આચમન- સંતોષ: માનસિક પ્રસન્નતા પૂરી પાડે! | મુંબઈ સમાચાર

આચમન- સંતોષ: માનસિક પ્રસન્નતા પૂરી પાડે!

-અનવર વલિયાણી

ગુજરાતમાં એક અતિ પ્રચલિત કહેવત છે કે સંતોષી જીવ સદા સુખી…!

  • મહાભારતમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે
  • સંતોષની પ્રાપ્તિ એ સ્વર્ગપ્રાપ્તિ કરતાં પણ શ્રેષ્ઠ છે,
    કારણ કે
  • સાચું સુખ સંતોષની કૂખેથી જ આવિર્ભાવ થાય છે.
  • ધર્મતેજ પૂર્તિના વ્હાલા જિજ્ઞાસુ વાચક મિત્રો!
  • સંતોષનો અર્થ પ્રયત્નની સમાપ્તિ થાય એવો રખે કરશો.
  • પરંતુ સંનિષ્ઠ પ્રયત્નને અંતે જે કાંઈ ઉપલબ્ધ થાય તેને
  • દુ:ખ,
  • શોક, કે
  • વિષાદ વગર પ્રસન્નતાપૂર્વક આવકારવાની મનોદશા છે.
  • સંતોષમાં સુખ એટલા માટે સમાયેલું છે કે એ
  • મનુષ્યને જાતજાતના માનસિક પરિતાપોથી દૂર રાખે છે.
  • માણસનું મન તો ચંચળ છે,
  • ઈચ્છાઓનો અનંત મહાસાગર એમાં હિલોળા લેતો જ
    રહે છે.
  • એટલે જો તૃષ્ણાઓના તરંગો તોફાને ચઢવા દેવામાં આવે તો મનુષ્ય શાંતિ અને સ્વસ્થતા ખોઈ બેસે.
  • અને એટલે જ
  • મહાભારતમાં સંતોષી મનોવૃત્તિ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો જેથી માણસ સુખો માટે અકરાંતિયો ન બને.
  • અતૃપ્ત વાસનાઓ,
  • મહાત્ત્વાકાંક્ષી
  • સ્વપ્નો પાછળ વિવેકહીન દોડમાં અટવાયા જ કરે તો માણસ માનસિક સંતુલન ખોઈ બેસે.
  • કારણ કે
  • જેમ તે પામતો જાય તેમ તેનાથી વધુ પામવાની વૃત્તિ તેનામાં વકરતી જાય.
  • અસંતોષ ઘણીવાર માણસ પાસે એવા કાર્ય કરાવે છે કે જે તેના માટે ખતરારૂપ પુરવાર થાય.
  • એટલે આપણી પાસે જે હોય તેનાથી સંતુષ્ટ રહેવું
  • પણ…
  • એનો અર્થ એ નથી કે આપણે જેવા હોઈએ તેનાથી સંતુષ્ટ જ રહેવું.
  • શાળા-કોલેજમાં અભ્યાસ કરતાં સંતાનો, સ્ત્રી-પુરુષ દરેકને પ્રગતિ કરવાનો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે એને વિવેક અને સમજપૂર્વક આગળ વધવું જોઈએ.
  • પરંતુ
  • કેવળ આગળ વધવાની વિવેકશૂન્ય ભૂખ એની પાસે
  • સાધનની શુદ્ધિ છીનવી લે,
  • અસંતોષ એની પાસે મનમાન્યા કાર્યો કરાવે,
  • તૃષ્ણા એને રાતદિવસ નચાવ્યા કરે
  • અને એટલે જ
  • સંતોષ એ માનસિક પ્રસન્નતા પૂરી પાડે છે
  • અને
  • રઘવાટ,
  • અકળાટ,
  • ઉકળાટથી મનુષ્યને દૂર રાખીને સંયમપૂર્વક આગળ વધવાનું બળ પૂરું પાડે છે.

પથ્થર કી લકિર:

સંત સમાગમ:

  • સંતોષ એ નથી પરાજય કે નથી પ્રયત્નનું પૂર્ણવિરામ.
  • એ તો છે તૃપ્તિનો ઓડકાર.
  • આપણા ધાર્મિક ગ્રંથો, સાધુ, સંત, શાહ, ઓલિયાઓ થોડામાં ઘણું કહી જાય છે જેને તો આપણે સાચા મનથી હૃદયપૂર્વક આચરણ કરવાનું છે અને જીવનને ખુશહાલ બનાવવાનું છે.

Back to top button