આરોગ્ય એક્સપ્રેસ: ફેટી લીવરમાં પણ ઉપયોગી છે યોગાસન

-રાજેશ યાજ્ઞિક

આ 21 જૂનના દિવસે આપણે ‘વિશ્વ યોગ દિવસ’ ઉજવીશું. યોગના ફાયદા શારીરિક તો છે જ સાથે માનસિક પણ છે. આ ઉપરાંત કેટલાક યોગાસન શરીરની આંતરિક વ્યાધિને દૂર કરવામાં પણ કારગત સાબિત થાય છે. આજકાલ નાની ઉંમરમાં લોકોને ફેટી લીવરની સમસ્યા બહુ પજવે છે. આ સમસ્યામાં પણ યોગ ઉપયોગી સાબિત થઇ શકે છે.

જ્યારે લીવરના કોષોમાં વધુ પડતી ચરબી જમા થવા લાગે છે ત્યારે તેને ‘ફેટી લીવર’ ર કહેવામાં આવે છે. વધુ પડતું તળેલું, મીઠુ, પ્રોસેસ્ડ ખોરાક અને આલ્કોહોલ ખાવાથી લીવરમાં વધારાની ચરબીનો સંચય થાય છે, જે લીવરની કામગીરીને અસર કરે છે. આના કારણે લીવરમાં સોજો, પેટમાં દુખાવો, ભૂખ ન લાગવી, થાક અને વજન ઘટવા જેવી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. જો સમયસર તેની સારવાર ન કરવામાં આવે તો, લીવર સિરોસિસ, લીવર ડેમેજ અને લીવર કેન્સરનું જોખમ વધી શકે છે.

અર્ધ મત્સ્યેન્દ્રાસન
આ આસન તણાવ દૂર કરે છે અને તમારા આંતરિક અવયવોને ઉત્તેજિત કરે છે. તે કરોડરજ્જુની ગતિશીલતામાં સુધારો કરે છે અને પાચન અંગોની કામગીરીમાં વધારો કરે છે. તે યકૃતમાં રક્ત પરિભ્રમણને સુધારે છે, જેનાથી અંગની કામગીરી સારી થાય છે.

આ આસન કરવા માટે
બેસવાની સ્થિતિમાં શરૂઆત કરો. તમારા જમણા પગને તમારા ડાબા હિપની બહાર એવી રીતે રાખો, જેથી તમારો જમણો ઘૂંટણ આગળ તરફ રહે. તમારા ડાબા પગને તમારી જમણી જાંઘની બહાર લાવો. તમારા ડાબા હાથને તમારી પાછળ જમીન પર ટેકવો. તમારા જમણા હાથને તમારા ડાબા પગની બહાર ખસેડો. ધીમેધીમે તમારા ધડને ફેરવો અને બંને ખભા પર નજર રાખો. 1 મિનિટ સુધી આ પોઝ રાખો. વિરુદ્ધ બાજુએ પુનરાવર્તન કરો.

ધનુરાસન
આ આસાન થોડું મુશ્કેલ છે. યોગની પ્રારંભિક ક્રિયાઓમાં તમે અનુકૂળ થઇ ગયા હો ત્યારે જ આ આસન કરવું જોઈએ અને વિશેષ કે શરૂઆતમાં કોઈ જાણકારની હાજરીમાં અભ્યાસ કરવો જોઈએ. આ આસન કરવા માટે, યોગ મેટ પર પેટના બળે સૂઈ જાઓ. તમારા બંને હાથ સીધા રાખો. હવે ઘૂંટણ ઉપરની તરફ વાળીને શ્વાસ બહાર કાઢો. તમારી એડીઓને તમારા નિતંબની નજીક લાવો. હવે, હાથ વડે પગના અંગુઠાને પાછળની તરફ રાખીને ધનુષની કમાન બનાવવા કોશિશ કરો. હવે ઊંડો શ્વાસ લો અને તમારી છાતીને જમીનથી ઉપર ઉઠાવો. પછી શ્વાસ બહાર કાઢો અને શરૂઆતની સ્થિતિમાં પાછા ફરો. તમે આ આસન 3 થી 5 વખત કરી શકો છો.

આ પણ વાંચો….આરોગ્ય એક્સપ્રેસ : ઉનાળામાં અધોમુખશ્વાનાસનથી થતા ફાયદા…

ભુજંગાસન
આ ઘણું સરળ આસાન છે. એક હળવો બેકબેન્ડ, કરોડરજ્જુને આરામ આપે છે, સ્નાયુઓને ખેંચે છે અને મજબૂત બનાવે છે. તે મૂળ શક્તિમાં સુધારો કરે છે, પેટના અવયવોને ઉત્તેજિત કરે છે અને આરામનો અનુભવ કરાવે છે. પેટના અવયવોમાં રક્ત પરિભ્રમણ નોંધપાત્ર રીતે સુધરે છે. આ આસાન કરવા તમારા પેટ પર પગ સીધા રાખીને સૂઈ જાઓ. કોણીને એવી રીતે વાળો જેથી તમારા હાથના પંજા માથાની સીધી રેખામાં રહે. આ રીતે હાથના બળે પીઠને ઉપર તરફ વાળો. આનાથી તમારા શરીરનો ઉપરનો ભાગ થોડો ઊંચો થશે, જેનાથી તમને હળવો બેકબેન્ડ મળશે. આ સ્થિતિમાં થોડી ક્ષણ રહો અને થોડીવાર શ્વાસ લેતા રહો. પછી નીચે આવો. 2 કે 3 વખત તમે રિપીટ કરી શકો છો. આ જ આસનને થોડું વધુ મુશ્કેલ બનાવવા અને પેટ સહિત શરીરના કમરથી ઉપરના ભાગને વધુ ખેંચાણ આપવા હાથોને છાતીની સીધી રેખામાં રાખીને પણ કરી શકાય છે.

ગોમુખાસન
આ આસન કરવા માટે, યોગ મેટ પર બંને પગ આગળ રાખીને બેસો. તમારા બંને હાથ તમારી બાજુઓ પર રાખો. હવે તમારા ડાબા પગને ઘૂંટણ પર વાળો. આ પછી, તમારા જમણા પગને ઘૂંટણથી વાળો અને તેને ડાબા પગ પર રાખો. પછી તમારા ડાબા હાથને ખભા ઉપરથી પીઠ તરફ લઇ જાઓ. એ જ રીતે, તમારા જમણા હાથને કમર તરફથી પીઠ તરફ લઇ જાઓ જાઓ અને તમારા ડાબા હાથ પકડો. 30 સેક્ધડ માટે આ સ્થિતિમાં રહો. ત્યાર બાદ વિરુદ્ધ દિશામાં ફરીથી આ સ્થિતિમાં આવો. પછી ધીમે ધીમે શરૂઆતની સ્થિતિમાં પાછા ફરો. આ પ્રક્રિયાને 3 થી 4 વાર પુનરાવર્તન કરો.

નવો યોગાભ્યાસ શરૂ કરતા પહેલા, યોગ્ય યોગાસન, સંભવિત ફેરફારો અને સલામતીના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવા માટે જાણકારનું માર્ગદર્શન અવશ્ય લેવું. ઉપરાંત ડોક્ટરની સારવાર ચાલતી હોય તો એમની પણ સલાહ લો….
સૌમ્ય, શિખાઉ માણસો માટે આવા અનુકૂળ આસનોથી વ્યક્તિગત પ્રેક્ટિસ શરૂ કરો. ધીમે ધીમે તમારી પોતાની ગતિએ પ્રગતિ કરો, હંમેશાં તમારા શરીરને સાંભળો અને શરીરની મર્યાદાઓને સમજીને યોગ કરો.

આ પણ વાંચો….આરોગ્ય એક્સપ્રેસ: તમારી આંખની સમસ્યાનું કારણ ડાયાબિટીસ તો નથી ને?!