- ભાટી એન.
‘આજનો યુગ સ્વાદ પ્રિય છે. નાના બાળકોથી અબાલ વૃદ્ધને અવનવી વેરાઈટીનો ચસ્કો લાગેલો છે.!?’ તેમાંય ચોકલેટની વાત આવે એટલે મોમાં મીઠું મધુર ઝરણું દોડવા લાગે. આજે તો કોફી, ચોકલેટ, બોર્નવિટા ઉપરાંત દૂધની સાથે કે અન્ય આઈટમનો ખજાનો જોવા મળે છે. હવે તો ચોકલેટમાંથી બનતી કેક, કુલ્ફી, ગોલા, આઈસક્રીમની સાથે જ ચોકલેટમાંથી અવનવી ભાત ભાતની સિલ્વર, ગોલ્ડન પેકમાં મસ્ત ચોસલાવાળી ચોકલેટ ખાવાનો ક્રેઝ જોવા મળે છે. જન્મદિવસ હોય ત્યારે ચોકલેટ આપે અને ખાસ ડેકોરેટીવ કેક કાપીને જન્મદિવસ મનાવવામાં આવે છે અને વિવિધતાસભર સ્વાદિષ્ટ ચોકલેટમાંથી કેક હવે સગાઈ કે લગ્ન પ્રસંગમાં પણ જોવા મળે છે. હવે તો ચોકલેટ, કેકની અલાયદી સોપ જોવા મળે છે. તો આજે ચોકલેટ વિશે વિસ્તૃત માહિતી મેળવીએ.
ચોકલેટ એ શેકેલા અને પીસેલા કોકો બિન્સમાંથી બને છે, જે પ્રવાહી, ઘન અથવા પેસ્ટ હોઈ શકે છે, કાં તો અન્ય ખોરાકને સ્વાદ આપવા માટે બનાવાય છે. કોકો બિન્સ એ કોકો વૃક્ષ (થિયોબ્રોમા કોકો) ના પ્રોસેસ્ડ બીજ છે. તેમને સામાન્ય રીતે સ્વાદ વિકસાવવા માટે આથો આપવામાં આવે છે, પછી સૂકવવામાં આવે છે, સાફ કરવામાં આવે છે અને શેકવામાં આવે છે. શેલને દૂર કરવામાં આવે છે જેથી નિબ્સ દેખાય, જે ચોકલેટ પીસેલા પણ હોય છે : રફ સ્વરૂપમાં ભેળસેળ વગરની ચોકલેટ. તેના બે ઘટકો, કોકો સોલિડ્સ અને કોકો બટરને અલગ કરવા માટે પ્રક્રિયા કરી શકાય છે, અથવા તેને મીઠા વગરની બેકિંગ ચોકલેટ તરીકે આકાર આપી શકાય છે અને વેચી શકાય છે. ખાંડ ઉમેરીને, મીઠી ચોકલેટ બનાવવામાં આવે છે, જે ડાર્ક ચોકલેટ તરીકે ઓળખાય છે. દૂધ ઉમેરીને તેને દૂધ ચોકલેટ બનાવી શકાય છે. કોકો બટર સાથે અને કોકો સોલિડ્સ વિના દૂધ ચોકલેટ બનાવવાથી સફેદ ચોકલેટ બને છે. ચોકલેટ કોકો બિન્સમાંથી બનાવવામાં આવે છે, જે કોકો વૃક્ષ (થિયોબ્રોમા કોકો)ના સૂકા અને ઘણીવાર આથોવાળા બીજ છે, જે દક્ષિણ અમેરિકામાં રહેતું એક નાનું, 4-8 મીટર (13-26 ફૂટ) ઊંચું સદાબહાર વૃક્ષ છે. સૌથી સામાન્ય જીનોટાઇપ એમેઝોન બેસિનમાં ઉદ્ભવ્યું હતું અને ધીમે ધીમે માનવીઓ દ્વારા સમગ્ર દક્ષિણ અને મધ્ય અમેરિકામાં પરિવહન કરવામાં આવ્યું હતું. અન્ય જીનોટાઇપના પ્રારંભિક સ્વરૂપો પણ હવે વેનેઝુએલા વિસ્તારમાં મળી આવ્યા છે.
વૈજ્ઞાનિક નામ, થિયોબ્રોમાનો અર્થ ‘દેવતાઓનો ખોરાક’ થાય છે. કોકો પોડ તરીકે ઓળખાતું આ ફળ અંડાકાર, 15-30 સેમી. (6-12 ઇંચ) લાંબું અને 8-10 સેમી. (3-4 ઇંચ) પહોળું, પીળાથી નારંગી રંગનું થાય છે, અને પાક્યા પછી તેનું વજન લગભગ 500 ગ્રામ (1.1 પાઉન્ડ) હોય છે. કોકો વૃક્ષો નાના, નીચલા સ્તરના વૃક્ષો છે જેમને સમૃદ્ધ, સારી રીતે પાણી નિતારેલી જમીનની જરૂર હોય છે. કોકો વૃક્ષનો જીનોમ 2010માં ક્રમબદ્ધ કરવામાં આવ્યો હતો. પરંપરાગત રીતે, કોકોને ત્રણ જાતોમાં વિભાજિત માનવામાં આવતું હતું: ક્રિઓલો, ફોરાસ્ટેરો અને ટ્રિનિટારિયો. નવા આનુવંશિક સંશોધનમાં આ વિભાજન માટે આનુવંશિક સમર્થન મળ્યું નથી અને તેણે અગિયાર આનુવંશિક ક્લસ્ટરો ઓળખી કાઢ્યા છે.
ચોકલેટ એ વિશ્વમાં સૌથી લોકપ્રિય ખોરાક પ્રકારો અને સ્વાદોમાંનો એક છે, અને ચોકલેટ સાથે સંકળાયેલા ઘણા ખાદ્ય પદાર્થો અસ્તિત્વમાં છે, ખાસ કરીને મીઠાઈઓ, જેમાં આઈસક્રીમ, કેક, મૌસ અને કૂકીઝનો સમાવેશ થાય છે . ઘણી કેન્ડી મીઠી ચોકલેટથી ભરેલી હોય છે અથવા કોટેડ હોય છે. ચોકલેટ બાર કાં તો ઘન ચોકલેટ અથવા ચોકલેટમાં કોટેડ અન્ય ઘટકોથી બનેલા હોય છે, તેને નાસ્તા તરીકે ખાવામાં આવે છે. ક્રિસમસ, ઇસ્ટર, વેલેન્ટાઇન ડે અને હનુક્કા સહિત ચોક્કસ પશ્ર્ચિમી રજાઓ પર વિવિધ આકારોમાં મોલ્ડ કરેલી ચોકલેટની ભેટો આપવાની પરંપરા છે. ચોકલેટનો ઉપયોગ ઠંડા અને ગરમ પીણાંમાં પણ થાય છે, જેમ કે ચોકલેટ દૂધ, ગરમ ચોકલેટ અને ચોકલેટ લિકર . ઓછામાં ઓછા 5,300 વર્ષ પહેલાં આજના ઇક્વાડોરમાં કોકોના ઝાડનો ઉપયોગ સૌપ્રથમ ખોરાકના સ્ત્રોત તરીકે થયો હતો.
મેસોઅમેરિકન સભ્યતાઓ કોકો પીણાંનો વ્યાપકપણે ઉપયોગ કરતી હતી, અને 16મી સદીમાં, આ પીણાંમાંથી એક, ચોકલેટ, યુરોપમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. 19મી સદી સુધી, ચોકલેટ એ સામાજિક ઉચ્ચ વર્ગ દ્વારા પીવામાં આવતું પીણું હતું. ત્યારબાદ, તક્નીકી અને કોકો ઉત્પાદનમાં પરિવર્તનને કારણે ચોકલેટ એક નક્કર, મોટા પાયે વપરાશમાં લેવાતો ખોરાક બન્યો. આજે, મોટાભાગના ચોકલેટ માટે કોકો બિન્સ પશ્ચિમ આફ્રિકન દેશોમાં,ખાસ કરીને આઇવરી કોસ્ટ અને ઘાનામાં ઉત્પન્ન થાય છે, જે વિશ્વના કોકો પુરવઠામાં લગભગ 60% ફાળો આપે છે. આજે ચોકલેટ અત્ર, તત્ર, સર્વત્ર અનેકાનેક સ્વરૂપમાં ખાવાની અનેરી મોજ આપે છે.
આપણ વાંચો: ઔર યે મૌસમ હંસીં… : અંત:અસ્તિ પ્રારંભ: અંત એ જ નવી શરૂઆત છે…
