ગેમ-ચેન્જર રહી છે. ડો.જીતેન્દ્રસિંહ કહે છે. આ યોજનાની વિશેષતાઓને યાદ કરતા તેમણે કહ્યું હતું કે, તેમાં શૂન્ય બેલેન્સ ખાતું, રૂપે કાર્ડ નિઃશુલ્ક, રૂપે ડેબિટ કાર્ડ પર રૂ. 2 લાખનો અકસ્માત વીમો અને પાત્રતા ધરાવતા ખાતાધારકોને રૂ. 10,000ની ઓવરડ્રાફ્ટ સુવિધા પ્રદાન કરવામાં આવી છે.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે યોજનાની સામાજિક-આર્થિક અસર પર ભાર મૂકતા કહ્યું હતું કે, “પીએમજેડીવાયએ દરેક ઘરમાં મહિલાઓને સશક્ત બનાવી છે, તેમણે જણાવ્યું હતું કે જન ધન ખાતાધારકોમાં 55.6 ટકાથી વધારે મહિલાઓ છે. તેમણે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને શ્રેય આપ્યો હતો અને આવા નિર્ણાયક પગલા બદલ તેમનો આભાર માન્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, તેનાથી પીએમ-કિસાન હપ્તાનું સમયસર વિતરણ સુનિશ્ચિત થયું છે તથા લિકેજ અને ચોરીને દૂર કરવામાં આવી છે, જે તેને ભારતનાં ઇતિહાસમાં સૌથી મોટા નાણાકીય સુધારા તરીકે ચિહ્નિત કરે છે.” તેમણે વધુમાં નોંધ્યું હતું કે, આ પહેલથી કુટુંબની દરેક વ્યક્તિને ઔપચારિક બેંકિંગ સાથે જોડવામાં આવી છે, જેથી ભારત નાણાકીય સર્વસમાવેશકતાનાં વૈશ્વિક માપદંડોની સમકક્ષ આવી ગયું છે.
મંત્રીએ એ બાબત તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, આ યોજનાએ સામાન્ય નાગરિકોની આકાંક્ષાઓને વેગ આપ્યો છે અને બેંકિંગને દૈનિક જીવનનો પરિચિત અને સુલભ ભાગ બનાવ્યો છે. “એક જમાનામાં, બૅન્કો ઘણા લોકો માટે અપરિચિત હતી; આજે, કોઈ અસ્પૃશ્ય રહેતું નથી. પીએમજેડીવાયએ ભારતમાં બેંકિંગનું માત્ર વૈશ્વિકરણ જ નથી કર્યું, પરંતુ તેનાથી સામાન્ય નાગરિકોની આકાંક્ષાઓ પણ વધી છે, એમ ડો. જિતેન્દ્રસિંહે ઉમેર્યું હતું.
ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું હતું કે, “જન ધન યોજનાને એક દાયકો પૂરો થઈ રહ્યો છે, ત્યારે તે આર્થિક સશક્તીકરણ તરફની ભારતની સફરમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ છે.” તેમણે સર્વસમાવેશક વૃદ્ધિનાં આ માર્ગને જાળવી રાખવાની સરકારની કટિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ પણ કરી હતી, જેમાં ક્ષિતિજ પર આ પ્રકારનાં ઘણાં વધારે સુધારાઓ સામેલ છે.
