હવે વીજળીના ભાવ પણ બજાર નક્કી કરશે, નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ શરૂ કરશે ઈલેક્ટ્રિસિટી ફ્યુચર્સ

મુંબઈ : નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE)એ નાણાકીય બજારમાં વીજળી જેવા મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્રનો સમાવેશ કરવા માટે એક મોટું પગલું ભર્યું છે. એનએસઇ એ જાહેરાત કરી છે કે તે 11 જુલાઈ 2025 થી ઈલેક્ટ્રિસિટી ફ્યુચર્સ શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે અને તેને સફળ બનાવવા માટે એક ખાસ લિક્વિડિટી એન્હાન્સમેન્ટ સ્કીમ (LES) પણ રજૂ કરવામાં આવી રહી છે.

ઈલેક્ટ્રિસિટી ફ્યુચર્સ શું છે?

ઈલેક્ટ્રિસિટી ફ્યુચર્સ એ એક પ્રકારનો નાણાકીય કરાર છે જેમાં ખરીદનાર અને વેચનાર ભવિષ્યની તારીખે વીજળીનો ભાવ અગાઉથી નક્કી કરે છે. આમાં વીજળીની કોઈ વાસ્તવિક ડિલિવરી હોતી નથી પણ ફક્ત કિંમતોનું હેજિંગ અથવા ટ્રેડિંગ થાય છે. આમાં સહભાગીઓ હોઈ શકે છે – ટ્રેડિંગ સભ્યો, કોર્પોરેટ ખરીદદારો, પાવર જનરેટિંગ કંપનીઓ, ટ્રાન્સમિશન કંપનીઓ અથવા સેબી દ્વારા મંજૂર કરાયેલ કોઈપણ નાણાકીય સંસ્થા હોય શકે છે.

એનએસઇ નો હેતુ શું છે?

એનએસઇ માને છે કે ભારત જેવા દેશમાં, જ્યાં વીજળીનો વપરાશ ઝડપથી વધી રહ્યો છે. ત્યાં પાવર ડેરિવેટિવ્ઝનું બજાર પણ ખૂબ મોટું હોઈ શકે છે. આ જ કારણ છે કે મે 2025 માં એનએસઇ નિયમનકારો પાસેથી ઈલેક્ટ્રિસિટી ફ્યુચર્સ શરૂ કરવાની મંજૂરી મળી છે. હવે તેને વધુ લોકપ્રિય બનાવવા માટે પ્રોત્સાહન આધારિત યોજના રજૂ કરવામાં આવી છે.

માર્કેટ મેકર્સને ભારે પુરસ્કાર મળશે

LES યોજના હેઠળ, એનએસઇ બે માર્કેટ મેકર, માર્કેટ મેકર્સ – MM1 અને MM2 નક્કી કરશે. જેઓ આ નવા સેગમેન્ટમાં સતત ખરીદ-વેચાણ કિંમતો મૂકશે જેથી બજારમાં પ્રવાહિતા જાળવી રાખવામાં આવે. આ માટે એનએનઇ એ એક બોલી પ્રક્રિયા રાખી છે અને પસંદ કરેલા લોકોને 6 મહિના માટે આ જવાબદારી સોંપવામાં આવશે.

શું પ્રોત્સાહન હશે?

જો તેઓ બધી શરતો પૂર્ણ કરશે તો માર્કેટ મેકર 1 (MM1) ને દર મહિને રૂપિયા 85 લાખ સુધીની પ્રોત્સાહન રકમ મળશે. જ્યારે માર્કેટ મેકર 2 (MM2) ને દર મહિને રૂપિયા 45 લાખ સુધીનું પુરસ્કાર આપવામાં આવશે.

માર્કેટ મેકર બનવા માટે આ શરતો જરૂરી

એનએસઇએ આ માટે 4 મુખ્ય શરતો મૂકી છે (1) ઓછામાં ઓછી રૂપિયા 5 કરોડની નેટવર્થ હોવી જોઈએ. (2) છેલ્લા એક વર્ષમાં કોઈ ગંભીર શિસ્તભંગની કાર્યવાહી ન થઈ હોય. (3) સભ્ય પાસે કોમોડિટી ડેરિવેટિવ્ઝ સેગમેન્ટમાં અલ્ગો રજીસ્ટ્રેશન હોવું જોઈએ.( 4) સભ્ય અથવા તેની ગ્રુપ કંપની પાસે પાવર સેક્ટરના કોઈપણ ભાગમાં અનુભવ અથવા સમજ હોવી જોઈએ, જેમ કે જનરેશન, ટ્રાન્સમિશન, ડિસ્ટ્રિબ્યુશન, પાવર ટ્રેડિંગ, ઇક્વિપમેન્ટ સપ્લાય, અથવા EPC (એન્જિનિયરિંગ, પ્રોક્યોરમેન્ટ અને કન્સ્ટ્રક્શન). આ યોજનામાં ભાગ લેવા માંગતા તમામ બજાર નિર્માતાઓએ 2 જુલાઈ 2025 સુધીમાં એનએસઇ સાથે નોંધણી કરાવવી પડશે.

વીજળીના વેપારને વધુ પારદર્શક બનાવશે

એનએસઇની આ યોજના ભારતમાં વીજળીના વેપારને વધુ પારદર્શક, ભવિષ્યવાદી અને નાણાકીય રીતે સુરક્ષિત બનાવી શકે છે. આ સાથે, વીજળી ઉત્પાદકો અને ખરીદદારો બંને કિંમતોનું વધુ સારી રીતે સંચાલન કરી શકશે અને અચાનક ભાવમાં વધઘટ ટાળી શકશે. આ પગલું ભારતને પાવર સેક્ટરમાં વૈશ્વિક નાણાકીય બજારોના સ્તરે લાવવા તરફ એક મોટો પ્રયાસ માનવામાં આવી રહ્યો છે.

આ પણ વાંચો…શેરબજારમાં તેજી પણ આઇપીઓનું ડિસ્કાઉન્ટ પર લિસ્ટિંગ, રોકાણકારોની ચિંતા વધી…