મસ્તરામની મસ્તી : તમારામાં `e’ સંસ્કાર છે કે નહીં?

• મિલન ત્રિવેદી

ચુનિયાના ઘરે પાડોશીઓ એકઠા થઈને દબદબાટી બોલાવતા હતા. એને ત્યાંથી જુદા જુદા અવાજો આવી રહ્યા હતા.

`છોકરાઓને સંભાળીને રાખતા નથી અને આવી ગેર-કાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ કરે છે. હું તો એમ કહું છું કે મા- બાપે સંસ્કાર આપવા જોઈએ.’

`કે મા- બાપે કોઈ દિવસ શીખવ્યું જ નથી કે આ કરાય અને આ ન કરાય.’

`આ તો પાડોશી છો એટલે જતું કરીએ બાકી આગળ જતાં આ શું નહીં કરે’?

`આવડા મોટા ગુનામાંથી છટકી નહીં શકે.’

આ પણ વાંચો: ક્લોઝ અપ : સૈનિકોની જેમ પત્રકારોને માથે પણ સતત મોત ભમે છે!

`અગાઉ પણ બે વાર તમારો છોકરો મારા છોકરાને ભોળવીને લાભ લઈ ચૂક્યો છે.’
બહારના દરવાજે ઊભા ઊભા હું અને ચુનિયો આ સાંભળતા હતા. મને પણ એમ થયું કે કાંઈ મોટો ગુનો કરીને આ છોકરો આવ્યો છે. એટલે વાત આગળ ન વધે તે માટે ટોળા વચ્ચે હું ઘુસ્યો.

મેં વિગત જાણવા માટે પૂછયું કે શું વાત છે?' ત્યાં તો ચુનિયાના પરિવારને પડતો મૂકી લોકો મારી તરફ ધસ્યા કેચુનીભાઇએ છોકરાને સંસ્કાર આપ્યા નથી આજે આ નાનો ગુનો કર્યો છે કાલે મોટો કરશે આવા સંસ્કાર હોય?’

એકવારની ભૂલ હોય તો બરાબર છે. વારંવાર કરે તે રીઢો ગુનેગાર ગણાય'. મેં કીધું :ફોડ પાડો શું થયું છે? ‘

ત્યાં તો સુજી ગયેલા મોઢાવાળો એક ગોળ મટોળ વ્યક્તિ સમગ્ર ટોળાનું સુકાન સંભાળી મને કહે:

`ચહેરો જોતા એવું લાગે છે કે તમે જ શીખવ્યું હશે.’

મેં કહ્યું : `પણ શું? વિગત તો કહો.’

ત્યાં તો એના જેવો જ- બર્ગર જેવો છોકરો રડમસ ચહેરે બોલ્યો :

`મને ભોળવી અને અમારા વાઇફાઇનો પાસવર્ડ લઈ છેલ્લા એક અઠવાડિયાથી એના ઘરમાં તમામ લોકો મોબાઈલ અને ટીવી વાપરે છે.’

`અમારા વાઇફાઇની સ્પીડ ઘટી ગઈ છે. આ તો કંપનીને ફરિયાદ કરી ત્યારે ખબર પડી કે અમે ઘરના ચાર જણા છીએ અને બીજા છ જણા જેમ બંગ્લાદેશીઓ ગેરકાયદેસર ઘૂસી મફતના અનાજની મોજ કરે છે તેમ અમારા વાઇફાઇની મોજ કરે છે. ચુનીલાલના છોકરા માં ય સંસ્કાર નથી.’

વાત આગળ વધીને લાફા લાફી થાય તે પહેલાં માફા માફી કરી પ્રશ્નને થાળે પાડ્યો.

ફરિયાદની નજરે મેં ચુનિયા સામે જોયું એટલે તરત જ એણે કહ્યું કે `મેં એને ઘણી વાર સમજાવ્યો છે કે કોઈની પાસેથી પાસવર્ડ માગવો નહીં. સિફતથી જાણી લઈએ તો ખબર પણ શું પડે? એના છોકરાને ભલે ભોળવીને પણ મોઢા મોઢ પૂછ્યું તો આપણું નામ આવ્યું ને? વાત વાતમાં જાણી લઈએ તો કોણ છ જણા વાપરે છે તે કેમ ખબર પડે?! ‘

મને સમજાઈ ગયું કે કૂવામાં હોય તો જ અવેડામાં આવે.

આજકાલ સંસ્કારની વ્યાખ્યા બદલાઈ ગઈ છે. પહેલાના જમાનામાં કોઈનું કુળ કે ગોત્ર પૂછવામાં આવતું કે કોઈની જ્ઞાતિ પૂછવામાં આવે તો એને થોડું અપમાન જેવું લાગે, પરંતુ હવેનો સમય એવો છે કે કોઈના વાઇફાઇનો પાસવર્ડ માગવામાં આવે તો સામાવાળાને અપમાન જેવું લાગે.

આમ e સંસ્કાર હાલ સૌથી વધારે ચર્ચામાં છે.

કોઈ મોબાઇલમાં મેસેજ કરતું હોય અને તમે ડોકું કાઢી વાંચવાનો પ્રયત્ન કરો તો તે ય અસંસ્કારિતા છે. કોઈ અજાણ્યો પોતાના મોબાઈલમાં અમુક પ્રકારના વીડિયો જોતો હોય અને તમે સાથે જોવાનો પ્રયત્ન કરો અથવા તો એના ઈયરફોનનો એક છેડો તમારા કાનમાં ભરાવી અને મજા માણવાનો પ્રયત્ન કરો તે પણ એ e અસંસ્કારિતા છે. કોઈનો મોબાઇલ હાથમાં લઈ અને જો લોક હોય અને એનો પાસવર્ડ માગો છો તો તે e અસંસ્કારિતા છે.

કોઈ પણના ઘરે બેસવા જાવ અને કેમ છે- કેમ નહીં' કરતાં પહેલા તમારા મોબાઇલનું ચાર્જર માગે એનો મોબાઈલ તમને પકડાવીને કહે :આ ચાર્જિંગમાં મૂકી દો’ તેવું કહો તે e અસંસ્કારિતા છે. અને એમાં પણ જો એના ઘરે વાઇફાઇ હોય અને તેનો પાસવર્ડ માગો તો લોકો તમને `બીપીએલ કાર્ડધારક’ માની લે અને તમે કોઈ ઘોર અપરાધ કર્યો હોય તેવી નજરે તમારી સામે જુએ. તેમાં તેનો વાંક નથી તે e અસંસ્કારિતા છે.
તાજેતરમાં જ એક બનેલી ઘટના કહું તો હું એક મારા મિત્રના દીકરા માટે ક્નયા જોવા મિત્રના પરિવાર સાથે એક પરિવારને ત્યાં ગયો હતો. મારે કશું બોલવાનું ન હતું, પરંતુ સમગ્ર ઘટના ઘટી જાય પછી મારો અભિપ્રાય આપવાનો હતો.

છોકરી ભણેલી ગણેલી અને ગુણવાન હતી. અમે ગયા કે તરત જ પરિવારે અમને આવકાર્યા, પરંતુ મેં જોયું કે છોકરો થોડો ડિસ્ટર્બ હતો. એણે એના પપ્પાને કાનમાં કશું કહ્યું તરત જ પપ્પાએ કંટાળાના ભાવ સાથે અને એક ઠપકાની નજરથી છોકરાને શાંત બેસાડી દીધો. મને ઘટના સમજમાં ન આવી, પરંતુ બાપ- દીકરાનો પ્રશ્ન છે તેમ સમજી હું ચૂપ રહ્યો.

છોકરાના મા-બાપે થોડી વાત કરી પછી છોકરીને બોલાવી. ડાહી ડમરી થઈને છોકરીએ જે કાંઈ પ્રશ્નો પૂછવામાં આવ્યા તેના યોગ્ય પ્રત્યુતર આપ્યા.

આ દરમિયાન એક સુશીલ અને સાદી છોકરી પાણી ચા નાસ્તો વગેરે લઈ અને આવતી- જતી હતી.

છોકરાની વ્યાકુળતા ચહેરા પર સ્પષ્ટ દેખાતી હતી. પછી બંને પરિવારની સહમતીથી છોકરા – છોકરીને અંદરના રૂમમાં વાતો કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું. એ દરમિયાન પેલી સુશીલ છોકરીએ છોકરા પાસે આવીને પૂછયું : `કોઈ તકલીફ છે? મોબાઇલની બેટરી ડાઉન છે? લાવો, ચાર્જિંગમાં મૂકી દઉં. ! ‘

છોકરાના ચહેરા પર ચમક આવી ગઈ. તરત જ પેલી છોકરીના હાથમાં મોબાઈલ મૂકી દીધો. પેલી છોકરીએ મંદ મંદ હાસ્ય સાથે કહ્યું : `ફાસ્ટ ચાર્જર છે એટલે હમણાં જ ચાર્જ થઈ જશે.!’

અશ્વમેધ યજ્ઞનો ઘોડો તમામ રાજ્યોમાં ફરી સુખરૂપ પાછો આવી ગયો હોય પછી રાજાને જેવી ખુશી થાય તેવી ખુશી છોકરાના મોઢા પર ફેલાઈ ગઈ.

અંદરના રૂમમાં બંને વાત કરી. અને બહાર આવ્યો ત્યાં મોબાઈલ પણ ચાર્જ થઈ ગયો હતો અને પેલી છોકરીએ ઘરના વાઇફાઇનો પાસવર્ડ પણ એક કાગળમાં લખી અને છોકરાના હાથમાં મુક્યો. ત્યાં તો છોકરાના કોઠામાં 32 દીવા થયા.

10- 15 મિનિટ મોબાઇલ મચેડી છોકરાએ પાંચ દિવસની કબજિયાત પછી છુટકારો થયો હોય તેવા હાશકારા સાથે સમગ્ર પરિવારને જય શ્રી કૃષ્ણ' કહ્યું અને પેલી છોકરી તરફ હાસ્ય વેરી અને અડધો ઝુકીબાય’ કરી અને નીકળ્યો.

ઘરે આવી અને છોકરાએ પોતાનો નિર્ણય જણાવ્યો કે `આપણે જે છોકરી જોવા ગયા હતા તે સારી જ છે, પરંતુ જે બીજી શાંત અને સુશીલ છોકરી હતી તે મને પસંદ છે. તેનામાં ભારોભાર e સંસ્કાર હતાં. ચહેરા ના હાવ ભાવ પરથી જે મુશ્કેલી સમજી જાય તે જ આખી જિંદગી મને સમજી શકશે. ‘

એના પપ્પાએ એક થપ્પડ મારીને છોકરાને કહ્યું કે `એ તો એના ઘરની આખા દિવસની કામવાળી છે !’.

પરંતુ રાજાને ગમે તે રાણી. છેલ્લા એક અઠવાડિયાથી એના ઘરમાં આ e સંસ્કારના મુદ્દે ધડબડાટી ચાલે છે.

આ પણ વાંચો: ભાત ભાત કે લોગ : કયારેક કોઈ ઘટના બને ને લો, ફેશન બદલાઈ ગઈ!

વિચારવાયુ:

આ પાડોશીઓ સાવ કંજૂસ છે. વાઇફાઇનો પાસવર્ડ ચેન્જ કરી નાખ્યો અને કહેતા પણ નથી !