હવે શું થશે?

ઇઝરાયલ-હમાસ યુદ્ધનું અથથી ઇતિ!

કવર સ્ટોરી – અભિમન્યુ મોદી

ઑક્ટોબર ૭ ના રોજ ઇઝરાયલ પર હમાસના કાયરતાપૂર્ણ હુમલાના એક મહિના પછી યુદ્ધ સતત વધી રહ્યું છે. યુ.એસ. લડાઈ રોકવાનો આગ્રહ રાખે છે તેમ છતાં, ઇઝરાયલી દળો પેલેસ્ટાઇનના સૌથી મોટા ગાઝા શહેરની નજીક આવી રહ્યા છે.

પેલેસ્ટિનિયન આતંકવાદી જૂથ હમાસ દ્વારા ઇઝરાયલ પર ઓચિંતા હુમલાઓ શરૂ કર્યાને એક મહિનો થઈ ગયો છે, જેમાં ૧,૪૦૦ થી વધુ લોકો માર્યા ગયા છે અને ૨૦૦ થી વધુ લોકોનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું છે. જવાબમાં, ઇઝરાયલી સૈન્યએ હમાસ-નિયંત્રિત ગાઝા પટ્ટીને કાટમાળમાં ફેરવીને હવાઈ હુમલો કર્યો. આરોગ્ય મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, ૭ ઓક્ટોબરથી સ્ટ્રીપમાં ૯,૭૦૦ થી વધુ લોકોના મોત થયાં છે.

ઇઝરાયલ-હમાસ યુદ્ધે વિશ્ર્વમાં વિભાજન સર્જ્યું છે અને સંઘર્ષ વધશે તેવી ભીતિ છે, જેના કારણે ત્રીજા વિશ્ર્વયુદ્ધની અટકળો શરૂ થઈ છે. આજે, યહૂદી રાષ્ટ્ર પોતાને વધુને વધુ અલગ પડે છે અને તેના સૌથી મોટા સાથી, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પણ “યુદ્ધ વિરામ માટે મનાવે છે. યુદ્ધવિરામની માગ પણ વધી રહી છે, પરંતુ જેરૂસલેમે નરમ વલણ અપનાવવાનો ઈનકાર કરી દીધો છે.

સપ્તાહના અંતમાં, ઇઝરાયલી સૈન્યએ જણાવ્યું હતું કે તેણે એન્ક્લેવના ઉત્તરીય ભાગમાં હમાસની સંરક્ષણની ફ્રન્ટ લાઇનનો ભંગ કર્યો છે અને એક કમાન્ડરે જણાવ્યું હતું કે તેના સૈનિકો “ગાઝા શહેરના દરવાજા પર હતા. યુદ્ધ તેના ૩૧મા દિવસમાં પ્રવેશે છે, અમે ૭ ઓક્ટોબરના રોજ હમાસના કાયરતાપૂર્ણ હુમલા પછી શું બહાર આવ્યું છે તેના પર એક નજર કરીએ છીએ.

હમાસનો હુમલો: ઑક્ટોબર ૭ ના રોજ સવારના સમયે, સેબથ અને યહૂદીઓની રજાના દિવસે ગાઝાથી ઇઝરાયલ પર રોકેટનો વરસાદ થયો અને સેંકડો હમાસ લડવૈયાઓ જમીન, સમુદ્ર અને હવા દ્વારા દક્ષિણ ઇઝરાયલમાં ઘૂસી ગયા. પેલેસ્ટિનિયન આતંકવાદી જૂથે દાવો કર્યો છે કે તેણે ઇઝરાયલની અત્યાધુનિક આયર્ન ડોમ એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ પર ૨૦ મિનિટમાં ૫,૦૦૦ રોકેટ છોડ્યા છે.

દરમિયાન,ઇઝરાયલના અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, યહૂદી રાજ્યમાં ઘૂસેલા હમાસના આતંકવાદીઓએ ૧,૪૦૦ લોકોની હત્યા કરી હતી, જેમાં મોટા ભાગના નાગરિક હતા. માર્યા ગયેલા લોકોમાં મુખ્યત્વે એક મ્યુઝીક કોન્સર્ટમાં ભાગ લેવા આવેલા યુવાનો હતા. તે ઉપરાંત સરહદ નજીક વસતા લોકોમાં શિશુઓ સહિત સેંકડો લોકોનો સમાવેશ થાય છે. અધિકારીઓનું કહેવું છે કે આતંકવાદીઓએ ૨૪૦ થી વધુ ઈઝરાયલ અને વિદેશીઓનું અપહરણ કર્યું હતું.

ઇઝરાયલના વડા પ્રધાન બેન્જામિન નેતાન્યાહુએ હોલોકોસ્ટ માટે હિબ્રુ ભાષામાં “શોઆહ પછીથી ન જોવા મળેલી બર્બરતા વિશે વાત કરી હતી. તેણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, બ્રિટન, ઇઝરાયલ અને યુરોપિયન યુનિયન દ્વારા “આતંકવાદી સંગઠન તરીકે નિયુક્ત કરાયેલ હમાસને “કચડી નાખવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી.

ઈઝરાયલ યુદ્ધની જાહેરાત કરી: ઇઝરાયલે તરત જ ગાઝા પર હવાઈ હુમલા સાથે જવાબ આપ્યો, જ્યારે તેના દળો હજુ પણ દેશની અંદર હમાસ લડવૈયાઓ સામે લડી રહ્યા હતા. તેણે ૮ ઓક્ટોબરના રોજ પેલેસ્ટિનિયન આતંકવાદી સંગઠન સામે ઔપચારિક રીતે યુદ્ધની ઘોષણા કરી, કારણ કે ટેન્કો અને વ્યક્તિગત કેરિયર્સ સરહદની નજીક આવી ગયા હતા અને મોટી લશ્કરી કાર્યવાહીની તજવીજ શરૂ થઇ ગઈ હતી માટે દુનિયાને જાણ કરવી જરૂરી હતી.

ઑક્ટોબર ૯ ના રોજ, ઇઝરાયલે સંપૂર્ણ ઘેરાબંધી જાહેર કરી, ગાઝાના ૨.૪ મિલિયન રહેવાસીઓને વીજળી, ખાદ્યપદાર્થ વિતરણ અને પછી પાણી પુરવઠો કાપી નાખ્યો. બીજા દિવસે, તેણે ગાઝા સરહદ પર ફરીથી નિયંત્રણ મેળવ્યું.

૧૩ ઓક્ટોબરના રોજ ઈઝરાયલે ઉત્તર ગાઝાના નાગરિકોને ૨૪ કલાકની અંદર દક્ષિણ તરફ જવા વિનંતી કરી હતી. ઇઝરાયેલના સતત બોમ્બમારાથી હજારો પેલેસ્ટિનિયનોને ભાગી જવાની ફરજ પડી હતી. આરબ લીગે “ફોર્સફૂલ ટ્રાન્સફર ની નિંદા કરી.
પશ્ર્ચિમ એશિયામાં વ્યાપક સંઘર્ષની શરૂઆત: ગાઝા પર હવાઈ હુમલાથી આરબ દેશો નારાજ થઈ ગયા. વધુ ઉત્તરમાં, ઇઝરાયલે લેબેનોનના હિઝબુલ્લાહ સાથે સરહદ પારથી ગોળીબાર કર્યો, જે હમાસનો સાથી પણ છે, જેને ઈરાનનું
સમર્થન છે.

દક્ષિણ લેબેનોનમાં, ૧૩ ઓક્ટોબરના રોજ, રોઇટર્સના એક વીડિયો પત્રકારની હત્યા કરવામાં આવી હતી અને એએફપી, રોઇટર્સ અને અલ જઝીરાના છ પત્રકારો હુમલામાં ઘાયલ થયા હતા. લેબેનોને ઈઝરાયલને જવાબદાર ગણાવ્યું.

જીવલેણ હૉસ્પિટલ હડતાલ: ૧૭ ઓક્ટોબરે ગાઝાની અલ-અહલી હૉસ્પિટલ પર ઘાતક હુમલો થયો હતો. હમાસના આરોગ્ય મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે ઓછામાં ઓછા ૪૭૧ લોકો માર્યા ગયા હતા. જો કે, યુએસ ગુપ્તચર સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે “૧૦૦ થી ૩૦૦ માર્યા ગયા હતા.

હમાસે બોમ્બ ધડાકા માટે ઈઝરાયેલને જવાબદાર ઠેરવ્યું છે. જો કે, ઇઝરાયલે જવાબદારી લેવાનો ઇનકાર કર્યો હતો અને ઇસ્લામિક જેહાદના આતંકવાદીઓ દ્વારા મિસ ફાયર કરાયેલા રોકેટને જવાબદાર ઠેરવ્યો હતો. અમેરિકાએ ઈઝરાયેલના દાવાને સમર્થન આપ્યું હતું અને તેની ગુપ્તચર સંસ્થાએ પણ કહ્યું હતું કે હૉસ્પિટલ બ્લાસ્ટ માટે પેલેસ્ટિનિયન આતંકવાદીઓ જવાબદાર છે.

પરંતુ આરબ જગત આ વાત સાથે સહમત નહોતું અને હજારો લોકોએ ઈઝરાયલનો વિરોધ કર્યો હતો.

જૉ બાઇડન ઇઝરાયલની મુલાકાત લીધી: અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન ૧૮ ઓક્ટોબરે હૉસ્પિટલમાં બોમ્બ વિસ્ફોટના કલાકો બાદ તેલ અવીવ પહોંચ્યા હતા. જ્યારે હુમલા પહેલા મુલાકાતનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, આ ઘટનાએ અમેરિકન નેતાની યોજનાઓને નિષ્ફળ બનાવી દીધી હતી.

જ્યારે બાઇડન તેલ અવીવમાં ઇઝરાયલના વડા પ્રધાન બેન્જામિન નેતાન્યાહુને મળ્યા હતા, ત્યારે ગાઝા હૉસ્પિટલમાં વિસ્ફોટ પછી જોર્ડનની તેમની યાત્રા રદ કરવામાં આવી હતી. જોર્ડને બાઇડન અને ઇજિપ્તીયન અને પેલેસ્ટિનિયન નેતાઓ સાથે દેશની યજમાનીની સમિટ રદ કરી.

બંધકોને મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા: ૨૦ અને ૨૨ ઑક્ટોબરના રોજ, ચાર બંધકો, તમામ મહિલાઓ, હમાસ દ્વારા મુક્ત કરવામાં આવી હતી. મુક્ત કરાયેલા પ્રથમ લોકોમાં બે અમેરિકનો, જે. જુડિથ રેનન અને તેની પુત્રી નતાલી રેનનનો સમાવેશ થાય છે, જેનું દક્ષિણ ઇઝરાયલ પરના હુમલા દરમિયાન અપહરણ કરવામાં આવ્યું હતું.

હમાસના પ્રવક્તા અબુ ઉબૈદાએ જણાવ્યું હતું કે હમાસની સશસ્ત્ર પાંખ, એઝેદ્દીન અલ-કાસમ બ્રિગેડે કતારના મધ્યસ્થી પ્રયાસોને પગલે “માનવતાવાદી કારણોસર બંધકોને મુક્ત કર્યા હતા.

થોડા દિવસો પછી, ૨૮ ઓક્ટોબરે, હમાસે કહ્યું કે તે ઇઝરાયલની જેલમાં બંધ પેલેસ્ટિનિયન કેદીઓના બદલામાં બંધકોને મુક્ત કરવા
તૈયાર છે.

૩૦ ઑક્ટોબરના રોજ, એક ઇઝરાયલી સૈનિક અને એક મહિલાને પણ, ઇઝરાયલી દળોએ ગ્રાઉન્ડ ઓપરેશનમાં બચાવી હતી.

મદદની પ્રથમ ડિલિવરી: ગાઝામાં માનવતાવાદી સંકટ સતત વધી રહ્યું છે. સ્ટ્રીપમાં સ્વચ્છ પાણી સમાપ્ત થઈ ગયું છે. ઇઝરાયલ દ્વારા પુરવઠો બંધ કરવાને કારણે ખોરાક અને દવાઓનો સ્ટોક ઓછો ચાલી રહ્યો હતો.

અઠવાડિયા પછી, પ્રથમ માનવતાવાદી સહાય ટ્રક ૨૧ ઓક્ટોબરના રોજ ઇજિપ્ત સાથે ગાઝાની રફાહ સરહદ ક્રોસિંગમાં પ્રવેશી. ૩ નવેમ્બર સુધીમાં ૩૭૦થી વધુ ટ્રકો મોકલવામાં આવી છે.

હવાઈ હુમલા તીવ્ર બન્યા: ૨૧ ઓક્ટોબરે ઈઝરાયલે ગાઝા પર તેના હવાઈ હુમલાને વધુ તીવ્ર બનાવ્યો હતો.

બીજા દિવસે, ઈરાને ચેતવણી આપી હતી કે જો ઈઝરાયલ હુમલા બંધ નહીં કરે તો પશ્ર્ચિમ એશિયા સંઘર્ષ નિયંત્રણની બહાર થઈ શકે છે. ઈરાનના વિદેશ મંત્રી હોસૈન અમીર-અબ્દુલ્લાહિયાએ કહ્યું કે ઈઝરાયલને સૈન્ય સહાય પૂરી પાડવા માટે અમેરિકા “દોષિત છે.
ઇઝરાયલ અને યુએન ચીફ: યુએન સેક્રેટરી-જનરલ એન્ટોનિયો ગુટેરેસે ૨૪ ઓક્ટોબરે ગાઝામાં “આંતરરાષ્ટ્રીય માનવતાવાદી કાયદાના સ્પષ્ટ ઉલ્લંઘન ની નિંદા કરી હતી. તેમની ટિપ્પણીઓ જેવી કે હમાસ પરના હુમલા શૂન્યાવકાશમાં થયા નથી” ને કારણે ઇઝરાયલ નારાજ થયું અને તેણે યુએનના વડાના રાજીનામા અને માફીની માંગ કરી હતી.
યુનાઇટેડ નેશન્સ અનુસાર, યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારથી ઓછામાં ઓછા ૧.૪ મિલિયન પેલેસ્ટિનિયનો તેમના ઘર છોડીને ભાગી ગયા છે.

ઇઝરાયલી ટેન્ક ગાઝામાં પ્રવેશી: ૨૬ ઑક્ટોબરે, ઇઝરાયલી ટેન્કો ગાઝામાં ઘણા કલાકો સુધી પ્રવેશી હતી. બીજા દિવસે, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ “તાત્કાલિક માનવતાવાદી યુદ્ધવિરામ માટે હાકલ કરી.

બીજા દિવસે, ઇઝરાયલી સૈન્યએ કહ્યું કે તેણે ગાઝાની અંદર તેના ગ્રાઉન્ડ ઓપરેશનને “વિસ્તૃત કર્યું છે. નેતાન્યાહુએ હમાસની સૈન્ય અને નેતૃત્વ ક્ષમતાઓને નષ્ટ કરવા અને બંધકોને બચાવવાના હેતુથી “યુદ્ધના બીજા તબક્કા ની જાહેરાત કરી. તેમણે જાહેર કર્યું કે યુદ્ધવિરામ નહિ થાય.

૩૧ ઓક્ટોબરના રોજ, ઇઝરાયલી સૈન્યએ ગાઝાની અંદર “ભીષણ લડાઈની જાણ કરી.

શરણાર્થી શિબિરો પર બોમ્બધડાકા કરવામાં આવ્યા હતા: ઑક્ટોબર ૩૧ અને નવેમ્બર ૩ ની વચ્ચે, ઇઝરાયલી દળોએ ઉત્તરી ગાઝાના જબાલિયા શરણાર્થી શિબિર પર ત્રણ વખત હુમલો કર્યો, જે પટ્ટીમાં સૌથી મોટો છે. હમાસ સંચાલિત સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, કેમ્પ પર થયેલા હુમલામાં ઓછામાં ઓછા ૧૯૫ પેલેસ્ટિનિયન માર્યા ગયાં હતાં.
ઈઝરાયલે હુમલાનો બચાવ કરતા કહ્યું કે હમાસના ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો જેણે “નાગરિક ઈમારતો પર કબજો કર્યો હતો. ઇઝરાયલી સૈન્યએ ઉત્તર ગાઝામાં હમાસના મુખ્ય કમાન્ડર સહિત ડઝનેક આતંકવાદીઓને માર્યા હોવાનો દાવો પણ કર્યો હતો.

વિસ્થાપિત લોકોને આશ્રય આપતી સંયુક્ત રાષ્ટ્રની ચાર શાળાઓને પણ અસર થઈ હતી. યુએન દ્વારા ફરજિયાત માનવાધિકાર નિષ્ણાતો કહે છે કે “ગાઝામાં નરસંહાર અને માનવતાવાદી વિનાશને રોકવા માટે સમય સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે.

ઇજિપ્તમાં સ્થળાંતર: ૧ નવેમ્બરના રોજ, ઇજિપ્તે રફાહ સરહદ ક્રોસિંગ ખોલ્યું. ડઝનેક ઘાયલ પેલેસ્ટિનિયનો અને સેંકડો વિદેશીઓ અને નાગરિકોએ એન્ક્લેવ છોડી દીધું.
ઇજિપ્તે કહ્યું કે તે “લગભગ ૭,૦૦૦ વિદેશીઓ અને નાગરિકોને બહાર કાઢવામાં મદદ કરશે.

ગાઝા શહેરને ઘેરી લીધું: ઉત્તરી ગાઝામાં લગભગ એક સપ્તાહની જમીની લડાઈ પછી, ઈઝરાયલના સૈન્યએ ૨ નવેમ્બરના રોજ જાહેરાત કરી કે તેણે ગાઝા શહેરને ઘેરી લીધું છે. બીજા દિવસે, ઇઝરાયેલે દુશ્મનાવટની શરૂઆતથી ઇઝરાયલમાં ફસાયેલા હજારો પેલેસ્ટિનિયન કામદારોને દેશનિકાલ કરવાનું શરૂ કર્યું.

યુએસએ ‘માનવતાવાદી વિરામ’ માટે હાકલ કરી: તેલ અવીવમાં, યુએસ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ એન્ટની બ્લિંકને પુનરોચ્ચાર કર્યો કે ઇઝરાયેલ પાસે પોતાનો બચાવ કરવાનો અધિકાર અને જવાબદારી છે, પરંતુ તેને ગાઝામાં પેલેસ્ટિનિયન નાગરિકોનું રક્ષણ કરવા વિનંતી કરી. એએફપીના અહેવાલ મુજબ, તેમણે કહ્યું કે ઈઝરાયલને પેલેસ્ટાઈન રાજ્યના નિર્માણ દ્વારા જ સુરક્ષા મળશે.

૪ નવેમ્બરના રોજ, બ્લિંકને લડાઈમાં “માનવતાવાદી વિરામ માટે યુએસના સમર્થનની પુન: પુષ્ટિ કરી, આ વિચાર નેતાન્યાહુએ નકારી કાઢ્યો.

હિઝબુલ્લાહ તરફથી મોટી ચેતવણી: હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહે લેબનોન પર હુમલો કરવા સામે ઇઝરાયેલને ચેતવણી આપતાં કહ્યું કે “સંપૂર્ણ યુદ્ધ સહિત “તમામ વિકલ્પો ટેબલ પર છે.

યુદ્ધ શરૂ થયા પછીના તેમના પ્રથમ ભાષણમાં, શક્તિશાળી ઈરાન સમર્થિત ચળવળના વડાએ ચેતવણી આપી હતી કે લેબનોનમાં સંઘર્ષના વિસ્તરણ માટે “બધા વિકલ્પો ખુલ્લા છે. નસરાલ્લાહે એક ટેલિવિઝન પ્રસારણમાં જણાવ્યું હતું કે, “ગાઝા અને તેના લોકો પર ચાલી રહેલા યુદ્ધ માટે સંપૂર્ણ રીતે યુ.એસ. જવાબદાર છે, અને ઇઝરાયલ માત્ર કઠપૂતળી છે. તેમણે સંઘર્ષને નિર્ણાયક ગણાવ્યો.

અમેરિકાની દખલ: અમેરિકાના વિદેશ મંત્રી એન્ટની બ્લિંકન પશ્ર્ચિમ એશિયાના રાજદ્વારી પ્રવાસે છે. તે તુર્કીમાં છે. બગદાદમાં અગાઉ બ્લિંકને કહ્યું હતું કે પ્રાદેશિક નેતાઓ ગાઝામાં માનવતાવાદી વિરામનું સ્વાગત કરશે. યુદ્ધ શરૂ થયા બાદ પ્રદેશની આ તેમની બીજી મુલાકાત છે.

આગલું પગલું: ગાઝા શહેરમાં પ્રવેશ થશે?: એક સૈન્ય પ્રવક્તાએ જણાવ્યું હતું કે, ઇઝરાયલના ચીફ ઓફ સ્ટાફ લેફ્ટનન્ટ જનરલ હરઝી હલેવીએ ૪ નવેમ્બરના રોજ ગાઝાની અંદર જમીન પર સૈનિકોની મુલાકાત લીધી હતી. ઇઝરાયલી ટેલિવિઝન ચેનલોએ ગાઝાની અંદર સૈનિકોની મુલાકાત લેતા હલેવીના ફોટા પ્રસારિત કર્યા.

૬ નવેમ્બરના રોજ, ઇઝરાયલની સૈન્યએ જાહેરાત કરી કે તેણે ઘેરાયેલા દરિયાકાંઠાની પટ્ટીને બે ભાગમાં વહેંચી દીધી છે. “આજે ઉત્તર ગાઝા અને દક્ષિણ ગાઝા છે, રીઅર એડમિરલ ડેનિયલ હગારીએ પત્રકારોને જણાવ્યું હતું. ઇઝરાયલ ઉત્તરી ગાઝા પટ્ટી અને મોટા ગાઝા શહેરમાં જોરદાર હુમલાઓ કરવાનું ચાલુ રાખશે અને અમારી ગ્રાઉન્ડ કામગીરીને વધુ તીવ્ર બનાવશે. અહેવાલો અનુસાર, ઇઝરાયલી દળો આગામી ૪૮ કલાકમાં એન્ક્લેવના મુખ્ય શહેરમાં પ્રવેશ કરે તેવી અપેક્ષા છે.

નેતાન્યાહુએ ‘હમાસ’ વિરુદ્ધની લડતને ‘ત્રાસવાદ’ વિરોધી ગણાવી છે તેઓ કોઈ પણ ભોગે હમાસને ખતમ કરીને જ રહેશે એવું તેમના હાલના તેવર જોઈને લાગે છે.