કોણ છે એ લોકો જેઓ રૂ. 9330 કરોડના મૂલ્યની રૂ. 2000ની નોટો દબાવીને બેઠા છે? આરબીઆઇએ જાહેર કર્યા આંકડા
નવી દિલ્હીઃ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા લગભગ 8 મહિના પહેલા દેશમાં 2000 રૂપિયાની ગુલાબી નોટો ચલણમાંથી હટાવી લેવામાં આવી હતી, પરંતુ હજુ સુધી આરબીઆઇ પાસે 100 ટકા નોટ પાછી આવી નથી. RBI એ 2000 રૂપિયાની આ નોટોને લઈને અપડેટ બહાર પાડ્યું છે અને આ આંકડાઓ અનુસાર, દેશમાં લોકો પાસે હજુ પણ 9,330 કરોડ રૂપિયાની ગુલાબી નોટો છે.
વર્ષ 2024 ના પહેલા દિવસે ચલણમાંથી પાછી ખેંચી લેવામાં આવેલી રૂ. 2000ની નોટો અંગે અપડેટ જારી કરતી વખતે, આરબીઆઈએ જણાવ્યું હતું કે પ્રતિબંધ પછી, 97.38 ટકા નોટ પાછી આવી છે. ગયા વર્ષે, 19 મે, 2023 ના રોજ, 3.56 લાખ કરોડ રૂપિયાના મૂલ્યની કુલ 2,000 રૂપિયાની નોટો બજારમાં ચલણમાં હતી, જ્યારે 29 ડિસેમ્બર, 2023ના રોજ, આ આંકડો ઘટીને માત્ર 9,330 કરોડ રૂપિયા પર આવી ગયો છે. આ મુજબ ડિસેમ્બરના અંત સુધી પણ 2.62 ટકા ગુલાબી નોટ ચલણમાં હતી.
ક્લીન નોટ પોલિસી હેઠળ, રિઝર્વ બેંકે 19 મે 2023ના રોજ દેશમાં ચલણમાં રહેલી આ સૌથી વધુ કિંમતની રૂ. 2000ની નોટ પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરી હતી. આ પછી, કેન્દ્રીય બેંકે સ્થાનિક બેંકો અને RBIની 19 પ્રાદેશિક કચેરીઓમાં આ નોટો પરત કરવા અને એક્સચેન્જ કરવા માટે 23 મેથી 30 સપ્ટેમ્બર 2023 સુધીનો સમય આપ્યો હતો. જો કે, આ પછી આ સમયમર્યાદા વધારીને 7 ઓક્ટોબર 2023 કરવામાં આવી હતી.
આ તારીખ પછી રહી ગયેલી રૂ. 2000ની નોટો માટે, આરબીઆઈએ 8 ઓક્ટોબર, 2023થી રિઝર્વ બેન્કની ઓફિસમાં એક્સચેન્જની સુવિધા ચાલુ રાખી છે. એટલું જ નહીં, આરબીઆઇએ સ્પષ્ટતા પણ કરી છે કે ચલણમાંથી બહાર કરવામાં આવેલી આ રૂ. 2000ની ગુલાબી નોટો કાયદેસરની છે અને તે 19 RBI ઓફિસોમાં જમા કરાવી શકાશે છે, જે અમદાવાદ, બેંગલુરુ, બેલાપુર, ભોપાલ, ભુવનેશ્વર, ચંદીગઢ, ચેન્નાઈ, ગુવાહાટી, હૈદરાબાદ, જયપુર, જમ્મુ, કાનપુર, કોલકાતા, લખનૌ, મુંબઈ, નાગપુર, નવી દિલ્હી, પટના અને તિરુવનંતપુરમ જવા ઉપરાંત, જનતા આ નોટો તેમની નજીકની કોઈપણ પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા ઈન્ડિયા પોસ્ટ દ્વારા જમા કરાવી શકે છે.
સરકારે ચલણમાં રહેલી રૂ. 5,00 અને રૂ. 1,000ની નોટોને બંધ કરવાનો નિર્ણય લીધા પછી રિઝર્વ બેન્કે નવેમ્બર 2016માં રૂ. 2,000 મૂલ્યની નોટો રજૂ કરી હતી. આ પછી, પર્યાપ્ત માત્રામાં અન્ય મૂલ્યોની બેંક નોટો ઉપલબ્ધ થયા પછી, 2,000 રૂપિયાની બેંક નોટો રજૂ કરવાનો ઉદ્દેશ્ય સિદ્ધ થયો. તેથી, 2018-19માં રૂ. 2,000ની બેંક નોટોનું પ્રિન્ટિંગ બંધ કરવામાં આવ્યું હતું, એમ રિઝર્વ બેંકે જણાવ્યું હતું.