વિરલ રાઠોડ
નવું શૈક્ષણિકસત્ર શરૂ થઈ ચૂક્યું છે. ઘણા પરિવાર હવે બેક ટુ હોમ થયા હશે. કોઈ બાય રોડ તો કોઈ બાય ટ્રેન પ્રવાસ કરીને ઘરે પહોંચ્યા હશે. ટ્રાવેલની વાત હોય ત્યારે દરેક વ્યક્તિએ મેપ, લાઈવ ટ્રેકિંગ અને લોકેશનનો ઉપયોગ કરીને એવા કેટલાય નકશામાં આંગળીઓ સ્ક્રીન પર ફેરવી હશે. હવે ટ્રેન અને રોડ ટ્રિપ માટે તો લાઈવ લોકેશન ગૂગલ મેપમાં પ્રાપ્ય છે. ઘણાએ આનો ઉપયોગ પણ કર્યો હશે, પણ ફ્લાઈટ ટિકિટ બુક કરી હોય અને ફ્લાઈટ ક્યા રૂટ પરથી, ક્યારે અને ક્યાંથી પસાર થશે એની વિગત મોટાભાગના કેસમાં ફ્લાઈટના પાઈલટ, ક્રૂ મેમ્બર્સ, કંટ્રોલરૂમના વ્યક્તિ કે કોઈ હવાઈરૂટના જાણકારને જ ખબર હોય.
જો કે, હવે ફ્લાઈટ સંબંધિત તમામ વિગત આંગળીના ટેરવે જોવી-જાણવી અને ટ્રેક કરવી શક્ય બની છે. આ પાછળ કામ કરે છે ફ્લાઈટ રડાર ટેકનોલોજી, જે રેડિયો સિગ્નલ સિસ્ટમ પર કામ કરે છે. એની સાથે એડવાન્સ જીપીએસ સિસ્ટમ જોડાયેલી હોવાથી લાઈવ કરતાં પણ એડવાન્સ રિયલટાઈમ રિઝલ્ટ મળે છે. ફ્લાઈટ રડાર ટેકનોલોજી વિમાનને લગતી તમામ સર્વિસનું એકમાત્ર કેન્દ્ર છે. મર્યાદા એટલી જ છે કે, હવાઈ નક્શો જ્યાં સંબંધિત હશે ત્યાં એ કામ કરશે, પણ એના ફીચર્સ એટલા સરસ અને સચોટ છે કે, પ્રવાસના સમય પહેલાં જે તે ફ્લાઈટ નંબરથી ફ્લાઈટની તમામ વિગત જાણી શકાય છે.
ઉદાહરણ તરીકે તે ક્યા એરપોર્ટ પરથી ઉડાન ભરે છે. રનવે રૂટ કેટલા નંબરનો છે. રાજ્યના ક્યાં ક્યાં શહેર પરથી પસાર થાય છે. સીરૂટ (દરિયા પરથી) ક્યો છે અને ઊંચાઈ કેટલી છે. રનવે પરની સ્પીડ કેટલી છે. ટેકઓફ થયા બાદ સ્પીડ કેટલી છે. ગંતવ્ય સ્થળ સુધી પહોંચતા કેટલો સમય લાગશે અને ફ્લાઈટ અરાઈવલમાં કેટલો સમય લાગશે આ તમામ પ્રશ્નના જવાબ છે ફ્લાઈટ રડારમાં.
વેબસાઈટ અને એપ્લિકેશન એટલી સરળ છે કે, જે રીતે ગૂગલ મેપનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે એ જ શૈલી આ મેપમાં ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. બસ, ફ્લાઈટ નંબર નાખો એટલે સ્ક્રીન પર ડેટા તૈયાર. ટ્રેક કરો, લોકેટ કરો અને સમયની ગણતરી કરી અરાઈવલ ટાઈમ જાણી શકાશે. માત્ર તમારી ફ્લાઈટ જ નહીં, બીજી કોઈ પણ ફ્લાઈટને ટ્રેક કરી શકો. ભલે ફ્લાઈટના નંબર ખબર ન હોય. વિમાનના આઈકોન પર ક્લિક કરતા જ એનો આખો બાયોડેટા સ્ક્રીન પર ફ્લેશ થશે. ક્યાંથી ક્યાં જઈ રહી છે એનું પણ લાઈવ લોકેશન મળશે. વેબસાઈટ 24 કલાક રન થાય છે. ફ્લાઈટનું ડિલે અને અરાઈવલના પણ ચોક્કસ ટાઈમિંગ જાણી શકાય છે.
ટૂંકમાં હવામાં ઉડતી ફ્લાઈટનું એ ટુ ઝેડ આ વેબસાઈટ પર છે. હવાઈ નક્શાના આધારે ફ્લાઈટના દરેક રૂટ જાણી શકાય છે. આ ફ્લાઈટ રડાર વેબસાઈટ પાછળ એક ટેકનોલોજી કામ કરે છે. એનું નામ છે રેડિયો સિગ્નલ ટ્રાન્સમિશન. સિગ્નલની લેતી-દેતી. ફ્લાઈટ અને કંટ્રોલરૂમ વચ્ચે રેડિયો સિગ્નલ અને સેટેલાઈટ ફોન દ્વારા આ વાતચીત થાય છે. ફ્રિક્વન્સી મીટરના આંકડા સેટ થયા બાદ ATC (એર ટ્રાફિક કન્ટ્રોલ) સાથે વાતચીત કરી શકાય છે. થોડાં વર્ષો પહેલાં મલેશિયન એરલાઈન્સની ફ્લાઈટ MH 370 હવામાં જ લાપતા થઈ ગઈ હતી. વર્ષ 2014માં મિસ થઈ અને પાક્કા એક વર્ષ પછી એનો કાટમાળ જ મળ્યો. શું થયું એની કોઈને કંઈ ખબર નથી.
રેડિયો સિગ્નલ ન મળતા જ મામલો બગડ્યો હતો. આ પછી દરેક એવિએશન સિસ્ટમે અલ્ટ્રા એડવાન્સ જીપીએસ ઉપકરણને રેડિયો સિગ્નલ અને સેટેલાઈટ બ્રોડકાસ્ટ સાથે જોડીને એક પણ ફ્લાઈટ હવામાં ક્યારેય મિસ ન થાય એવું મજબૂત નેટવર્ક તૈયાર કર્યું છે, જેમાં રેડિયો સિગ્નલ હવામાંથી ચોક્કસ ફ્રિક્વન્સી સાથે અઝઈ સુધી આવે છે. જ્યારે ફ્લાઈટ ટેકઓફ થાય ત્યારે અમુક રેન્જ સુધી તે રેડિયો વેવ પકડાય છે પછી જીપીએસ અને સેટેલાઈટ મેપિંગથી એને ટ્રેક કરી શકાય છે. ટ્રાન્સમિટર અને રિસીવરની મદદથી એક સંદેશા વ્યવહારની ચેનલ બને છે અને પાઈલટ કે ક્રૂ સ્ટાફ ડાયરેક્ટ કંટ્રોલ સેન્ટરને મેસેજ મોકલી શકે છે. આને એવિયેશન ક્ષેત્રમાં સંદેશા વ્યવહારની સૌથી સિક્યોર-સુરક્ષિત લાઈન માનવામાં આવે છે.
બીજી એક ખાસ વાત એ છે કે, સામાન્ય જામરને પણ અવગણીને તે માહિતીની આપ- લે વોઈસ ફોર્મેટમાં કરી શકે છે. ફ્લાઈટ રડાર સાથે અન્ય ત્રણ પ્રકારના રડાર કામ કરે છે.
એરપોર્ટ સર્વેલન્સ, પ્રોસિજન એપ્રોચ રડાર અને સરફેસ મુવમેન્ટ. આ ત્રણેયમાં સૌથી વધારે પ્રાધાન્ય ધરાવતું સરફેસ મુવમેન્ટ છે, જે વિમાન અને વિમાનમથક બન્ને માટે ઉપયોગી છે. સુરક્ષિત હવાઈ મુસાફરી માટે ફ્લાઈટ રડાર સિસ્ટમ અનિવાર્ય છે. જોકે, હવે આ ટેકનોલોજીમાં પણ એડવાન્સ સિસ્ટમ અને ફીચર્સ આવતા હવામાન, ઊંચાઈ, પર્વત કે ઊંડા સમુદ્ર, ખીણથી લઈને ગાઢ જંગલ વિસ્તાર સુધીની માહિતી ઓન સ્ક્રીન મળી રહે છે.
આઉટ ઓફ ધ બોક્સ
દુનિયાની પહેલી રડાર સિસ્ટમ બ્રિટનમાં તૈયાર થઈ હતી, જેમાં માત્ર વન- વે એટલે કે માત્ર સંદેશાઓ આપવાનું જ કામ થતું. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ વખતે કોડવર્ડથી આ સિસ્ટમ ચાલતી. એને ટોકબેક કે વૉકવોઈસ નોટ પણ કહેવાતું.
આપણ વાંચો : ટૅક વ્યૂહ : બનવું છે તમારે ગૂગલ મેપ સર્વિસના એક્સપર્ટ?
