-દિવ્યકાંત પંડ્યા
ભારતીય સિનેમાની દુનિયા ઝડપથી બદલાઈ રહી છે. હવે એ બદલાવ આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) જેવી ટેકનોલોજીથી આવી રહ્યો છે. આ જ કોલમમાં અગાઉ આપણે ભારતની પ્રથમ AI ફિલ્મ ‘નાયેશા’ અને પ્રથમ AI સ્ટુડિયો ‘પ્રિઝમિકસ’ની વાત કરી હતી. આજે એ સિવાયના અન્ય પાસાઓમાં જનરેટિવ AIની હાજરી વિશે રસપ્રદ વાત કરીએ.
AI હવે માત્ર એક સાધન નથી રહ્યું, પણ તે એક શક્તિશાળી સાથીદાર બની ગયું છે. એવું સાથ આપતું સાધન કે જે-ફિલ્મ્સ-ટીવી શો-એડ ફિલ્મ્સ મ્યૂઝિક- લૂક્સ ડિઝાઇન અને ફેન કલ્ચર સુધી દરેક ક્ષેત્રમાં પ્રવેશી ગયું છે.તાજેતરમાં એવી ઘણી ઘટનાઓ સામે આવી છે, જેમાં ભારતીય મનોરંજન ઉદ્યોગે AIનો સાથ લીધો છે.
સૌથી પહેલી વાત કરીએ તો ટીવી શો ‘જનની: AI કી કહાની’ ની.,,,આ શો એ ભારતની પહેલી એવી ટેલિવિઝન સિરીઝ હતી, જેમાં AI એક નાયક સમાન ભૂમિકા ભજવતું હતું. એક વૈજ્ઞાનિક સ્ત્રી પોતાની દીકરીને બચાવવા માટે એક AI આધારિત રોબોટ બનાવી શકે એવી વાર્તા દર્શાવવામાં આવી હતી. એમ તો શ્રેણી માત્ર 66 એપિસોડ સુધી ચાલી, પણ એનો વિષય, અભિગમ અને રજૂઆત એવી હતી કે તેણે ભારતીય ઘરઘરમાં AI વિષયક ચર્ચા જગાવી. એમાં સાયન્સ અને ઇમોશન બંનેનો સુંદર મેળ દર્શાવવામાં આવ્યો હતો.
આ પણ વાંચો: શો-શરાબા : નો નેપોટિઝમનો NO…હવે ફિલ્મ્સ કોની….કિડ્સ ઓફ સ્ટારની કે પછી સ્ટોરીની?
એડ ફિલ્મ્સની દુનિયામાં પણ AIનો ઉપયોગ નોંધપાત્ર બની રહ્યો છે. હવે Google Veo 3 જેવી જનરેટિવ વીડિયો ટૂલ્સ દ્વારા વોક્સ પોપ સ્ટાઇલના ઇન્ટરવ્યૂ (રસ્તા પર લોકોના અભિપ્રાય લેતા વીડિયોઝ) કે ક્લિંગ અને રનવે જેવા સોફ્ટવેર્સની મદદથી શોર્ટ એડ્સ ખૂબ ઓછી કિંમત અને ટૂંકા સમયમાં બનાવી શકાય છે.
અગાઉ જ્યાં લાઇવ શૂટિંગ અને ભારે મહેનત લાગતી હતી, હવે એક સોફ્ટવેર થકી એ જ પરિણામ મળી રહ્યું છે. (જોકે હજુ Google Veo 3નો ભારતમાં સત્તાવાર પ્રવેશ બાકી છે) તેથી બ્રાન્ડ્સ હવે આ નવી તકનીકના ઉપયોગથી AIની મદદથી એડ ફિલ્મ્સ બનાવી રહી છે.
ફેશન અને સ્ટાઇલ ઇન્ડસ્ટ્રી પણ AIથી પ્રભાવિત છે. જાણીતા હેરસ્ટાઇલિસ્ટ દર્શન યેવલેકર જેમણે ‘પદ્માવત’, ‘બાજીરાવ મસ્તાની’ અને ‘લાલ કપ્તાન’ જેવી ફિલ્મ્સમાં કામ કર્યું છે, એ AIનો ઉપયોગ કરીને લૂક્સ અને સ્ટાઇલ્સની ટૂંક સમયમાં પૂર્વકલ્પના તૈયાર કરે છે. અગાઉ જે કામ માટે આખી ટીમ અને કલાકોની મહેનત જોઈતી એ હવે એક વ્યક્તિ ટૂલ્સ વડે કરી શકે છે. એડ ફિલ્મ્સ- મ્યુઝિક વીડિયો અને ફિલ્મ્સમાં આવા લૂક્સ બહુ કામ લાગે છે અને હવે ક્રિએટિવ વિકલ્પ પણ વધુ મળે છે.
આ પણ વાંચો: શો-શરાબા : AI આઇયે પધારીયે ઈન ઇન્ડિયન સિનેમા!
સોશિયલ મીડિયા પર પણ AIપોતાની છાપ છોડે છે. દીપિકા પાદુકોણનો વિચર જેવી ફેન્ટસી લૂકવાળો AI ફોટો થોડા દિવસ અગાઉ વાયરલ થયો ત્યારે લોકોએ માની લીધું હતું કે તે ખરેખર કોઈ ફિલ્મનો એનો લૂક છે. લોકો અંદાજ લગાવવા લાગ્યા કે દીપિકા, એટલીની આગામી ફિલ્મમાં અલ્લુ અર્જુન સાથે આવી ભૂમિકામાં દેખાશે.
જોકે પછીથી ખબર પડી કે ફોટો ફક્ત એક ફેનની કલ્પના હતો, છતાં તે એટલો રિયલ લાગતો કે લોકો તેની ચર્ચા કરવા લાગ્યા. મતલબ AI માત્ર અંદાજ નહીં, પણ અપેક્ષાઓ પણ ઊભી કરે છે. હવે ફેનઆર્ટ માત્ર હોબી નથી રહી, તે માર્કેટિંગ અને હાઈપ બિલ્ડ કરવાની સ્ટ્રેટેજી બની ગઈ છે. AI જનરેટેડ વિઝ્યુઅલ્સ હવે દર્શકોની અપેક્ષાઓ ઊભી કરે છે અને પ્રોજેક્ટ્સ માટે ડિમાન્ડ જનરેટ કરે છે.
ફિલ્મના વિષયોને પણ AI અસર કરે છે, જેમ કે બ્રિટિશ-ઇન્ડિયન ફિલ્મ “Ira’ ડિજિટલ આર્કાઇવિંગ અને ટેક આધારિત સિસ્ટમની નૈતિકતા પર આધારિત છે. આ ફિલ્મમાં ટેક્નોલોજીના ફાયદા સાથે સાથે તેનાથી ઊભી થતી મુશ્કેલીઓ અને પ્રશ્નોને પણ દર્શાવવામાં આવ્યા છે. આ જ પ્રમાણે ‘હ્યુમન્સ ઇન ધ લૂપ’ જેવી ફિલ્મ AIના સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક અસરો પર પ્રકાશ પાડે છે.
આ પણ વાંચો: શો-શરાબા: ટોમ ક્રૂઝ… એના માટે છે પેશન પોસિબલ!
આ ફિલ્મમાં એક આદિવાસી મહિલાની નજરથી AIના ભેદભાવ અને ટેક્નોલોજીના દુરુપયોગને દર્શાવવામાં આવ્યો છે. આ ફિલ્મ MAMI અને IFFK જેવા ફેસ્ટિવલ્સમાં પ્રશંસા પામી છે. આ બતાવે છે કે AI ફક્ત ટેક્નિકલ પરિબળ નથી, પણ વિચારી શકાય તેવો વિષય છે.
આજે નાના શહેરનો યુવક પણ AI ટૂલ્સ અને મોબાઇલ વડે એક અસરકારક શોર્ટ ફિલ્મ બનાવી શકે છે. પહેલા જે તક માત્ર મોટા સ્ટુડિયોઝ માટે હતી, હવે એ દરેક સર્જકે માટે ખુલ્લી છે. સ્ટોરીટેલિંગ હવે માત્ર કલ્પનામાં નહીં, પણ રિયલ વિઝ્યુલ ફોર્મમાં સાકાર થઇ શકે છે અને એ પણ ઓછા સમયમાં અને ઓછી કિંમતમાં. AI ફિલ્મમેકિંગ એ હવે કલ્પના અને કારીગરી વચ્ચેની દીવાલ તોડી રહી છે.
લોકો હવે ઘરની અંદર બેઠા બેઠા એવો વીડિયો બનાવી શકે છે, જેમાં એન્ડિંગ ડ્રામેટિક હોય, પાત્રો વિદેશી હોય અને લોકેશન્સ ભવ્ય હોય. AI ફિલ્મમેકિંગ માત્ર ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ નથી, એ સ્ટોરીટેલિંગનો એક નવો દ્રષ્ટિકોણ છે.
આ પણ વાંચો: શો-શરાબા : જિસકી મૂવી લંબી ઉસકા ભી બડા નામ હૈ…!
મનોરંજન દેવની કૃપાથી અત્યારના સમયની સૌથી મહત્ત્વની વાત એ છે કે જનરેટિવ AI હવે ભવિષ્ય નથી તે વર્તમાન છે, અને એ ફિલ્મમેકિંગ, એડ્વરટાઇઝિંગ, સોશિયલ મીડિયા, ઓનલાઇન કન્ટેન્ટ, ફિલ્મમેકિંગના વિવિધ વિભાગો એમ બધે જ ઉપયોગી નીવડી રહ્યું છે. ભારતીય સિનેમાની નવી પેઢી હવે સર્જનાત્મકતા અને ટેક્નોલોજીનું મિશ્રણ એટલે કે સર્જનરેટિવ છે!
લાસ્ટ શોટ
“AI અમુક અંશે ખતરો તો ખરો જ, પણ તેની સામે લડવા કરતાં તેની સાથે દોસ્તી કરી લેવી જોઈએ.’
વિશાલ ભારદ્વાજ
