-અંકિત દેસાઈ
રક્ષાબંધન એ ભારતીય સંસ્કૃતિનો અનોખો તહેવાર છે, જે ભાઈ-બહેનના પવિત્ર સંબંધની ઉજવણી કરે છે. બહેન ભાઈના કાંડા પર રાખડી બાંધી એની રક્ષાની કામના કરે છે, એ આપણો સુંદર ધાર્મિક-સાંસ્કૃતિક રિવાજ છો, પરંતુ આજના આધુનિક યુગમાં પુરુષે પોતાની રક્ષા માટે પોતે જ જાગૃત રહેવું જરૂરી છે. આજનો પુરુષ જીવનની અનેક પડકારજનક પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરી રહ્યો છે અને એની સૌથી મોટી જવાબદારી છે પોતાનું શારીરિક, માનસિક અને ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્ય જાળવવું.
અહીં આપણે આ એવી કેટલીક બાબતની ચર્ચા કરીશું, જેમાંથી પુરુષે પોતાની રક્ષા કરવી જરૂરી છે, જેમાં વ્યસનો, ગુસ્સો અને ઓછી ઊંઘ જેવી સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે.
પહેલું અને મહત્ત્વનું છે વ્યસન….
આજના ઝડપી જીવનમાં ઘણા પુરુષો તણાવથી બચવા માટે ધૂમ્રપાન, દારૂ કે અન્ય નશીલા પદાર્થોનો સહારો લે છે. આ વ્યસનો શરૂઆતમાં તો રાહત આપતા હોય એવું લાગે છે, પરંતુ લાંબા ગાળે તે શારીરિક સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડે છે.
ધૂમ્રપાનથી ફેફસાંનું કેન્સર, હૃદયરોગ અને શ્વસન સંબંધી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે, જ્યારે અતિશય દારૂનું સેવન લીવરની બીમારી અને માનસિક અસ્થિરતાનું કારણ બને છે. આ ઉપરાંત, સોશ્યલ મીડિયા અને ગેમિંગનું વ્યસન પણ આજના યુવાનોમાં ઝડપથી વધી રહ્યું છે, જે માનસિક સ્વાસ્થ્યને હાનિ પહોંચાડે છે અને સમયનો વ્યય કરે છે. પોતાની રક્ષા માટે પુરુષે આ વ્યસનોનો ત્યાગ કરવો જરૂરી છે. નિયમિત વ્યાયામ, ધ્યાન અને સ્વસ્થ આહાર દ્વારા તણાવનું સંચાલન કરી શકાય છે, જે યસનોની જરૂરિયાતને ઘટાડે છે.
આ પણ વાંચો…મેલ મેટર્સ : કહું દોસ્ત સે, દોસ્ત કી બાત ક્યા ક્યા…
બીજું મહત્ત્વનું પાસું છે ગુસ્સાનું સંચાલન…
પુરુષો ઘણીવાર સામાજિક અપેક્ષાઓ અને જવાબદારીઓના દબાણમાં ગુસ્સાનો શિકાર બને છે. ગુસ્સો એક સ્વાભાવિક લાગણી છે, પરંતુ તેનું અયોગ્ય મેનેજમેન્ટ – વ્યવસ્થાપન સંબંધ, કારકિર્દી અને સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
ગુસ્સાની ક્ષણે લેવાયેલા નિર્ણય ઘણીવાર પસ્તાવાનું કારણ બને છે. ઉદાહરણ તરીકે, કોઈ સહકર્મી કે પરિવારના સભ્ય સાથેની ગેરસમજ ગુસ્સાને કારણે ઝઘડામાં ફેરવાઈ શકે છે. આથી ગુસ્સાને નિયંત્રિત કરવા માટે શાંત રહેવાની કળા શીખવી જરૂરી છે. ઊંડા શ્વાસ લેવા, થોડીવાર ચૂપ રહેવું અથવા સમસ્યાને શાંતિથી વિચારવું એ ગુસ્સાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
યોગ અને મનની શાંતિ માટેની પ્રેક્ટિસ પણ આમાં ઉપયોગી થઈ શકે છે. ગુસ્સાને કાબૂમાં રાખવો એ પુરુષની આંતરિક શક્તિની નિશાની છે.
ત્રીજું, ઓછી ઊંઘ….
આજના યુવાનો અને પુરુષોની સૌથી મોટી સમસ્યાઓમાંની એક છે અપૂરતી ઊંઘ. આધુનિક જીવનશૈલીમાં, કામનું દબાણ, સોશ્યલ મીડિયાનો અતિરેક અને મનોરંજનના સાધનો ઊંઘને ખોરવી રહ્યા છે, જે શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર અસર કરે છે. તેનાથી ચીડિયાપણું, એકાગ્રતાનો અભાવ, થાક અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઘટે છે.
લાંબા ગાળે, ઓછી ઊંઘ ડાયાબિટીસ, હૃદયરોગ અને ડિપ્રેશન જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. પુરુષે પોતાની રક્ષા માટે દરરોજ 7-8 કલાકની પૂરતી ઊંઘ લેવી જરૂરી છે. નિયમિત ઊંઘનું શેડ્યૂલ બનાવવું, રાત્રે મોબાઈલ અને લેપટોપનો ઉપયોગ ઘટાડવો અને શાંત વાતાવરણમાં સૂવું એ નિદ્રાની ગુણવત્તા સુધારી શકે છે.
આ ઉપરાંત, પુરુષે પોતાની રક્ષા માટે નાણાકીય શિસ્ત પણ જાળવવી જરૂરી છે. આજના સમયમાં અનાવશ્યક ખર્ચ અને દેવું એ પણ એક પ્રકારનું વ્યસન બની ગયું છે. બિનજરૂરી ખર્ચાઓથી બચવું, બચત કરવી અને નાણાકીય આયોજન કરવું એ પુરુષની આર્થિક સુરક્ષા માટે જરૂરી છે.
આ ઉપરાંત, માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ધ્યાન આપવું પણ એટલું જ મહત્ત્વનું છે. ઘણા પુરુષ સમાજના દબાણને કારણે પોતાની લાગણીઓને દબાવી દે છે, જે ડિપ્રેશન અને ચિંતાનું કારણ બને છે. માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે પરિવાર કે મિત્રો સાથે વાતચીત કરવી, જરૂર પડે તો મનોચિકિત્સકની સલાહ લેવી અને સ્વયંની સંભાળ રાખવી જરૂરી છે.
રક્ષાબંધનનો તહેવાર આપણને યાદ અપાવે છે કે રક્ષા એ ફક્ત બાહ્ય ખતરાઓથી જ નથી, પરંતુ આંતરિક નબળાઈઓથી પણ થવી જોઈએ. પુરુષે પોતાની જાતને વ્યસનો, ગુસ્સો, ઓછી નિદ્રા અને અન્ય હાનિકારક ટેવોથી બચાવવી જોઈએ. આ માટે સ્વયં-શિસ્ત, જાગૃતિ અને સકારાત્મક જીવનશૈલી અપનાવવી જરૂરી છે.
આ રક્ષાબંધન પર ચાલો, આપણે દરેક પુરુષ પ્રતિજ્ઞા લઈએ કે આપણે ફક્ત બહેનની રાખડીની રક્ષા જ નહીં, પરંતુ પોતાની જાતની રક્ષા પણ કરીશું. આખરે, પોતાની રક્ષા કરનાર પુરુષ જ બીજાની રક્ષા કરવા સક્ષમ બને છે.
આ પણ વાંચો…મેલ મેટર્સ : શું ‘હમ્બલ એરોગન્સ’ પુરુષને સફળ થવામાં મદદરૂપ થઈ શકે?
