કેનવાસ : ટીનેજરના સંબંધ ઉપર આપણે ક્યાં સુધી ચોકી પહેરો ભરીશું ?

-અભિમન્યુ મોદી

એક સશક્ત- તંદુરસ્ત સમાજનું નિર્માણ કરવા માટે છોકરા-છોકરીને ડેટિંગ કરવાનો ને પોતાની મરજી મુજબના લગ્ન કરવાની સ્વતંત્રતા હોવી જોઈએ કે નહીં?

આપણાં દેશના કાયદાઓ વખતો વખત બદલાતા તો રહે છે પણ તેના મૂળ તો બહુ જૂનાં-પુરાણાં જ છે. ભારતના કાયદાની વાત કરીએ એ પહેલાં એક ટ્રેજીક કિસ્સો હેરી પોટર વિશે ખબર છે ને?રોલિંગ સાહિબાની હેરી પોટર સિરીઝની વાર્તાકડી ઉપરથી ફિલ્મોની સિરીઝ બની ગઈ. આ ફિલ્મોમાં જે બાળ કલાકારોએ કિરદાર ભજવ્યા એ બહુ જ નાની ઉંમરથી કરોડપતિ થઈ ગયેલા. આખી દુનિયાની લોકચાહના આ બાળકોને મળી રહી હતી. ડેનિયલ રેડકલીફ અને એમા વોટ્સન સુપરસ્ટાર બની ગયા. મોટા ભાગની કાસ્ટ નાના બાળકોની બનેલી. એમાં પણ આખી દુનિયાનું એક્સપોઝર અને અઢળક પૈસો. આવી અભૂતપૂર્વ સફળતાનાં ફાયદા પણ હોય અને ગેરફાયદા પણ. એમને શું ગેરફાયદો થયો?

આજથી થોડા વર્ષ પહેલાંની વાત છે. એક્ઝેટ તારીખ કહીએ તો 15 એપ્રિલ, 2008. એમા વોટ્સનની જન્મ તારીખ. આ દિવસે એમા વોટ્સનને અઢાર વર્ષ પૂરા થવાના હતા. એ છોકરી પોતાના મિત્રો સાથે રાતે બાર વાગે જ્યાં પાર્ટી કરવાની હતી ત્યાં પહેલેથી ઢગલાબંધ પેપેરાઝી ફોટોગ્રાફર્સ ગોઠવાઈ ગયેલા. રાતના બાર વાગી ગયા હતા અર્થાત એમા વોટ્સન અઢાર વર્ષની થઈ ચૂકી હતી. જેવી એમા બહાર નીકળી એવા તરત જ બધા ફોટોગ્રાફર્સ નીચા નમી નમીને ને એના ફોટોઝ લેવા માંડ્યા.

એક ફોટોગ્રાફર તો આખો પીઠભેર સૂઈ ગયો ને એમાના સ્કર્ટ નીચેથી ફોટોઝ લેવા મંડ્યો. કેમ? અમેરિકન કાયદા પ્રમાણે કોઈ પણ મીડિયા બાળકોને સેક્સ્યુલાઈઝ કરે એવી તસવીર છાપી શકે નહીં. એમાં હજુ કલાક પહેલા બાળક હતી અને હવે એ અચાનક એડલ્ટ થઈ ગઈ એટલે એના ગમે તેવા ફોટોઝ પાડીને છાપવામાં આવે તો કોઈ કાયદાકીય અડચણ નડે નહીં …! બર્થ- ડે ઉજવીને પાછી ફરી રહેલી એ નાની કિશોરી તરુણી ઉપર કેવી અસર થઈ હશે તેની કલ્પના આપણે કરી શકીએ.
ઉંમર બડી અટપટી ચીજ છે. શું છે એ કોઈ સમજી શક્યું નથી. બરાબર કઈ ક્ષણ પછી બાળક બાળક મટીને વયસ્ક બની જાય છે? જિંદગીમાં એવી કોઈ ક્ષણ આવતી હોય છે ખરી જે પાર કર્યા પછી મોટા હોવાનું લેબલ વાગી જાય?

હા, સરકારે અમુક કામ માટે અઢાર વર્ષ અને અમુક હક્કો માટે એકવીસ વર્ષ જેવી વય મર્યાદા બાંધી છે, પણ એ તો કરોડોની જનતા માટે એકસરખો નિયમ રાખવો પડે. કાયદો તો એકસમાન હોય, પણ એના કારણે ઘણા કિસ્સામાં કે મોટેભાગે તર્ક ચુકી જવાય છે, અન્યાય થાય છે અને કોમન સેન્સને કોરાણે મૂકી દેવાય છે. હમણાં સુપ્રીમ કોર્ટે સરકારને કહ્યું કે ‘પોસ્કો’ના કાયદાની ફેરવિચારણા કરો. ‘પોસ્કો’ એટલે ‘પ્રોટેક્શન ઓફ ચિલ્ડ્રન ફ્રોમ સેક્સ્યુઅલ ઓફેન્સ એકટ’ આ કાયદા મુજબ અઢાર વર્ષથી નાના છોકરાં એકબીજાની સહમતી-સંમતિ સાથે રતિક્રીડા કરે અને પછી છોકરીના મા-બાપ ફરિયાદ કરે તો કસૂરવાર છોકરો ઠરે.

અમુક કેસમાં તો છોકરીના આગ્રહથી જ સેક્સ સંબંધો બંધાયા હોય પણ છોકરાને બળાત્કારી ઘોષિત કરવામાં આવ્યો હોય- કેમ? કારણ કે બન્ને નાબાલીગ છે. છોકરી કોર્ટમાં એવું કહે કે મારી મરજીથી અમે બંને સેક્સ્યુઅલ એક્ટીવિટીમાં જોડાયા હતા તો પણ છોકરીના વાલીઓની ફરિયાદના બેઝ ઉપર આ કાયદા મુજબ છોકરાને સજા થઈ શકે. આવી રીતે છોકરાને સજા કરવામાં આવી પણ છે. આ તે ક્યાંનો ન્યાય? છોકરાના વાલી છોકરી ઉપર ફરિયાદ કરી શકે છે ખરા?

આ કાયદો વર્ષો જૂનો તો છે જ પણ એની અંદર રહેલું કહેવાતું લોજીક સદીઓ જૂનું છે. રોમિયો અને જુલિયેટની ઉંમર શું હતી? ચૌદ અને તેર વર્ષ. ચાલો, આ તો ફિક્શનલ પાત્રો થયાં. અસલી જિંદગીમાં સિનારિયો શું છે? અસલ જિંદગીમાં એ સ્થિતિ છે કે હવે પાંચમા કે છઠ્ઠા ધોરણમાં ભણતી છોકરીઓને પણ મેન્સ્ટ્રુએશન સાયકલ શરૂ થઈ જાય છે. દસમા ધોરણમાં આવે એ પહેલાં છોકરાઓને મૂછનો દોરો ફૂટી જાય છે. (છોકરા કે છોકરીઓ પ્યુબર્ટીમાં આવે કે નહીં પણ એમના માથાના વાળ સફેદબહુ પહેલાથી થવા માંડે છે. આ હકીકત છે ને અલગ સમસ્યા પણ છે.)

મેડિકલ સાયન્સ મુજબ પાંચ કે સાત વર્ષની ઉંમર ધરાવતા છોકરાને ઉત્થાન થાય એમાં કોઈ જ નવાઈ નથી. આપણે ત્યાં બાળ લગ્નોની સદીઓ જૂની (કુ) પ્રથા હતી. સારું થયું કે એ બંધ થઈ પણ તેનો બેઝ-આધાર એ જ હતો કે બાળક તે અવસ્થાથી સેક્સ્યુઅલી એક્ટિવ થઈ જતા હોય છે. (શારીરિક આવેગો અનુભવતા બાળકને બાળકો નહીં પણ મોટા કહેવાય આ પણ જડસુ માન્યતા છે.) આપણે ત્યાં ડાલામથ્થા સિંહને ભગાડતી બહાદુર ચારણકન્યા પણ ચૌદ વર્ષની છે. ટૂંકમાં, પરાક્રમો કરવા માટે કે યુદ્ધે લડવા માટે અઢાર વર્ષ સુધીની રાહ જોવી પડતી નથી તો આ જ પ્રવૃત્તિમાં કેમ એવો દુરાગ્રહ?

એનો અર્થ એ હરગીઝ એ નથી કે લગ્ન પહેલાં અને સ્કૂલ દરમિયાન કે કોલેજમાં આવતાંવેંત સેક્સ કરવું જોઈએ કે આપણે એને પ્રોત્સાહન આપીએ છીએ. ના. પણ બાળકને રિલેશનશીપ માટે પાર્ટનર શોધવાનો હક્ક છે. કાયદો (કે સમાજ) એને એની મરજી વિરુદ્ધ બાંધી નહીં શકે. ફાર્મસી ચલાવતા કોઈ મિત્રને પૂછી શકો કે એની દુકાનમાં કોન્ડોમ લેવા કેવડા ટેણિયા આવતા હોય છે. આપણને બધાને ખબર છે કે લગભગ બધા કેસમાં પહેલો પ્રેમ નિષ્ફળ પુરવાર થાય છે. છોકરો આખી જિંદગી એનો પહેલો પ્રેમ કે પહેલો ક્રશ ભૂલી શકવાનો નથી. છોકરી ચપટી વગાડીને મુવ ઓન કરી શકે છે.

ઘણા કેસમાં દિલ પર પથ્થર રાખવાની પણ જરૂર પડતી નથી, પણ ‘પોસ્કો’ જેવા કાયદાના દુરુપયોગ મોટેરાઓ બહુ કરે છે. ખાસ કરીને આંતરજ્ઞાતિય લગ્ન જેવા કેસમાં. મા-બાપની જે તે છોકરામાં આગળ વધવાની ઈચ્છા ન હોય એટલે પોતાની પોયરી પાસે ધરાર ખોટું બોલાવડાવે અને પછી પેલા છોકરાની કેરિયર કે શિક્ષણ જ નહીં, પણ આખી જિંદગી બગડી જાય.
દિલ્હીના બસમાં થયેલા નિર્ભયા બળાત્કાર અને હત્યા કેસમાં જે છોકરો સૌથી વધુ ઘાતકી હતો એ તો થોડા મહિનામાં છૂટી જ ગયો ને, કારણ કે એ અઢારથી નાનો હતો. હવે આવા કાયદાનો કોઈ અર્થ ખરો? આવા જઘન્ય અપરાધ માફ, કારણ કે કોઈને હજુ અઢારનું થવામાં ચંદ મહિનાઓની વાર છે. ત્યાં સુધી એ કંઈ પણ કરી શકે?

બાળકોને છૂટા મુકો…. સેક્સ એજ્યુકેશન આપો. એના શરીરમાં અનુભવાતા ફેરફારો વિશે ફક્ત ઘરમાં જ નહીં, પણ આખા ક્લાસમાં પણ ચર્ચા થાય તે ઇચ્છનીય છે. જાગૃતિ વધશે તો ગુનાઓનું પ્રમાણ ઘટશે કે વધતું અટકશે. કાયદાની આડ લઈને થતા અન્યાય ઘટશે. ગમે તેવાં બંધનો લાદવામાં આવશે, બાળકોને જે કરવું છે તે છુપા રસ્તે પણ કરશે જ, પણ એના મિત્ર બનીને આવી બધી વાત એની સાથે કરવામાં આવશે તો એને પોતાને એકલું નહીં લાગે. એક સશક્ત- તંદુરસ્ત સમાજનું નિર્માણ કરવા માટે સમાજના છોકરાઓને ડેટિંગ કરવાનો ને પોતાની મરજી મુજબના લગ્ન કરવાની સ્વતંત્રતા હોવી જોઈએ કે નહીં?

આપણ વાંચો : વાયરલ થયા પહેલાં સ્ટુડિયો જિબલી મ્યુઝિયમમાં…