ફોકસ : મહાનગરોમાં હવે અનિદ્રા બીમારી નથી, લાઇફસ્ટાઇલ છે

-રેખા દેશરાજ

આજે ભારતમાં 50 ટકા લોકો 6 કલાકથી ઓછી ઊંઘ લે છે, જ્યારે સમગ્ર વિશ્વના ડોક્ટરો વારંવાર કહે છે કે ઓછામાં ઓછા 8 કલાકની ઊંઘ લેવી જરૂરી છે, પરંતુ અનિદ્રા ભારતમાં માત્ર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા નથી. તે એક પ્રકારની લાઇફસ્ટાઇલમાં ફેરવાઈ ગઈ છે.

આજે જો તમે ભારતના કોઈપણ શહેરનો સર્વે કરો, પછી ભલે તે મેટ્રોપોલિટન સિટી હોય કે નાનું શહેર, રાત્રે 12 વાગ્યા પછી તમને 70 ટકાથી વધુ યુવાનો જાગતા જોવા મળશે, તેઓ આ સમયે કદાચ ખાતા-પીતા હશે, લોકો સાથે ફોન પર વાત કરતા હોય અથવા ટીવી કે મોબાઈલ પર કંઈક જોતા હોય. પરંતુ હવે માત્ર મુઠ્ઠીભર યુવાનો જ 12 વાગ્યા પહેલા સૂઈ જાય છે. ગામડાઓની પણ લગભગ આવી જ હાલત છે. જો કે ગામડાઓમાં 12 વાગ્યા સુધી તો નહીં, પરંતુ રાત્રે 10 વાગ્યા પહેલા ભાગ્યે જ કોઈ સૂવે છે. જ્યારે એક સમય એવો હતો જ્યારે આખું ગામ 8 વાગ્યા સુધીમાં સૂઈ જતું હતું.

પહેલા મોડું સૂવું એ અનિદ્રાની બીમારી માનવામાં આવતી હતી, પરંતુ આજકાલ અડધી રાત સુધી જાગવું એ કોઈ રોગ નથી પણ જીવનશૈલીનો એક ભાગ છે. આજે મોડું સૂવું અથવા ઓછી ઊંઘ લેવી એ માત્ર યુવાનોની જીવનશૈલી નથી રહી, તે બાળકોની પણ આદત બની રહી છે. વાસ્તવમાં, આજના હાઇટેક યુવાનો દિવસ-રાત ટેક્નોલોજીથી ઘેરાયેલા હોય છે. વાંચનથી માંડીને મનોરંજન કરવા માટે અનેક પ્રકારની ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે બાળકો કંઈક નવું જાણવા માગે છે, ત્યારે તેઓ તે વસ્તુને લગતી દરેક માહિતી જાણવા માટે કલાકો સુધી ઇન્ટરનેટ બ્રાઉઝ કરતા રહે છે. આ નવી વસ્તુ વિશે જાણવાની તેમની જિજ્ઞાસાને સંતોષવા માટે તેઓ ન તો દિવસ જોવે છે અને ન તો રાત, તેઓ માત્ર તે વસ્તુને લગતી નવી માહિતી શોધતા રહે છે.

આ પણ વાંચો: ફોકસ : સોશિયલ મીડિયામાં કેમ વધી ગયું છે પ્રોફાઈલ લોક કરવાનું ચલણ?

જ્યારે આ સ્માર્ટ અને હાઈટેક યુવાનોને તેમના મિત્રો સાથે વાત કરવાનું મન થાય છે, ત્યારે તેઓ તેમને મળવાને બદલે કલાકો સુધી ફોન પર ઉપલબ્ધ વિવિધ એપ્સ દ્વારા તેમની સાથે ચેટ કરતા રહે છે. ઈન્ટરનેટ દ્વારા કોઈપણ સોશિયલ નેટવર્કિંગ સાઈટની ઈન્બોક્સ સુવિધાનો લાભ લઈને મોડી રાત સુધી મિત્રો સાથે ચેટ કરવી એ આજના યુવાનોનું સામાન્ય મનોરંજન છે. યુવાનો જ્યારે કંટાળી ગયા હોય કે દિવસભરનો થાક ઉતારવા માગતા હોય ત્યારે તેઓ કાનમાં હેડફોન લગાવીને મોડી રાત સુધી ગીતો સાંભળતા રહે છે. આ રીતે તે પોતાનું મનોરંજન કરે છે. ઘણી વખત તો તે મોડી રાત સુધી પોતાના લેપટોપ પર કામ કરતો રહે છે.

આજે નવી પેઢી ખૂબ જ વ્યસ્ત જીવન જીવી રહી છે. તે તેના એક દિવસના શિડ્યુલમાં તમામ કામ કરવા માગે છે. તેથી જ તે ઘણીવાર ઊંઘ સાથે સમાધાન કરે છે. જો કે, તે સારી રીતે જાણે છે કે તેણે દરરોજ ઓછામાં ઓછી 7 થી 9 કલાકની ઊંઘ લેવી જોઈએ. પરંતુ આ ટેક્નોલોજીની ઘેલછા તેમનો એટલો સમય વેડફી નાખે છે કે જાણવા છતાં તેમને 6 કલાકથી ઓછી ઊંઘ લેવાની ફરજ પડે છે. જો તેઓ મોડી રાતની ટેકનો પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત ન હોય તો પણ તેઓ વારંવાર તેમના ફોન ચાલુ રાખે છે અને મેસેજ નોટિફિકેશન અથવા મેઇલને સમયાંતરે તપાસતા રહે છે. આવી સ્થિતિમાં તે ગાઢ ઊંઘી શકતો નથી. આજના યુવાનોને આખી રાત તેમના ફોનની રિગ ન વાગે કે મેસેજ ન આવવાની ચિંતા રહે છે. તાજેતરના અભ્યાસ મુજબ, મેટ્રોપોલિટન શહેરોમાં 62 ટકા બાળકો સોશિયલ મીડિયા પર નિર્ભર રહેવાની ટેવને કારણે રાત્રે ઊંઘી શકતાં નથી. જ્યારે 25 ટકા બાળકો રાત્રે ફોનથી દૂર રહે છે અને જલ્દી સૂઈ જાય છે.

આ પણ વાંચો: ફોકસ : યુવતીઓ સશક્ત બનવું હોય તો ડિજિટલ કુશળતા મેળવો…!!

તાજેતરના એક સર્વેમાં યુવાનોને એવા 15 પ્રશ્નો પૂછવામાં આવ્યા હતા જેથી તેમની ઊંઘવાની આદતો જાણી શકાય. આ સર્વેમાં સામે આવ્યું છે કે આજે યુવાનો માટે રોજ સવારે વહેલા ઊઠવું એ કોઈ સમસ્યાથી ઓછું નથી. યુવાનો સારી રીતે જાણે છે કે તેમના શરીરને ઓછામાં ઓછી 7 થી 9 કલાકની ઊંઘની જરૂર છે, પરંતુ તેમ છતાં પણ, અનિયમિત ઊંઘની પેટર્નને કારણે, તેઓ માત્ર બે તૃતીયાંશ ઊંઘ મેળવવામાં સક્ષમ છે, જે તેમની અનિયમિત જીવનશૈલીને કારણે છે. તેઓ સામાન્ય રીતે વધુ અને વધુ ટેકનોલોજીના ઉપયોગને કારણે આવી સમસ્યાઓનો સામનો કરે છે, પરંતુ હાઈ-સ્પીડ લાઈફસ્ટાઈલને કારણે તેઓ ઘણી બધી બાબતોમાં જૂની પેઢીઓ કરતા ઘણા આગળ હોવા છતાં ઓછી ઊંઘની સમસ્યાએ તેમનામાં ઘણી વ્યવહારિક અને સૈદ્ધાંતિક સમસ્યાઓ ઊભી કરી છે.

ઊંઘ આપણા શરીર માટે ખોરાક અને પાણી જેટલી જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. જેમ ખોરાક ખાવાથી આપણા શરીરને ઊર્જા મળે છે, તેવી જ રીતે ઊંઘ આપણને કામ કરવાની શક્તિ આપે છે. ઊંઘ આપણને ઊર્જા આપે છે, આ શારીરિક અને માનસિક ઊર્જાનો ઉપયોગ આપણે આપણાં કાર્યોને પૂર્ણ કરવા કરીએ છીએ. ઉપરાંત, ઊંઘ આપણા શરીરનાં સંસાધનોને સુધારવા અને સંગ્રહિત કરવામાં મદદ કરે છે. આખો દિવસ કામ કર્યા પછી, આપણી ઊર્જા ખતમ થઈ જાય છે અને આપણી ઊર્જા પાછી મેળવવા માટે ઊંઘની જરૂર પડે છે. શરીરની જેમ આપણા મગજને પણ સારી રીતે કામ કરવા માટે પૂરતી ઊંઘની જરૂર છે.