- શોભિત દેસાઈ
કાન પાસે હોઠ લાવીને કહેવી પડે એટલી ખાનગી વાત. એને આજે ખુલ્લી કરવા બેઠો છું. તે વાત એમ કે જન્મ અને ઉછેર અત્યંત વહાલભર્યા વાતાવરણમાં પણ સાવ અકિંચન હાલતમાં થયો. એ પછી કોલેજના ત્રીજા વર્ષમાં ગઝલથી ગિરફતાર થયો. કેવી રીતે થયો એની વાત ફરી ક્યારેક. પણ ગઝલે જો શોભિત દેસાઈ નામનો ગુન્હો આદર્યો હોય તો એના તકસીરવાર જનાબ બરકત વિરાણી બેફામ. બેફામ વગર શોભિત ન હોત… અથવા હોત તો સાવ સામાન્ય જીવન જીવતો સદાનો સ્ટ્રગલર શોભિત હોત, મશરુની તળાઈ ના હોત.
તે એક દિવસ આ બધા વડીલોને માથે બેસાડી નાચવાનું મન થયું તે અલગ તારવ્યા દસ-બારને એમાંથી… ને કાઢી એમની એક એક ગઝલ. ચાળ્યા એમના રદીફ-કાફીયા અને એ દરેકના જીવનને દર્શાવતી ગઝલ રચી. તાદૃશ્ય ચિતાર મળે તમને, આ બધાની જિંદગીનો. ‘નવનીત સમર્પણ’માં દીપક દોશીએ છાપી ત્યારે તો હંગામો થઈ ગયેલો. of Course કેટલાક ચીકણા ચીવટીયા ગુંદરીયાને ત્યારે ય નહોતી ગમી. પણ અમુકને તો કશું પણ ક્યાં ગમે જ છે? જવાદો. આજે તમારી સેવામાં છે એ રસથાળ. આજે તો તૃપ્તિના ઓડકારની ગેરંટી આપું છું.
પરિચય છે મંદિરમાં દેવોને મારો અને મસ્જિદોમાં ખુદા ઓળખે છે,
નથી મારું વ્યક્તિત્વ છાનું કોઈથી, તમારા પ્રતાપે બધા ઓળખે છે
શૂન્ય પાલનપુરીને અર્પણ
હવા ઓળખે છે
નિરાકાર થઈને ગગન ખૂંદવાનો મને ગર્વ છે બહુ હવા ઓળખે છે
સદાકાળ ચાહ્યું છે શુભ મેં ગઝલનું મને એટલે શ્રી સવા ઓળખે છે
પ્રયોજું છું હું મારી બાની છતાં તમને લાગે તમારી જ ભાષા મળી ગઈ
તરી આવું છું એટલે તો હું જુદો, મને રૂપ કૈં જૂજવાં ઓળખે છે
લવરમૂછિયા જો પૂછે તો કહું, કેમ કહેવું નર્યું સત્ત્વ મોઘમ રહીને
કદી પણ ન મંજૂર છે હાથચાલાકી સહેજે, મને કયાં નવા ઓળખે છે?
જરા કોઈ સમજાવો જઈને તબીબોને: ‘ઉપચાર છે સૌ નકામા તમારા’
દરદ જાનલેવાને પૂરી ખબર છે કે છે મોત એની દવા, ઓળખે છે
નથી સાવ આવી ગઝલ એમની એમ બુલબુલના કંઠેથી ગુજરાતમાં કંઈ
મેં ખેડ્યું છે સહરા, ઉગાડ્યાં છે ફૂલો, સહ્યો છે સૂરજ, ઝાંઝવા ઓળખે છે.
સામે નથી કોઈ અને શરમાઈ રહ્યો છું
હું પોતે મને પોતાને દેખાઈ રહ્યો છું
સૈફ પાલનપુરીને અર્પણ
ખોવાઈ રહ્યો છું
એથી જ તો દુનિયામાં વગોવાઈ રહ્યો છું
કોઈ નથી સાથે અને હરખાઈ રહ્યો છું
દરરોજ સવારે મને તોલે છે નવાં માપ
ચળકાટ છું આદિ અને પરખાઈ રહ્યો છું
જોઈને ઝરૂખે ઊભી એક રૂપની રાણી
હું મનમાં ને મનમાં બહુ શરમાઈ રહ્યો છું
એક જ આ વિમાસણ લઈ ઊભો છું બજારે
વેચાઈ રહ્યો છું કે ખરીદાઈ રહ્યો છું?
સૂનું બહુ લાગે છે મને આપ વિના અહીં
ખીલવાની છે મોસમ અને કરમાઈ રહ્યો છું
ઝળહળનું ભલે શ્રેય મળે પૂરું બીજાને
હું પાયો બની ભોંયમાં ધરબાઈ રહ્યો છું
ક્યારેક મળી જાઉં અનાયાસ હું તમને,
બસ એ જ અપેક્ષાથી હું ખોવાઈ રહ્યો છું
આપણ વાંચો: મિજાજ મસ્તી: ‘પિતૃદેવો ભવ’ ન કહેલી કથાનો હીરો
મારી મહેંદીનો રંગ ઊડી જાય રે, સૂરજ ધીમા તપો !
ઝવેરચંદ મેઘાણીને અર્પણ
ધીમા તપો રે સૂરજ!
ગતિ જરાક તો આપો! ધીમા તપો રે સૂરજ!
બધું જ ભાંગીને ભુક્કો, ધીમા તપો રે સૂરજ!
ગયાં સુકાઈ, નદી-નાળાં-વહેણ-વાવ-તળાવ
અને ઊડી ગયો દરિયો, ધીમા તપો રે સૂરજ!
અફાળી માથું, એ બદલી રહ્યો છે ખુદનું નામ,
ન જડતો શોષને જોટો, ધીમા તપો રે સૂરજ!
તમારી સામે વળી મારું શું ગજું! નહીં તો-
ઉગામી લેત હું મુક્કો! ધીમા તપો રે સૂરજ!
છું સૂક્કોભઠ ’ને છતાં નીતરે છે પરસેવો
ભીનો થયો છું હું કેવો! ધીમા તપો રે સૂરજ!
પવનની લહેરખી સાથે ધરા-નિવાસીઓ
રમે છે ક્યારનો થપ્પો, ધીમા તપો રે સૂરજ!
સડક-મજૂર ખરેખરના કર્મકાંડી છે
જરા તો જાળવો મોભો! ધીમા તપો રે સૂરજ!
જી, ટાઢા પાડવા તમને, શીતળ હવાઓનાં
મશીન શોધે છે કીમિયો, ધીમા તપો રે સૂરજ!
હું ઊંડા નાકથી ખેંચું છતાં નીકળતો નથી
ગળામાં બાઝેલો ગળફો, ધીમા તપો રે સૂરજ!
દિવસનો ઘામ ઊડી રાતે ચોંટે તન ઉપર
હજીય પીછો પકડશો? ધીમા તપો રે સૂરજ!
જીવનભરનાં તોફાન ખાળી રહ્યો છું ફક્ત એના મોઘમ ઈશારે ઈશારે
મરીઝને અર્પણ
ખુમારે ખુમારે…
બહુ જૂનવાણી થતા જાય છે, કાટ ચઢતો રહ્યો છે વિચારે વિચારે
નવા માર્ગ દેખાડતા હોય જે એ બધી બાજુએથી પધારે પધારે
ગજું હો બધાનું ભલેને અલગ, મૂળ જીવન છે એક જ સહુનું જગતમાં
શમાવે જરા માંડ ગઈકાલને, આજ પડકાર ઊભા નવા રે! નવા રે!
ફૂટ્યા આછા દોરા, યુવાની પધારી; સ્વમાની બન્યો છું, મેં સરહદ વધારી
બધીયે જફાઓ બનાવીને તારી, હું પામી રહ્યો છું, શુમારે શુમારે
ખરેખર ખરાં કામ ચાલી રહ્યાં છે, નથી ભાવ કર્તૃત્વનો ક્યાંય મોજૂદ
નથી કંઈ જ કરતા એ બોલ્યા કરે છે, ઉઘાડા પડે છે પ્રચારે પ્રચારે
નજાકતભરી મારી ભાષા નથી કે નથી કલ્પનોની સ્વરૂપવાન સૃષ્ટિ
લઈને અભિવ્યક્તિ નિર્દંભ, નિર્દોષ, ખોડું ગઝલ હું ખુમારે ખુમારે
આજે આટલું જ.
