નવી દિલ્હી: નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં ભારતનું સંરક્ષણ ઉત્પાદન 1.27 લાખ કરોડ રૂપિયાના વિક્રમી ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચવાની તૈયારીમાં છે, જે 2014-15 કરતાં 174 ટકા વધુ છે. આ આંકડો વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ સ્વપ્નને સાકાર કરતો દેખાય રહ્યો છે. સંરક્ષણ મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં સંરક્ષણ નિકાસ પણ રેકોર્ડ રૂ. 21,083 કરોડ સુધી પહોંચવાની તૈયારીમાં છે, જે એક દાયકામાં 30 ગણી વધીને થશે. આ અંતર્ગત ભારત 100 થી વધુ દેશોમાં સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસ છે.
સંરક્ષણ બજેટમાં 6.81 લાખ કરોડનો વધારો
ભારત 2029 સુધીમાં સંરક્ષણ ઉત્પાદનમાં રૂ. 3 લાખ કરોડનાં લક્ષ્યને આંબવાની સાથોસાથ વૈશ્વિક સંરક્ષણ ઉત્પાદન કેન્દ્ર બનવાનું પણ લક્ષ્ય ધરાવે છે. ઉપરાંત તેનું લક્ષ્ય 2029 સુધીમાં સંરક્ષણ નિકાસ વધારીને રૂ. 50 હજાર કરોડ કરવાનું છે. અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સંરક્ષણ બજેટમાં 2013-14માં 2.53 લાખ કરોડ રૂપિયાથી 2025-26માં 6.81 લાખ કરોડ રૂપિયાનો વધારો સંરક્ષણ બજેટમાં લશ્કરી માળખાગત સુવિધાઓને મજબૂત બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવી રહ્યું હોવાનું પ્રતિબિંબ છે.
સંરક્ષણ ઉત્પાદનમાં વધારો એડવાન્સ્ડ મિલિટરી પ્લેટફોર્મના વિકાસને કારણે થયો છે, જેમાં ધનુષ આર્ટિલરી ગન સિસ્ટમ, એડવાન્સ્ડ ટોવ્ડ આર્ટિલરી ગન સિસ્ટમ (ATAGS), મેઇન બેટલ ટેન્ક (MBT) અર્જુન, લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ (LCA) તેજસ, એડવાન્સ્ડ લાઇટ હેલિકોપ્ટર (ALH), આકાશ મિસાઇલ સિસ્ટમનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, સ્વદેશી વિમાનવાહક જહાજો, સબમરીન, ફ્રિગેટ્સ અને પેટ્રોલ જહાજો જેવી નૌકાદળની સંપત્તિ પણ તેનો એક ભાગ છે.
હવે દેશમાં જ બને છે 65% સાધનો
અહેવાલમાં સંરક્ષણ મંત્રાલયને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું છે કે હવે 65 ટકા સંરક્ષણ સાધનો દેશમાં જ બનાવવામાં આવે છે. પરંતુ અગાઉ 65-70 ટકા સાધનો વિદેશથી ખરીદવામાં આવતા હતા. ભારતના મજબૂત સંરક્ષણ ઔદ્યોગિક આધારમાં 16 DPSU, 430 થી વધુ લાઇસન્સ પ્રાપ્ત કંપનીઓ અને લગભગ 16,000 MSMEsનો સમાવેશ થાય છે. રિપોર્ટ અનુસાર, દેશના કુલ સંરક્ષણ ઉત્પાદનમાં ખાનગી ક્ષેત્રનો ફાળો લગભગ 21 ટકા છે.
આ પણ વાંચો : ટ્રમ્પની રાજરમતઃ વેનેઝુએલાના કાચા તેલ પર લગાવ્યો ટેરીફ, જાણો ભારત માટે કેવી ઉપાધિ લાવશે…
શું કરે છે નિકાસ?
ભારતની સંરક્ષણ નિકાસમાં વાર્ષિક ધોરણે 32.5%નો વધારો થયો છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં રૂ. 15,920 કરોડથી વધીને નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં રૂ. 21,083 કરોડ થઈ છે. ભારતના નિકાસ પોર્ટફોલિયોમાં બુલેટપ્રૂફ જેકેટ્સ, ડોર્નિયર (Do-228) એરક્રાફ્ટ, ચેતક હેલિકોપ્ટર, ફાસ્ટ ઇન્ટરસેપ્ટર બોટ અને હળવા વજનના ટોર્પિડોનો સમાવેશ થાય છે.
રશિયન સેનામાં ‘મેડ ઇન બિહાર’ બૂટ
આ ઉપરાંત, હવે બિહારમાં બનેલા બુટ રશિયન સેનાના ગિયરનો એક ભાગ છે અને સૈનિકો બિહારમાં બનેલા બુટ પહેરીને યુદ્ધના મેદાનમાં ઉતરે છે. ભારત હવે 100 થી વધુ દેશોમાં સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસ કરે છે, જેમાં 2023-24માં અમેરિકા, ફ્રાન્સ અને આર્મેનિયા ટોચના ખરીદદારો તરીકે ઉભરી આવ્યા છે.