નવી દિલ્હી: વિશ્વ બેંકે તાજેતરમાં તેની ગરીબી રેખાની સીમાને સંશોધિત કરીને $2.15 પ્રતિ દિવસથી વધારીને $3 પ્રતિ દિવસ કરી છે. ગરીબી રેખાના નવા ધોરણો અનુસાર, ભારતમાં અત્યંત ગરીબીના દરમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.
વિશ્વ બેંકના આંકડા મુજબ, 2011-12માં 27.1% ની અત્યંત ગરીબી દર 2022-23માં ઘટીને માત્ર 5.3% થઈ ગયો છે. જેનો અર્થ એ છે કે અત્યંત ગરીબીમાં જીવન જીવનારા લોકોનો વર્ગ 344.47 મિલિયનથી ઘટીને 75.24 મિલિયન થઈ ગયો છે
જૂના માપદંડ અનુસાર પણ, ભારતમાં અત્યંત ગરીબી 2011-12માં 16.2% થી ઘટીને 2022માં 2.3% થઈ હતી, જેમાં આ ગરીબી રેખા નીચે જીવતા લોકોની સંખ્યા 205.93 મિલિયનથી ઘટીને 33.66 મિલિયન થઈ હતી. નવી $3 પ્રતિ દિવસની મર્યાદા હોવા છતાં, ભારતે ગરીબીના આંકડાને સ્થિર રાખીને પ્રભાવશાળી પ્રદર્શન કર્યું છે.
આપણ વાંચો: 50 વર્ષનું કામ… 6 વર્ષમાં પૂર્ણવિશ્વ બેંકે મોદીના મક્કમ મનોબળનો સ્વીકાર કર્યો
ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં સુધાર
વિશ્વ બેંકે નિમ્ન-મધ્યમ આવકવાળા દેશો (LMIC) માટે ગરીબી રેખાને $3.65 પ્રતિ દિવસથી સંશોધિત કરીને 2021ની કિંમતો પર $4.20 પ્રતિ દિવસ કરી છે.
આ નવા માપદંડ હેઠળ પણ, ભારતનો ગરીબી દર 2022-23માં 28.1% થી ઘટીને 23.9% થઈ ગયો છે. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ગરીબી 69% થી ઘટીને 32.5% અને શહેરી વિસ્તારોમાં 43.5% થી ઘટીને 17.2% થઈ છે.
આપણ વાંચો: Gold Purchase: વિશ્વભરની મધ્યસ્થ બેંકોમાં કેમ લાગી છે સોનું ખરીદવાની હોડ, જાણો કારણો…
નીતિ આયોગની ભૂમિકા અને આર્થિક પ્રગતિ
વિશ્વ બેંકના બહુઆયામી ગરીબી સૂચકાંક (MPI) અનુસાર, ભારતમાં નોન-મોનેટરી ગરીબી 2005-06માં 53.8% થી ઘટીને 2022-23માં 15.5% થઈ છે. નીતિ આયોગ મુજબ, બહુઆયામી ગરીબીમાં રહેતી ભારતની વસ્તી 2013-14માં 29.17% થી ઘટીને 2022-23માં 11.28% થઈ છે.
2023-24ના ઘરેલું ઉપભોગ ખર્ચ સર્વેક્ષણ (HCES)ના આંકડા ભારતમાં માસિક વપરાશમાં થયેલા વધારાને દર્શાવે છે. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં માથાદીઠ માસિક વપરાશ ખર્ચ 2011-12માં ₹1,430 થી વધીને 2023-24માં ₹2,079 થયો છે, જે 45.4%નો વધારો છે. શહેરી વિસ્તારોમાં તે ₹2,630 થી 38% વધીને ₹3,632 થયો છે.