અમેરિકા અને ચીન વચ્ચેના પ્રાદેશિક તણાવમાં વધુ એક ગરમાવો આવ્યો છે. તાઈવાન મુદ્દે જાપાન દ્વારા ખુલ્લું વલણ અપનાવવામાં આવતાં ચીને આક્રમક પ્રતિક્રિયા આપી છે, જેના જવાબમાં અમેરિકાએ પોતાના મુખ્ય સાથી દેશ જાપાનને સંપૂર્ણ સમર્થન જાહેર કર્યું છે. આ ઘટનાક્રમ એશિયા-પ્રશાંત મહાસાગર ક્ષેત્રમાં શક્તિ-સંતુલન અને સુરક્ષા ગતિવિધિઓને એક નાજુક વળાંક પર લાવી દીધો છે. અમેરિકાએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે જાપાનની સુરક્ષા પ્રત્યેની તેની પ્રતિબદ્ધતા અચળ છે.
વાસ્તવમાં વિવાદની શરૂઆત જાપાનના વડાપ્રધાન સનાએ તાકાઇચીના નિવેદનથી થઈ. તેમણે 7 નવેમ્બરે સંસદમાં કહ્યું હતું કે જો ચીન તાઈવાન પર હુમલો કરે છે, તો તે જાપાન માટે “જીવનને જોખમરૂપ સ્થિતિ” બની શકે છે. આ સંજોગોમાં, જાપાન સામૂહિક આત્મરક્ષા (collective self-defense) હેઠળ પ્રતિક્રિયા આપી શકે છે. ચીને આ નિવેદનનો સખત વિરોધ કર્યો અને જાપાન પર સમગ્ર ક્ષેત્રની શાંતિ અને સ્થિરતાને જોખમમાં મૂકવાનો આરોપ લગાવ્યો. ચીનની આ ઉગ્ર પ્રતિક્રિયા પછી, અમેરિકાએ જાપાનને પોતાનું સમર્થન આપ્યું.
આ પણ વાંચો: અમેરિકા અને ચીન વચ્ચે ટેરિફ વોરની શરુઆત, ટ્રમ્પે વધુ 100 ટકા ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી
જાપાનના વિદેશ મંત્રી અને અમેરિકાના રાજદૂત જ્યોર્જ ગ્લાસ વચ્ચેની બેઠકમાં અમેરિકાએ ચીનની પ્રતિક્રિયાને “ઉશ્કેરણીજનક અને પ્રાદેશિક સ્થિરતા વિરુદ્ધ” ગણાવી. ગ્લાસે કહ્યું કે ચીને જાપાની સી-ફૂડ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અને પોતાના નાગરિકોને જાપાન ન જવાની સલાહ આપી છે, જે “ચીની આર્થિક દબાણ”નું વધુ એક ઉદાહરણ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે અમેરિકાની જાપાન સાથેની સૈન્ય ભાગીદારી એકદમ “અચળ” છે. વધુમાં, જાપાનની સુરક્ષા – જેમાં વિવાદાસ્પદ સેનકાકુ દ્વીપ (જેને ચીન દિયાઓયુ કહે છે) પણ સામેલ છે – તે અમેરિકાની મુખ્ય પ્રાથમિકતા છે.
અમેરિકાના સમર્થન છતાં, ચીન સતત જાપાન પર દબાવ વધારી રહ્યું છે. ચીને સ્પષ્ટ ચેતવણી આપી છે કે તાકાઇચી પોતાનું નિવેદન પાછું ખેંચે. જોકે, તાકાઇચીએ પોતાની વાત પર અડગ રહેતાં કહ્યું કે જાપાનની નીતિ બદલાશે નહીં, ભલે તેઓ ચીન સાથે સારા સંબંધો ઈચ્છે છે. આ ઉપરાંત, ચીને અમેરિકાને પેટ્રિયટ મિસાઈલ ઇન્ટરસેપ્ટરના જાપાની નિકાસ પર પણ નારાજગી વ્યક્ત કરી. ચીની વિદેશ મંત્રાલયે આરોપ લગાવ્યો કે બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોને અવગણીને જાપાન ઝડપથી “પુનઃ સૈન્યીકરણ” કરી રહ્યું છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થાની વિરુદ્ધ છે અને આ પગલું અંતે નિષ્ફળ જશે.
આ તણાવને કારણે જાપાનની અર્થવ્યવસ્થા અને રાજકીય માહોલ પર અસર પડી રહી છે. ચીને વેપાર પર પ્રતિબંધો, પ્રવાસન માં ઘટાડો અને કડક ચેતવણીઓ જેવા પગલાં લીધાં છે. તાઈવાન પ્રત્યે ચીનનું વલણ અડગ છે – તે તાઈવાનને પોતાની ભૂમિનો અભિન્ન ભાગ માને છે અને તેના એકીકરણનો દાવો કરે છે. જાપાનની સંરક્ષણ નીતિમાં થતા ફેરફારોને ચીન સૈન્યવાદ તરફનું વલણ ગણીને ચિંતા વ્યક્ત કરી રહ્યું છે. એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં આ ગતિવિધિઓ અમેરિકા, ચીન અને જાપાનને ભૂ-રાજકીય રમતની એક સંવેદનશીલ પરિસ્થિતિમાં મૂકી દીધા છે.
