ગઠબંધન જરૂરી પણ મજબૂરી નહીં, ખાતાઓની ફાળવણી કરી પીએમ મોદીએ આપ્યો સ્પષ્ટ સંદેશ

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ત્રીજી વખત નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (NDA) સરકારની રચના થઈ છે. ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ના નેતૃત્વમાં NDAને 293 બેઠકો મળી હતી. 2014 અને 2019માં સતત બે ચૂંટણીમાં પૂર્ણ બહુમતી સાથે સરકાર બનાવનાર ભાજપ આ વખતે તેના સાથી પક્ષો પર નિર્ભર છે. આવી સ્થિતિમાં સરકારનું ચિત્ર શું હશે, મોદી સરકારની કામગીરીની રીત શું હશે? ચૂંટણીના પરિણામો બાદથી આ તમામ પ્રશ્નો અંગે ચર્ચા ચાલી રહી હતી. હવે મોદી કેબિનેટમાં વિભાગોની વહેંચણી કરીને પીએમ મોદી અને ભાજપે ભવિષ્ય માટેનો રોડમેપ સ્પષ્ટ કરી દીધો છે. મોદી કેબિનેટમાં વિભાગોના વિભાજનથી લોકોમાં સ્પષ્ટ સંદેશ આપવામાં આવ્યો છે.

મોદી કેબિનેટ પરથી પહેલો સ્પષ્ટ સંદેશ એ છે કે ભાજપ તેના સાથી પક્ષો સામે ઝૂકશે નહીં. ચંદ્રાબાબુ નાયડુની આગેવાની હેઠળની તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી), જે ચૂંટણી પરિણામો પછી કિંગમેકર તરીકે ઉભરી આવી હતી અને નીતીશ કુમારના જનતા દળ (યુનાઈટેડ)ની પોતાની માંગ હતી. બંને પક્ષો કેટલાક ખાસ વિભાગ ઇચ્છતા હતા. નાયડુની પાર્ટી રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ ઇચ્છતી હતી જ્યારે નીતીશની જેડીયુ રેલ ઇચ્છતી હતી, પરંતુ એવું બન્યું નહીં. આ બંને વિભાગો ભાજપે પોતાની પાસે રાખ્યા છે. આને રેલવે અને રોડ ટ્રાન્સપોર્ટમાં સુધારાની ગતિને ધીમી ન થવા દેવાની ભાજપની વ્યૂહરચના તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે અને સાથે એવો સંદેશ પણ આપવામાં આવી રહ્યો છે કે ભાજપ તેના સાથી પક્ષો સામે ઝુકશે નહીં. ભાજપે એક રીતે તેના સાથી પક્ષોને સંદેશ આપ્યો છે કે તેઓ ગઠબંધન ધર્મનું પાલન કરશે પરંતુ માથું નમાવીને સરકાર નહીં ચલાવે. નોંધનીય છે કે દરેક સરકારમાં જેનું નેતૃત્વ અગ્રણી પક્ષને બદલે ગઠબંધન ભાગીદાર દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે, ત્યારે લોકશાહી નીતિઓને કારણે રેલવેની હાલત ખરાબ બની છે.

રેલ અને રોડ પરિવહનથી લઈને શિક્ષણ અને કાયદા સુધીના વિભાગોની જવાબદારી ફરીથી જૂના પ્રધાનોને આપીને વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આ વિભાગોમાં શરૂ થયેલ સુધારાની કામગીરી ધીમી નહીં પડે. ધર્મેન્દ્ર પ્રધાનને ફરીથી શિક્ષણ પ્રધાન બનાવવામાં આવ્યા છે અને અર્જુન રામ મેઘવાલને કાયદા પ્રધાન બનાવવામાં આવ્યા છે, આ આ દિશામાં સંકેત છે. નવી શિક્ષણ નીતિ દેશમાં 2024થી લાગુ થવાની છે. તે જ સમયે, અગાઉની સરકારના કાર્યકાળ દરમિયાન બનાવવામાં આવેલા નવા ફોજદારી કાયદાઓ પણ 1 જુલાઈથી લાગુ થવાના છે. આવી સ્થિતિમાં જો કોઈ નવા ચહેરાને આ મંત્રાલયોની જવાબદારી સોંપવામાં આવે તો આ કાયદાઓ અને શિક્ષણ નીતિઓને નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં લાગુ કરવામાં મુશ્કેલી આવી શકે છે અને સરકાર કોઇ પણ કામમાં વિલંબ કરવા નથી માગતી.

ભાજપ અને પીએમ મોદીની ઈમેજ ક્લેવર બદલતા રહેવાની છે. 2014 અને 2019માં નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સરકાર બની ત્યારે આવું જોવા મળ્યું હતું. 2014માં ગૃહ પ્રધાન રહેલા રાજનાથ સિંહને રક્ષા મંત્રાલયની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી અને નિર્મલા સીતારામન કે જેઓ સંરક્ષણ પ્રધાન હતા તેમને નાણાં મંત્રાલયની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. અમિત શાહને કેબિનેટમાં સામેલ કરીને ગૃહ મંત્રાલયની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે. આ વખતે પણ એવું માનવામાં આવી રહ્યું હતું કે પીએમ મોદી જૂના મંત્રીઓના પોર્ટફોલિયોમાં ફેરફાર કરી શકે છે પરંતુ એવું થયું નહીં. નાણા, સંરક્ષણ અને ગૃહ મંત્રાલય જેવા ડઝનથી વધુ જૂના પ્રધાનોના પોર્ટફોલિયો જાળવી રાખવામાં આવ્યા છે.

મોદી 3.0માં સૌથી મોટો સંદેશ એ આપવામાં આવ્યો છે કે ગઠબંધન જરૂરી છે પણ મજબૂરી નથી. પરિણામો જાહેર થયા ત્યારથી, JDU અને TDP તેમના ઇચ્છિત વિભાગ માટે ભાજપ પર દબાણ કરી રહ્યા હતા. બંને પક્ષો CCS સંબંધિત મંત્રાલય ઈચ્છતા હતા પરંતુ તેમ થયું નહીં. સીસીએસ તો છોડો, ભાજપે રેલવે, કૃષિ, રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ, શિક્ષણ અને કાયદો જેવા મહત્વના વિભાગો પણ પોતાની પાસે રાખ્યા છે. કિંગમેકર તરીકે ઉભરેલા આ પક્ષોને પ્રતિષ્ઠિત મંત્રાલયો ન આપીને, ભાજપે એક રીતે તમામ ગઠબંધન ભાગીદારોને સંદેશ આપ્યો છે કે તેમના માટે ગઠબંધન જરૂરી છે, મજબૂરી નથી.

નીતિગત નિર્ણયો માટે સહયોગીઓ પર નિર્ભર નથી CCS સંબંધિત મંત્રાલયોની સાથે ભાજપે કૃષિ, શિક્ષણ, કાયદો, રેલવે અને રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ જેવા મહત્વના વિભાગો રાખ્યા છે એ મહત્વપૂર્ણ છે. કિસાન સન્માન નિધિ જેવી યોજનાઓ કૃષિ મંત્રાલય હેઠળ ચલાવવામાં આવે છે, જ્યારે રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ અને રેલ્વે એ એવા મંત્રાલયો છે જેનું કામ સરકાર ચૂંટણીમાં સૌથી વધુ પ્રદર્શિત કરે છે. આ એવા વિભાગો પણ છે કે જેના સંદર્ભે સરકારે ગત ટર્મમાં મોટાભાગના નીતિ વિષયક નિર્ણયો લીધા છે. વિભાગોની ફાળવણી દ્વારા, સરકારે એવો સંદેશ પણ આપ્યો છે કે જ્યાં નીતિગત નિર્ણયોની જરૂર હોય તેવા ક્ષેત્રોમાં અમે સહયોગી દળો પર નિર્ભર નહીં રહીએ.

Also Read –