બાળ સંરક્ષણ ગૃહોની હાલત જેલ કરતાં પણ ખરાબ: અલાહાબાદ હાઇ કોર્ટ

પ્રયાગરાજ: અલાહાબાદ હાઈકોર્ટે ગુરુવારે રાજ્યમાં બાળ સંરક્ષણ ગૃહોના કામકાજમાં ખામીઓ અંગે સુઓ મોટુ પીઆઈએલની સુનાવણી કરી હતી. ન્યાયમૂર્તિ અજય ભનોટ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા નિરીક્ષણમાં રાજ્યભરના બાળ સંરક્ષણ ગૃહોના સંચાલનમાં ઘણી ક્ષતિઓ બહાર આવી હતી જે બંધારણની કલમ 21 હેઠળ બાળકોના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે.

મુખ્ય ન્યાયાધીશ પ્રિતીંકર દિવાકર અને ન્યાયમૂર્તિ અજય ભાનોટની ડિવિઝન બેન્ચે આ મામલે આકરી ટિપ્પણી કરતાં જણાવ્યું હતું કે, બાળ સંરક્ષણ ગૃહની હાલત અહીં રહેતા બાળકોના સર્વાંગી વિકાસ માટે યોગ્ય નથી. અહીંની સ્થિતિ જેલથી પણ બદતર છે. આ દિશામાં રાજ્ય સરકારની ઉદાસીનતા કોઇ પણ હિસાબે સહન કરી શકાય નહીં. આ બાળ સંરક્ષણ ગૃહમાં રહેતા બાળકો સમાજના સૌથી સંવેદનશીલ વર્ગોમાંના છે. બાળકો સૂર્યપ્રકાશ, તાજી હવા, રમતના મેદાનો અથવા ખુલ્લી જગ્યાઓના અભાવમાં તંગ પરિસ્થિતિમાં જીવે છે. જીવનની આવી પરિસ્થિતિઓ બાળકોના સર્વાંગી વિકાસને અવરોધે છે. રાજ્ય તરફથી કોઈ જવાબ ન મળવાને કારણે, કોર્ટે વચગાળાના પગલા તરીકે, રાજ્ય સરકારને આ બાળકોને અગ્રતાના ધોરણે સુવિધાઓ સાથે મોટા અને વધુ જગ્યા ધરાવતા ઘરોમાં શિફ્ટ કરવા નિર્દેશ આપ્યો હતો.

હાઇ કોર્ટે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે ઘણા કિસ્સાઓમાં બાળ સંરક્ષણ ગૃહનું નેતૃત્વ નિયુક્ત સુપરવાઈઝર દ્વારા યોગ્ય કરવામાં આવતું નથી. અહીંના સ્ટાફના સભ્યોને પણ યોગ્ય તાલીમ આપવામાં આવી નથી. સ્ટાફના સભ્યો સાથે બાળકોની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા તેમના વ્યક્તિત્વનો વિકાસ કરે છે અને તેમના માનસિક સ્વાસ્થ્યને પણ અસર કરે છે. આહાર અને જીવન જરૂરિયાતની અન્ય વસ્તુઓ માટે બજેટની ફાળવણીમાં ઘણા વર્ષોથી સુધારો કરવામાં આવ્યો નથી. શૈક્ષણિક સુવિધાઓને પણ અપગ્રેડ કરવાની અને ખંતપૂર્વક દેખરેખ રાખવાની જરૂર છે. આ ઘરોમાં બાળકોના ભાવનાત્મક વિકાસ અને શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ પર વિશેષ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે.

અહીં રહેતી છોકરીઓની વિશેષ કાળજી લેવાનું સૂચન કરતા હાઇ કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે છોકરીઓની વધતી ઉંમર દરમિયાન તેમને માર્ગદર્શન આપવા માટે મહિલા સલાહકારોની નિમણૂક કરવી જોઈએ. બાળકોને આપવામાં આવતી વ્યાવસાયિક તાલીમને બજારમાં નોકરીદાતાઓ સાથે જોડવી પડશે. રાજ્ય સરકારને બાળકોને તેમના ઘરની નજીકની નામાંકિત શાળાઓમાં દાખલ કરવાના પ્રયાસો કરશે. આ અવલોકનો સાથે, કોર્ટે લખનઊ ઉત્તર પ્રદેશના મહિલા અને બાળ વિકાસ વિભાગના મુખ્ય સચિવને સોગંદનામું દાખલ કરવા જણાવ્યું હતું અને નિર્દેશ આપ્યો હતો કે જો આદેશનું પાલન ન થાય તો, કોર્ટ યોગ્ય પગલાં લેશે. આ મામલે વધુ સુનાવણી હવે 6 નવેમ્બરે કરવામાં આવશે.