- અંકિત દેસાઈ
આજની ભાગદોડ ભરેલી જિંદગીમાં, આપણી થાળી રંગબેરંગી વાનગીઓથી સજાવેલી હોય છે. પેકેટ ખોલો અને ખાઓ, બે મિનિટમાં તૈયાર થતી વાનગીઓ અને આંખોને આકર્ષિત કરતા ભોજને આપણું જીવન સરળ બનાવી દીધું છે, પણ શું આપણે ક્યારેય સહેજ થોભીને વિચાર્યું છે કે જે આપણે ખાઈ રહ્યા છીએ, તે ખરેખર ‘ભોજન’ છે? શું આજના સમયમાં આપણે ‘રિઅલ ફૂડ’ એટલે કે વાસ્તવિક ભોજન ખાઈએ છીએ ખરા? આ પ્રશ્ન જેટલો સરળ લાગે છે, તેનો જવાબ તેટલો જ જટિલ અને ચિંતાજનક છે.
સૌ પ્રથમ, એ સમજવું જરૂરી છે કે ‘રિઅલ ફૂડ’ એટલે શું?
રિઅલ ફૂડ એટલે એવું ભોજન જે તેના કુદરતી સ્વરૂપમાં અથવા તેની સૌથી નજીકના સ્વરૂપમાં હોય. આ એ ખોરાક છે જે પ્રકૃતિમાંથી સીધો આવે છે અને જેના પર ન્યૂનતમ પ્રક્રિયા કરવામાં આવી હોય. ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ (ઘઉં, ચોખા, બાજરી), કઠોળ, દાળ, દૂધ, દહીં, પનીર, માંસ, માછલી અને ઈંડા આ બધું રિઅલ ફૂડ છે.
સાદી ભાષામાં કહીએ તો, જે ખોરાક પાછળ કોઈ લાંબી ઘટકોની યાદી નથી હોતી, જેમાં પ્રિઝર્વેટિવ્સ, આર્ટિફિશિયલ કલર્સ, ફ્લેવર્સ અને ન સમજી શકાય તેવા કેમિકલ નામોની ભરમાર નથી હોતી તે જ રિઅલ ફૂડ છે. આપણી દાદી-નાની જે રસોડામાં બનાવતી હતી, તે દાળ-ભાત-શાક-રોટલી એક ઉત્તમ રિઅલ ફૂડનું ઉદાહરણ છે.
તો પછી, આપણે આવા વાસ્તવિક ભોજનથી દૂર કેમ થઈ રહ્યા છીએ? આનું મુખ્ય કારણ આપણી આધુનિક જીવનશૈલી છે. સમયનો અભાવ, સુવિધાની શોધ અને બજારવાદે આપણને રિઅલ ફૂડથી વિમુખ કરી દીધા છે. આજે આપણી પાસે રસોઈ બનાવવા માટે સમય નથી. તેથી આપણે પેકેજ્ડ અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડનો સહારો લઈએ છીએ.
સુપરમાર્કેટના શેલ્ફ પર સજાવેલા ઇન્સ્ટન્ટ નૂડલ્સ, ફ્રોઝન પિઝા, ચિપ્સ, કૂકીઝ અને શુગરયુક્ત પીણાં આપણને સરળ વિકલ્પ લાગે છે. આ ઉપરાંત, આક્રમક માર્કેટિંગ અને જાહેરાતો આપણને એવું માનવા પર મજબૂર કરે છે કે આ ઉત્પાદનો માત્ર સ્વાદિષ્ટ જ નહીં, પણ સ્વાસ્થ્યપ્રદ પણ છે.
કંપનીઓ તેમનાં ઉત્પાદનોને ‘હાઇપર-પેલેટેબલ’ બનાવે છે એટલે કે તેમાં ખાંડ, ચરબી અને મીઠાનું એવું મિશ્રણ હોય છે, જે આપણા મગજને વારંવાર ખાવા માટે ઉત્તેજિત કરે છે. આ કારણે, આપણને ફળો અને શાકભાજી જેવા કુદરતી ખોરાક ‘ફીકા’ અને ‘બોરિંગ’ લાગવા માંડે છે.
રિઅલ ફૂડથી દૂર રહેવાની આપણા સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર અસર પડી રહી છે. જ્યારે આપણે અલ્ટ્રા-પ્રોસેસ્ડ ફૂડનું સેવન કરીએ છીએ ત્યારે આપણે માત્ર ખાલી કેલરી જ નહીં, પરંતુ શરીરને નુકસાન પહોંચાડતાં રસાયણો પણ પેટમાં નાખીએ છીએ.
આ પ્રકારના ખોરાકમાં પોષક તત્ત્વો, વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને ફાઇબરનો સંપૂર્ણ અભાવ હોય છે. પરિણામે, મેદસ્વિતા, ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસ, હૃદય રોગ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને કેન્સર જેવા જીવનશૈલી સંબંધિત રોગોનું પ્રમાણ ભયજનક રીતે વધી રહ્યું છે.
શારીરિક સ્વાસ્થ્યની સાથે સાથે આપણું માનસિક સ્વાસ્થ્ય પણ પ્રભાવિત થાય છે. પોષણની ઊણપને કારણે શરીરમાં ઊર્જાનો અભાવ, થાક, ચીડિયાપણું, ડિપ્રેશન અને એકાગ્રતામાં ઘટાડો જેવી સમસ્યાઓ સામાન્ય બની ગઈ છે.
આપણ વાંચો: લાફ્ટર આફ્ટર : આવા જેકીનું શું કરવું?
આપણે એ ભૂલી ગયા છીએ કે આપણું શરીર એક જૈવિક મશીન છે, જેને ચલાવવા માટે કુદરતી અને શુદ્ધ બળતણની જરૂર છે, નહીં કે કેમિકલયુક્ત પ્રોસેસ્ડ પદાર્થોની. સુવિધા અને સ્વાદની લાલચમાં આપણે સ્વાસ્થ્યનો સોદો કરી રહ્યા છીએ.
આપણે એ વાસ્તવિકતાને અવગણી રહ્યા છીએ કે સાચો સ્વાદ અને સાચું પોષણ પ્રકૃતિના ખોળામાં જ છે, ફેક્ટરીના પેકેટમાં નહીં. આપણી થાળીમાં રિઅલ ફૂડની ગેરહાજરી એ માત્ર ખોરાકની પસંદગીનો મુદ્દો નથી, પરંતુ તે આપણી આવનારી પેઢીના સ્વાસ્થ્ય અને ભવિષ્ય સાથે જોડાયેલો ગંભીર પ્રશ્ન છે.
સમય આવી ગયો છે કે આપણે જાગૃત થઈએ અને આપણી ખાણી-પીણીની આદતો પર પુનર્વિચાર કરીએ. રસોડામાં પાછા ફરવું, સ્થાનિક અને મોસમી ઉત્પાદનો ખરીદવા અને ઘરે બનાવેલા સાદા ભોજનને પ્રાધાન્ય આપવું એ માત્ર એક વિકલ્પ નથી, પરંતુ તંદુરસ્ત જીવન જીવવાની અનિવાર્ય જરૂરિયાત છે.
બાય ધ વે, આજે ‘રિઅલ ફૂડ-ડે’ છે.
