-જયેશ ચિતલિયા
દેશનો જીડીપી દર અને વિશ્વમાં અર્થતંત્રનો ક્રમ આ બન્ને વિષય મહત્ત્વના ખરાં, પરંતુ એના કરતાં મોંઘવારી, બેરોજગારી, શિક્ષણ અને સ્વાસ્થ્ય ક્ષેત્ર, ઈત્યાદિના બોજ પ્રજા માટે વધુ મહત્ત્વના છે…
તાજેતરમાં દેશના ૠઉઙ (ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડકટસ-કુલ રાષ્ટ્રિય ઉત્પાદન) ગ્રોથ રેટની ચર્ચા કંઈક જુદી રીતે થઈ રહી છે. સરકાર વિરુધ્ધનો અભિગમ અને ઈરાદો ધરાવતા મીડિયા જીડીપીના આંકડાને પોતાના નકારાત્મક દૃષ્ટિકોણથી મૂલવી રહયા છે, જયારે બીજા મીડિયા હકીકતને યથાવત્ રજૂ કરી રહયા છે કે અર્થતંત્રના વિકાસને બિરદાવી
રહયા છે.
આ ‘ગ્લાસ અડધો ખાલી છે યા ગ્લાસ અડધો ભરેલો છે’ એવી બે જુદી દૃષ્ટિ છે. જોકે આપણે અહીં વાસ્તવિકતાને સમજવાની કોશિશ કરીએ.
આમ તો સામાન્ય માનવીને જીડીપીના આંકડા સમજાતા નથી અને તેની બહુ ફિકર કરવાને બદલે આ કોમન મેન મોંઘવારી-ફુગાવાના આંકડા પર વધુ ધ્યાન આપે છે અને સ્વાભાવિકપણે તેની ચિંતા પણ વધુ કરે છે.
સામાન્ય પ્રજાની ચિંતા શેમાં?
સરકાર કે સરકારી સંસ્થાઓ તરફથી સમયે સમયે રજૂ થતા આર્થિક આંકડાઓ અને તેના આધારે થતાં દાવાઓમાંથી સામાન્ય માનવીને સૌથી વધુ રસ રિટેલ /છૂટક મોંઘવારીના આંકડામાં પડતો હોય છે કેમ કે આ આંકડો સીધું એની ભોજનની થાળી પર અને એના રોજબરોજના જીવન ધોરણ પર અસર કરે છે.
તાજેતરમાં જીડીપીના આંકડાઓનો આધાર લઇ ઢોલનગારા વગાડીને ‘જપાનને પાછળ રાખી ભારત વિશ્વના ચોથા ક્રમની આર્થિક સત્તા બની ગયું.’ એવા પ્રચાર-પ્રસારની વાતો થવા લાગી હતી. વાસ્તવમાં આના કરતાં ભારતની પ્રજા પર મોંઘવારીનો બોજ કેટલો ઘટયો યા હજી ઘટશે તેના પર વિશેષ ધ્યાન અપાવું જોઈએ. બીજા શબ્દોમાં, જીડીપીનો ઊંચો કે નીચો દર ઓર ભી ગમ હૈ ઈસ જમાને મેં!
અલબત્ત, દેશે શું વિકાસ કર્યો એ જાણવું અને જણાવવું જરૂરી, પણ એ કરતા શું હાંસલ કરવાનું બાકી છે તેના પર પણ જોર આપવું જરૂરી છે. માની લઈએ કે મોંઘવારી ઘટી, પરંતુ કોના માટે? તેનો લાભ ખરાં ગરીબ વર્ગને કેટલો મળ્યો? મોંઘવારી ઘટે તો તેનો લાભ બધાંને જ એટલે કે અમીર-સમૃદ્ધ વર્ગને પણ મળતો હોય છે, પણ ‘એક સાંધે ને તેર તૂટે’ એવા લોઅર મિડલ કલાસનું શું? લોકોની અગાઉ કરતાં આવક વધી એવા દાવા પણ થાય છે, પણ સામે ખર્ચ વધ્યા તેનું શું? એવી કેટલીય બાબત છે, જે મોંઘવારીના દરમાં આવતી નથી. અરે, આવક તો પછીની વાત થઈ, પહેલાં બેરોજગારીની ગંભીર સમસ્યા ઊભી છે તેનું શું? જાહેર સુવિધાઓ, સ્વાસ્થ્ય, શિક્ષણ જેવા ક્ષેત્રની શું દશા છે? આજે સામાન્ય માનવી માટે શિક્ષણ અને સ્વાસ્થ્ય ખર્ચ સૌથી વધુ મોંઘા બન્યા છે.
વિશ્વમાં ભારતીય અર્થતંત્રનો ક્રમ આ વખતે જીડીપીના આંકડાને આધારે આપણે વિશ્વના ચોથા ક્રમની આર્થિક સત્તા જપાનને પાછળ રાખીને યુએસ, ચીન અને જર્મની પછીના ક્રમે આવી ગયાં હોવાના ઢોલ પણ પીટાવા લાગ્યાં. આપણા અર્થતંત્રનું કદ ચાર ટ્રિલિયન (ચાર લાખ કરોડ) ડૉલર થઇ ગયું હોવાની વાતો ચાલુ થઈ અને પછી તરત જ સ્પષ્ટતા બહાર આવી કે ભારત તો હજી પાંચમા ક્રમે જ છે. ઉચ્ચ સરકારી અધિકારીએ કહયું કે આપણે ચોથા ક્રમે પહોંચવાની તૈયારીમાં છીએ અને 2025નું વર્ષ પૂરૂ થાય તે પહેલા એમ થઇ જવાની આશા છે ખરી..!
ટૅરિફની તકલીફો હજી અધ્ધર
હાલ તો યુએસ પ્રેસીડન્ટ ટ્રમ્પની ‘ટૅરિફ ઓન… ટૅરિફ ઓફ’ની વાતોએ વિશ્વભરના દેશો અસમંજસમાં છે. ટ્રમ્પની ટૅરિફ પોલિસીનો મુદ્દો અમેરિકન કોર્ટમાં પહોંચ્યો છે ત્યારે ભારત સાથેનાં વેપાર કરારની હજી વાટાઘાટો ચાલે છે. અમેરિકાની ચીન અને બ્રિટન સાથે થયેલી સમજૂતીની પૂરી વિગતો હજી બહાર નથી આવતી, પણ એક વાત નક્કી છે કે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર (એમાં ભારત પણ આવી ગયું) ધીમું પડી રહ્યું છે. ભારતીય અર્થતંત્ર બીજાઓની તુલનાએ ફાસ્ટેસ્ટ ગ્રોઈંગ અર્થતંત્ર ગણાય છે અને છે પણ ખરું, તેમ છતાં ભારતે હજી ઘણી સમસ્યાઓ સામે લડવાનું ચાલુ છે અને બાકી પણ છે. આ સમસ્યાઓ નાની કે હળવી નથી, બલકે સમગ્ર પ્રજાને અસર કરતી ગંભીર સમસ્યાઓ છે.
આર્થિક વિકાસના બે મુખ્ય ક્ષેત્ર
ભારતના આર્થિક વિકાસમાં બે મહત્ત્વના ક્ષેત્રો ખેતીવાડી અને સર્વિસ સેકટર છે. આ બન્ને વચ્ચેનું અસંતુલન ચિંતાનો વિષય છે. 2025ના જીડીપીમાં સર્વીસ સેક્ટરનું યોગદાન 57 ટકા હતું, પણ એ દેશની કુલ વસતિના 30 ટકા લોકોને જ રોજગાર આપે છે.
કૃષિનું આવું યોગદાન માત્ર 16 ટકાનું પણ એ વસતિના 46 ટકાને કામ આપે છે. જીડીપી વધવામાં સર્વિસીસ સેક્ટરનો 7.3% નો ગ્રોથ અને કૃષિનો 5.4%નો વિકાસ દર જોતાં આ અસંતુલન વધે તો દેશમાં સામાજિક સમસ્યાઓ ઊભી થઇ શકે અને ઇક્વિટી રોકાણો પર પણ વિપરિત અસર જોવા મળી શકે.
આમ ભારતે હજી વિકાસની બાબતે લાંબી મજલ કાપવાની છે અને તેમાં આપણો પ્રજા તરીકેનો સકારાત્મક સહયોગ પણ જરૂરી છે. માત્ર ખામીઓ શોધવાથી અને ટીકા કરવાથી કામ નહીં ચાલે. ભારત સરકાર આર્થિક વિકાસ માટે સતત સક્રિય અને પ્રો-રિફોર્મ રહી છે, તેણે છેલ્લાં એક દાયકામાં ભારતની વૈશ્વિક ક્ષેત્રે નવી ઈમેજ અને બ્રાન્ડ ઊભી કરી છે.
ખાસ કરીને ઈમરજિંગ રાષ્ટ્રોમાં ભારત અગ્રેસર છે અને વિકસિત દેશોને હરીફાઈ આપવામાં પણ આગળ વધી રહયું છે. બાકી અત્યારે તો યુએસ જેવી મહાસત્તા સહિત વિવિધ વિકસિત દેશો પણ મોંઘવારી, બેરોજગારી અને આર્થિક પડકારોનો સામનો કરી રહયા છે. આ બધાં સંજોગો વચ્ચે આપણો દેશ વધુ સક્ષમ બનવાની દિશામાં આગળ વધી રહયો છે. આ હકીકત પણ પ્રજાએ ભૂલવી ન જોઈએ.
આપણ વાંચો : ઈકો-સ્પેશિયલ : મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ઈન્વેસ્ટરના વારસદારોને મદદરૂપ થવા આવી ગયો છે એક ‘મિત્ર’…
