ભારતીય અવકાશયાત્રી શુભાંશુ શુક્લા તેમના અવકાશ પ્રવાસના અંતિમ તબક્કામાં ખેડૂત બન્યા, તેમણે સૂક્ષ્મ ગુરુત્વાકર્ષણ અંકુરણ અને પ્રારંભિક છોડના વિકાસને કેવી રીતે પ્રભાવિત કરે છે તેના અભ્યાસના ભાગરૂપે પેટ્રી ડિશમાં અંકુરિત ‘મગ’ અને ‘મેથી’નાં બીજના ફોટા લીધા અને તેમને આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક (આઈએસએસ)ના સ્ટોરેજ ફ્રીઝરમાં મૂક્યા હતા.
શુક્લા અને તેમના સાથી એક્સિઓમ-૪ અવકાશયાત્રીએ ભ્રમણકક્ષા પ્રયોગશાળામાં ૧૨ દિવસ વિતાવ્યા છે અને ફ્લોરિડા કિનારાની હવામાન પરિસ્થિતિઓના આધારે તેઓ આવતીકાલે ૧૦ જુલાઈ પછી કોઈ પણ દિવસે પૃથ્વી પર પાછા ફરે તેવી અપેક્ષા છે.
નાસાએ અવકાશ મથકથી એક્સિઓમ-૪ મિશનને અનડોક કરવા માટેની તારીખ હજુ સુધી જાહેર કરી નથી. આઈએસએસ સાથે ડોક કરાયેલ એક્સિઓમ-૪ મિશનનો સમયગાળો ૧૪ દિવસ સુધીનો છે.
આ પણ વાંચો: અવકાશમાં શુભાંશુ શુક્લાનું સંશોધન ક્યાં સુધી પહોચ્યું? ઈસરોના પ્રમુખે લીધી અપડેટ
“મને ખૂબ ગર્વ છે કે ઇસરો દેશભરની રાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે સહયોગ કરી શક્યું છે અને હું સ્ટેશન પર બધા વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકો માટે કેટલાક અદ્ભુત સંશોધનો કરી રહ્યો છું. આ કરવું ખૂબ જ રોમાંચક અને આનંદદાયક છે,” એમ શુક્લાએ એક્સિઓમ સ્પેસના ચીફ સાયન્ટિસ્ટ લ્યુસી લો સાથેની વાતચીતમાં જણાવ્યું હતું.
આ સ્પ્રાઉટ્સ પ્રયોગનું નેતૃત્વ બે વૈજ્ઞાનિક-યુનિવર્સિટી ઓફ એગ્રીકલ્ચરલ સાયન્સિસ, ધારવાડના રવિકુમાર હોસમાની અને ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજી, ધારવાડના સુધીર સિદ્ધપુરેડ્ડી કરી રહ્યા છે.
પૃથ્વી પર પાછા ફર્યા પછી, બીજ તેમના આનુવંશિકતા, માઇક્રોબાયલ ઇકોસિસ્ટમ અને પોષણ પ્રોફાઇલમાં થયેલા ફેરફારોની તપાસ કરવા માટે ઘણી પેઢીઓ સુધી ઉગાડવામાં આવશે, એમ એક્સિઓમ સ્પેસના એક નિવેદનમાં જણાવાયું છે.
આ પણ વાંચો: શુભાંશુ શુક્લાએ ISS પરથી જોયું બ્રહ્માંડ: શું છે ‘કપોલા મોડ્યુલ’?
બીજા પ્રયોગમાં શુક્લાએ સૂક્ષ્મ શેવાળનો ઉપયોગ અને સંગ્રહ કર્યો, જેની ખોરાક, ઓક્સિજન અને બાયોફ્યુઅલ ઉત્પન્ન કરવાની તેમની ક્ષમતા માટે તપાસ કરવામાં આવી રહી છે. તેમની સ્થિતિસ્થાપકતા અને વૈવિધ્યતા તેમને લાંબાગાળાના મિશન પર માનવ જીવનને ટેકો આપવા માટે આદર્શ બનાવે છે.
શુક્લાએ પાકના બીજ પ્રયોગ માટે છબીઓ પણ લીધી, જ્યાં મિશન પછી ઘણી પેઢીઓ સુધી છ જાતો ઉગાડવામાં આવશે. આનો ધ્યેય અવકાશમાં ટકાઉ ખેતી માટે ઇચ્છનીય આનુવંશિક વિશ્લેષણ માટે ઇચ્છનીય લક્ષણો ધરાવતા છોડને ઓળખવાનો છે. શુક્લાએ જણાવ્યું હતું કે અવકાશ મથક પરના તેમના સંશોધન કાર્યો વિવિધ ક્ષેત્રો અને શાખાઓમાં ફેલાયેલા છે.
“સ્ટેમ સેલ સંશોધન કરવાથી લઈને બીજ પર સૂક્ષ્મ ગુરુત્વાકર્ષણની અસર જોવા સુધી, અવકાશયાત્રીઓ સ્ટેશન પર સ્ક્રીનો સાથે વાતચીત કરતી વખતે તેમના પર જ્ઞાનાત્મક ભારનું મૂલ્યાંકન કરવા સુધી. તે અદ્ભુત રહ્યું છે. સંશોધકો અને સ્ટેશન વચ્ચે આ પ્રકારનો સેતુ બનવાનો અને તેમના વતી સંશોધન કરવાનો મને ગર્વ છે,” એમ તેમણે કહ્યું.
“એક ખાસ સંશોધન જેના માટે હું ખરેખર ઉત્સાહિત છું તે સ્ટેમ સેલ સંશોધન છે જ્યાં વૈજ્ઞાનિકો એ શોધવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે કે શું સ્ટેમ સેલમાં પૂરક ઉમેરીને પુનઃપ્રાપ્તિ અથવા વૃદ્ધિને વેગ આપવો અથવા ઈજાને સુધારવી શક્ય છે કે નહીં. ગ્લોવ બોક્સમાં તેમના માટે આ સંશોધન કરવું ખૂબ જ સરસ રહ્યું છે. હું આ કરવા માટે ખરેખર ઉત્સાહિત છું,” એમ શુક્લાએ કહ્યું હતું.
