બ્રાન્ડ બનશે બિઝનેસ વધશે – સમીર જોશી
આપણા નિજી જીવનમાં કે વેપારમાં ઘણીવાર એવું બનતુ હોય છે કે આપણે આપણી શક્તિ જોઈએ ત્યાં ન વાપરતા બીજી ચીજોમાં વાપરતા હશું. આજે આ વાત કરવાનું જરૂરી એટલે લાગ્યું કારણ કે આ વાત મેં ઘણા વેપારીઓમાં અને કોર્પોરેટ દુનિયામાં પણ અનુભવી છે. જેટલી આ વાત આપણા જીવનમાં અને વેપારમાં જરૂરી છે તેટલી વેપારનો એક અંગ માર્કેટિંગ માટે પણ જરૂરી છે.
આપણે આજે એક સિદ્ધાંતની વાત કરીયે. કદાચ આપણે આ સિદ્ધાંત વિષે સાંભળ્યું હશે અથવા વાંચ્યું હશે. અંગ્રેજીમાં આ સિદ્ધાંત ‘એન્ટેલોપ પ્રિન્સીપલ’ તરીકે ઓળખાય છે. જેને ગુજરાતીમાં આપણે ‘કાળિયારનો સિદ્ધાંત’ કહી શકીયે. 2002માં એક પુસ્તક આવ્યું હતું ‘લાઇફ વિઝડમ’ તેમાં આ સિદ્ધાંતને સારી રીતે સમજાવવામાં આવ્યો છે. સિદ્ધાંત સરળ છે અને સમજવા જેવો છે, પણ આપણે આ ભૂલ જાણતા-અજાણતા કરી બેસતા હોઈએ છીએ.
આ સિદ્ધાંતને બે રીતે જોઈએ : કાળિયાર કે પછી હરણને ખબર છે કે મારો શિકાર આજે થવાનો છે તેથી મારે જાન લગાવીને દોડવું પડશે તો મારો જીવ બચશે અને સિંહ જે શિકારી છે તેને લાગે છે કે આજે મારે જાન લગાવીને દોડવુ પડશે તો જ શિકાર પકડી શકીશ નહિં તો ભૂખ્યું રહેવું પડશે… આમ બંને જાન લગાડીને દોડવાની વાત કરે છે પણ બંનેના હેતુ અલગ છે.
બીજી રીતે આ સિદ્ધાંતને જોઈએ :
સિંહ ખેતરના ઉંદરને પકડવા, મારવા અને ખાવા માટે સંપૂર્ણપણે સક્ષમ છે, પરંતુ આમ કરવામાં તેની ઊર્જા જેટલી વપરાશે તેની સરખામણીએ ખાવાનું જે મળશે તેની બરોબરી ના થઇ શકે અને આમ થતા તે ધીમે ધીમે ભૂખે મરી જશે. સિંહ ખેતરના ઉંદર પર જીવી શકતો નથી. સિંહને કાળિયારની કે હરણ જેવાની જરૂર હોય છે. આ મોટા પ્રાણીઓ છે. તેમને પકડવા અને મારવા માટે વધુ ગતિ અને શક્તિની જરૂર પડે છે અને એકવાર માર્યા ગયા પછી, એ સિંહ અને તેના ગૌરવ માટે મિજબાની પૂરી પાડે છે. સિંહ આ ખોરાક પર લાંબું અને સુખી જીવન જીવી શકે છે.
હવે તમારી જાતને સિંહ તરીકે કલ્પના કરો. દરરોજ, તમારી પાસે પસંદગી હોય છે. તમે આ કરી શકો છો: ખેતરના ઉંદરનો પીછો કરો અથવા કાળિયારનો શિકાર કરો. તમે શું પસંદ કરો છો તેનું મહત્ત્વ છે કારણકે તમે તમારા કિંમતી, મર્યાદિત સમય અને ધ્યાનનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરો છો તે તમારાં પરિણામો નક્કી કરશે.
આ આપણા વ્યાવસાયિક અને વ્યક્તિગત બંને જીવન માટે એક રૂપક છે. સિંહની જેમ, દરરોજ, આપણી પાસે એક જ વિકલ્પ હોય છે : ક્ષેત્રના ઉંદરોનો પીછો કરો. અર્થાત્ નાની, તાત્કાલિક સમસ્યાઓ અને તકો તમારું ધ્યાન ખેંચતી રહેશે અથવા કાળિયારનો શિકાર કરો. મોટી, મહત્ત્વપૂર્ણ સમસ્યાઓ અને તકો જેને વધુ પદ્ધતિસરની, વિચારશીલ અભિગમની જરૂર હોય છે, જે ઘણીવાર તરત જ દેખાતી નથી, તેને શોધવી પડે છે અને તે પડકારજનક છે. ટૂંકમાં, આ એવો સંઘર્ષ છે જેનો આપણે બધા સામનો લગભગ દરરોજ કરીએ છીએ.
પહેલા વિકલ્પમાં આપણને લાગે છે કે આપણે વ્યસ્ત રહ્યા છતાં દિવસ થાક અને હતાશામાં પસાર થયો તે અનુભવીએ છીએ. આપણને ખ્યાલ આવે છે કે મેં મારી બધી શક્તિ નાના, તાત્કાલિક કાર્યો પાછળ નાખી ેદીધી છે જે ખરેખર ઉત્પાદક નથી. આના પરિણામ રૂપે આપણને જે પ્રગતિ દેખાય છે તે ખરા અર્થમાં પ્રગતિ નથી. તો સમય છે કે પોતાને પ્રશ્ન પૂછીએ કે; શું તમે કાળિયારનો શિકાર કરો છો કે ખેતરના ઉંદરોનો પીછો કરો છો? શું તમે મોટી- મહત્ત્વપૂર્ણ બાબત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છો જે તમારી શક્તિ અને સમય માટે પૂરતું વળતર આપે છે? અથવા તમે નાની જીતનો પીછો કરવામાં ખૂબ વ્યસ્ત છો જે નાના કાંકરાને પણ ખસેડતી નથી?
વેપારમાં વેચાણ જરૂરી છે પણ તેના પરે પણ વિચારવું પડશે. અલગ વિચારધારા અપનાવવી પડશે, સમય સાથે બદલવું પડશે, માર્કેટિંગને ખરા અર્થમાં અપનાવવું પડશે, બ્રાન્ડ બનાવવી પડશે. બ્રાન્ડ બનશે તો તે તમારું કામ આસાન કરશે. તેનો ઉપયોગ લોકોને શિક્ષિત કરવા, પ્રેરણા આપવા, વિશ્વાસ વધારવા, મૂલ્ય પૂરું પાડવા અને અંતે વેચાણ કરવા માટે થશે. બ્રાન્ડ બનાવી વેપાર કરવો તે કાળિયારનો શિકાર છે, કારણ કે તે તમને લાંબાગાળા સુધીનો ખોરાક આપશે.
સિંહ અને હરણની જેમ દોડ તો દરરોજ લગાવવી પડશે. ગ્રાહકને બતાવવું પડશે કે તમારું ઉત્પાદન અથવા સેવા સ્પર્ધક કરતા કેવી રીતે અલગ, વિશિષ્ટ અથવા અનન્ય છે, નહીં તો તમે તે સ્પર્ધકોના ટોળામાં ખોવાઈ જશો. દરરોજ, નવીનતમ વલણનો સામનો કરીને ઝડપી અને વધુ અસરકારક બનવું પડશે, બ્રાન્ડ બનાવવા અથવા વેચાણ માટે શ્રેષ્ઠ તકો ક્યાં છે તે ગોતવી પડશે માટે તમે તમારું ધ્યાન ઉંદરોથી દૂર કરીને હરણ તરફ કેવી રીતે ફેરવી શકો છો તે સમજવાની જરૂર છે.
ઉંદરનો પીછો કરતો સિંહ ભૂખ્યો રહેશે ને હરણનો શિકાર કરતો સિંહ સંતુષ્ઠ થશે…
તો બોલો, આજે તમે શું શોધી રહ્યા છો… ઉંદર કે હરણ?!
આ પણ વાંચો…બ્રાન્ડ બનશે બિઝનેસ વધશે: રિટેલ તથા ઓનલાઇન છે એકમેકના પૂરક
