-ઝુબૈદા વલિયાણી
મનુષ્ય પણ એક પશુ જ છે.
- વાનરમાંથી મનુષ્ય બન્યો હોવાનું કહેવાય છે.
- વાનર જાતિઓમાં શક્તિશાળી નરવાનર અન્ય નરવાનરોને તગેડીને ટોળીમાંની માદા વાનરો પર પ્રજોત્પત્તિનો અધિકાર મેળવે છે.
- ટૂંકમાં નરવાનરો બહુપત્નીક હોય છે.
- પશુ અવસ્થામાં પુરુષ પણ બહુપત્નીક હોવો જોઈએ.
- એ પછી કાલાંતરે લડાઈઓ અને મારામારીનો અંત લાવવા ટોળીઓ વિકસવા લાગી.
- એ ટોળી અવસ્થામાં કોઈ પણ સ્ત્રી કોઈ પણ પુરુષને ભોગવવા માટે ઉપલબ્ધ બનવા લાગી.
- પશુ અવસ્થામાં પુરુષ બહુપત્નીક હતો તો ટોળી અવસ્થામાં પુરુષની માફક સ્ત્રી પણ બહુપતિ બનવા લાગી.
- આમ બહુ પત્નીત્વ અને બહુપતિત્વનો રિવાજ અસ્તિત્વમાં
આવ્યો. - આદિમ ટોળીઓ સ્થિર પણ એક પુરુષ અને એક પત્ની તેમજ એક પુરુષ અને એકથી વધુ પત્નીઓનો રિવાજ અસ્તિત્વમાં આવ્યો.
- સ્ત્રી પુરુષના સંબંધોમાં પસંદગીનું તત્ત્વ ઉમેરાયું.
- સમાજ સ્થિર થવા લાગ્યો. તેમ છતાંય સ્ત્રી ઉપર પુરુષનો અધિકાર અથવા માલિકીભાવ કાયમ રહ્યો.
- મહાભારતના શાંતિ પર્વના 207મા અધ્યાયમાં ભીષ્મ સ્ત્રી – પુરુષ સંબંધથી લઈને કુટુંબ સંસ્થાનો વિકાસ સમજાવતા આ મુજબ કહે છે:
- અર્થાત્
- કૃતયુગમાં સ્ત્રી પુરુષ વચ્ચે ઈચ્છા થાય ત્યારે સમાગમ થતો હતો.
- મા,
- બાપ,
- ભાઈ, બહેન,
…વગેરેનો કોઈ ભેદ નહોતો.
- માનવસમાજની આ પશુ અવસ્થા હતી.
- એ પછી ત્રેતા યુગમાં સ્ત્રી-પુરુષ એકબીજાનો સ્પર્શ કરે તો તે સંજોગોમાં સમાજ તેમને સમાગમ કરવાની છૂટ આપતો હતો.
અહીં પસંદગીનું તત્ત્વ ઉમેરાયું હતું.
- દ્વાપર યુગમાં મૈથૂન અવસ્થા
એટલે કે જોડીમાં રહેવાનો રિવાજ શરૂ થયો હતો. - દ્વાપર યુગમાં મનુષ્ય જોડી બનાવીને રહેતો થયો હતો પણ તેમની જોડીને હજી સ્થિરતા પ્રાપ્ત થઈ નહોતી.
- ભીષ્મના કહેવા પ્રમાણે કલીયુગમાં દ્વંદ્વાવસ્થા એટલે કે વિવાહ સંસ્થા શરૂ થઈ.
- સ્ત્રી પુરુષની જોડી સ્થિર થવા લાગી અને તેમાંથી.
કુટુંબ,
વંશ,
ગોત્ર,
જાતિ અસ્તિત્વમાં આવ્યા.
બોધ:
- આટલા પ્રાચીન કાળમાં ભીષ્મ પિતામહે કરેલું આ સમાજ શાસ્ત્રીય વિવેચન અપૂર્વ છે.
- ભીષ્મ આપણા આદરને પાત્ર છે.
સનાતન સત્ય:
- પ્રાચીનતમ આદિમ સમાજમાં (અને આજે પણ) સ્ત્રીને પુરુષની માલિકીની જણસ
માનવામાં આવતી હતી. - ગાય,
- બળદ,
- મકાન,
- જમીનની જેમ જ
- સ્ત્રીને પણ પુરુષની માલિકીની વસ્તુ માનવામાં આવતી હતી.
कन्या हि अर्थो परकीय एव એમ મહાકવિ કાલિદાસે કહ્યું છે.
આ પણ વાંચો…ફોકસ: ભોજન ક્યારે ને કેવી રીતે કરવું ?
