રાજેશ યાજ્ઞિક
આધુનિક વિજ્ઞાન જેને વિદ્યુત કહે છે, તેને જ ભારતીય અધ્યાત્મ ઊર્જા અથવા પ્રાણ કહે છે. સરળ સ્પર્શ પણ શારીરિક વિદ્યુતના આંશિક વિનિમયનું કારણ બને છે. સ્પર્શ, સ્નેહ, હાથ મિલાવવા, આલિંગન વગેરે દ્વારા અનુભવાતા સ્પંદનો વિદ્યુત આવેગના વિનિમયનું પરિણામ છે. વૈજ્ઞાનિકોએ પણ હવે આ હકીકત સ્વીકારવાનું શરૂ કરી દીધું છે.
જો પ્રાણશક્તિ તેના યોગ્ય સંતુલનમાં રહેશે, તો જીવનના બધા ભાગો યોગ્ય રીતે કાર્ય કરશે. શરીર સ્વસ્થ રહેશે, મન ખુશ રહેશે, અને આંતરિક સ્વ સંવાદિતા અને સંતોષથી ભરપૂર રહેશે, પરંતુ જો આ ક્ષેત્રમાં વિસંગતતાઓ અને વિકૃતિઓ ઉભી થવા લાગે, તો તેની પ્રતિક્રિયા રોગો, આફતો અને ભયાનકતાના સ્વરૂપમાં દેખાશે. પતનના ઘણા કારણો પ્રાણતત્ત્વની વિકૃતિ સાથે સંબંધિત છે.
સામાન્ય સારવાર તેમને સુધારવામાં બિનઅસરકારક સાબિત થાય છે. વ્યક્તિ જેટલી શાંત, સૌમ્ય, મધુર સ્વભાવની, મૃદુભાષી અને સ્થિર મનની હશે, તેમના સૂક્ષ્મ શરીરના પ્રકાશ અણુઓ ખૂબ જ ધીમે ધીમે મુક્ત થાય છે અને લાંબા સમય સુધી શરીરમાં શક્તિ, હૂંફ અને સહનશીલતા જાળવી રાખે છે.
આપણ વાચો: વિશેષઃ આ લાડકીનું જીવન જ એક સ્ટન્ટ છે!
જ્ઞાનતંતુઓ મસ્તક સુધી નિર્દેશ કેવી રીતે પહોંચાડે છે? ત્વચાને થયેલો સ્પર્શ કે પીડા એક ક્ષણમાં મગજ સુધી કેવી રીતે પહોંચી જાય છે? ‘કેન્દ્રીય અને પેરિફેરલ નર્વસ સિસ્ટમમાં એકાત્મક વિદ્યુત ઘટનાઓ’ અંગેના તેમના તારણો માટે 1963માં જોન એકલ્સ, એલન હોજકિન અને એન્ડ્રુ હક્સલીને નોબેલ ઇનામથી નવાજવામાં આવ્યા છે.
પણ આપણું અધ્યાત્મ આ ક્રિયાને સદીઓથી માન્યતા આપે છે. આ સૂક્ષ્મ ઉર્જાને માપી શકાય એટલી તાકાતવાન ન હોય તો પણ તેનો અનુભવ થઇ શકે છે. ભાવનાત્મક સ્પર્શ દ્વારા, તેની અસર અન્ય લોકો દ્વારા પણ અનુભવી શકાય છે.
ઉચ્ચ માનસિક સ્થિતિ ધરાવતી વ્યક્તિની નજીક બેસવાથી વ્યક્તિની માનસિક સ્થિતિમાં પણ આવી જ હલચલ અનુભવાય છે અને દુષ્ટ લોકોની સંગતમાં, મન, બુદ્ધિ અને સંવેદનાત્મક ઇન્દ્રિયોમાં પણ એ પ્રકારની જ ઉત્તેજના શરૂ થાય છે. વ્યભિચારીઓની સંગતમાં બેસવાથી મનમાં દુર્ગુણો પ્રત્યે બિનજરૂરી આકર્ષણ ઉત્પન્ન થવા લાગે છે.
આપણ વાચો: તસવીરની આરપારઃ સપ્તપદી વૃક્ષનાં ફૂલોની આ વિશેષતા જાણો છો?
આધ્યાત્મિક વિજ્ઞાનમાં સત્સંગનું મહત્ત્વ ફક્ત શિક્ષા પ્રાપ્તિને કારણે નથી; પરંતુ તે મહાપુરુષોના શરીરમાંથી નીકળતી અને નજીકના વિસ્તારમાં ફેલાતી વિદ્યુત પ્રવાહની ઊર્જાનો લાભ લેવો એ પણ મહત્ત્વપૂર્ણ છે.
ચરણ સ્પર્શ કરવાની પ્રથા પાછળનું રહસ્ય એ છે કે તેજસ્વી લોકોના શરીરને સ્પર્શ કરવાથી, તેમની ઊર્જાનો એક ભાગ આપણને પ્રાપ્ત થઇ શકે. અધિક સામર્થ્યવાનનો લાભ ઓછા સામર્થ્યવાનને શરીર સ્પર્શની પ્રક્રિયાથી ખૂબ અસરકારક બને છે. ગુરુજનો દ્વારા તેમના નાના બાળકોના માથા પર હાથ ફેરવવા અને તેમની પીઠ થપથપાવવા જેવો સ્નેહ દર્શાવવામાં આવે છે તે ભાવનાત્મક લાગી શકે છે પરંતુ તેમાં વિદ્યુત પ્રસારણની પ્રક્રિયા પણ સામેલ છે.
આપણ વાચો: વિશેષ: કેસર-ચંદનની વર્ષા જ્યાં થાય છે, તેવી દિવ્ય મંદિર શૃંખલા!
સાધના કાળમાં રહેલા સાધકો કોઈને પોતાના ચરણ સ્પર્શ કરવા દેતા નથી, તેઓ આશીર્વાદ તરીકે કોઈના માથા પર હાથ પણ રાખતા નથી. તેવું એટલા માટે કે સાધનાથી ઉત્પન્ન તેમની મર્યાદિત શક્તિનો એક ભાગ બીજાને મળી શકે છે અને તેમને નુકસાન થઈ શકે છે. સામાજિક અને પારિવારિક કારણો ઉપરાંત, બ્રહ્મચર્ય, પતિવ્રત, પત્નીવ્રત વગેરે પાછળ આધ્યાત્મિક કારણો પણ છે. શારીરિક વિદ્યુત આવેગ આંખો, વાણી અને આંગળીઓમાં વધુ જોવા મળે છે અને ત્યાંથી તે બહારની તરફ ફેલાય છે.
સામાન્ય રીતે, આ શારીરિક શક્તિ અનામતનો ઉપયોગ રોજિંદા જીવનમાં માત્ર અમુક હદ સુધી જ થાય છે અને બાકીનો ભાગ એમ જ વેડફાઈ જાય છે. જો તે શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક વિકાસ માટે કેન્દ્રિત કરીને ઉપયોગમાં લેવાય, તો દરેક ક્ષેત્રમાં આશાસ્પદ પ્રગતિ થઈ શકે છે.
જો સાધના વિજ્ઞાનના આધારે તેનો યોગ્ય ઉપયોગ શીખવામાં આવે અને ઇચ્છિત હેતુ માટે તેનો ઉપયોગ કરવાની પ્રક્રિયા સમજાય, તો, પોતાની આ સંપત્તિથી, વ્યક્તિ સર્વાંગી સમૃદ્ધિથી આશીર્વાદિત થઈ શકે છે. તે સફળ જીવન જીવી શકે છે.
અધ્યાત્મમાં સમર્થ ઊર્જા દુર્બળ ક્ષમતા ધરાવનારને ઉન્નત કરવાની શક્તિ ધરાવે છે. આવો જ એક પ્રયોગ યોગમાં શક્તિપાતના નામે ઓળખાય છે. આશીર્વાદ કે સ્નેહ વખતે આવો શક્તિપાત અત્યંત ઓછા પ્રમાણમાં થાય છે, જેનો તત્ક્ષણ અનુભવ થતો નથી. પણ જ્યારે સમર્થ ગુરુ સંપૂર્ણ ઇચ્છાશક્તિ સાથે શિષ્ય કે ભક્તના કલ્યાણ અર્થે આ પ્રયોગ કરે છે ત્યારે એ જ ક્ષણે તેનો સાક્ષાત્કાર થાય છે તે અનેક સાધકોને અનુભવસિદ્ધ છે. આગળ ઉપર આપણે શક્તિપાત વિશે ચર્ચા કરીશું.
