ઇન્ડિયન બોક્સ ઓફિસ: સિંગલ સ્ક્રીન અને મલ્ટી પ્લેક્સની નવી ઇનિંગ!

કેન્વાસ -અભિમન્યુ મોદી

લેખનો વિષયપ્રવેશ કરીએ તે પહેલા એક ચોંકાવનારી પણ સાચી હકીકત જાણો. ભારતમાં શાહરૂખ ખાન નામની એક વ્યક્તિ રહે છે. જેના દીકરા ઉપર ડ્રગ્સ રાખવાના આરોપ લાગ્યા હતા જે પછીથી સદંતર જૂઠા સાબિત થયા. શાહરૂખ ખાનની પાછળ એક નવરી ટ્રોલર ગેંગ આદું ખાધા વિના પાછળ પડી હતી. (આદું તે લોકોને પોષાય નહિ ને!) શાહરૂખને દેશદ્રોહી સાબિત કરવામાં બહુ ધમપછાડા કર્યા. થયું એવું કે શાહરૂખ ખાનની પઠાણ આ વર્ષના જાન્યુઆરી મહિનામાં રિલીઝ થઇ અને નોર્થ ઇન્ડિયામાં પચ્ચીસ સિંગલ સ્ક્રીન થિયેટર જે બંધ હાલતમાં હતા તે ખુલ્યા! બોલીવુડ કહેવાતી હિન્દી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં એક નવો પ્રાણ ફૂંકાયો. કરોડો રૂપિયાની રેવન્યુ જનરેટ થઇ. જેમાં ટેક્સ પેટે સરકારને અધધધ રૂપિયા મળ્યા. સ્મૃતિ ઈરાનીએ શાહરૂખ ખાન સાથે મુલાકાત પણ કરી અને આપણા વડા પ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ પેલા નવરીબજાર ચાંપલા ટ્રોલરોને ઉદ્દેશીને કહેવું પડ્યું કે ફિલ્મોને લઈને વિવાદ બંધ કરો! ખેર, આપણો વિષય આવા લુખ્ખાં તત્ત્વો નથી પણ સોમવાર એટલે છાપા માટે બિઝનેસનો વાર. સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાનો બિઝનેસ પઠાણથી વધી રહ્યો છે તો નાના થિયેટરોને પણ અવગણી શકાય એમ નથી. એક જમાનો હતો જેમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમા દાયકાઓ સુધી ભારતીય સાંસ્કૃતિક લેન્ડસ્કેપનો એક ભાગ બની રહ્યો. હજુ પણ નાનાં શહેરો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોના લોકો માટે ફિલ્મો જોવાનો એકમાત્ર રસ્તો આ જ છે. જો કે, તાજેતરનાં વર્ષોમાં મલ્ટિપ્લેક્સમાં વધારો થવાને કારણે સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરોની સંખ્યા ઘટી રહી છે. કારણ કે ગામડાના લોકો પણ ફિલ્મ જોવા માટે શહેરમાં વન-ડે પિકનિક કરતા હોય છે.
જો કે, પઠાણ પછી ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમા માટે કેટલાક સકારાત્મક સંકેતો છે. તાજેતરના મહિનાઓમાં, સિંગલ સ્ક્રીન થિયેટરોમાં રિલીઝ થયેલી ઘણી ફિલ્મો બોક્સ ઓફિસ પર સફળ રહી છે. ગદર ૨, રજનીકાંતની જેલર અને પઠાણ જેવી ફિલ્મોએ દર્શકોને સિંગલ સ્ક્રીન થિયેટરોમાં પાછા આકર્ષવામાં મદદ કરી છે. સિંગલ સ્ક્રીન થિયેટરોમાં આ ફિલ્મો સફળ થવાનાં ઘણાં કારણો છે. પ્રથમ, તે તમામ મોટા પાયે, વ્યાવસાયિક ફિલ્મો છે જે વિશાળ શ્રેણીના પ્રેક્ષકોને આકર્ષે છે. બીજું, તે બધી સારી રીતે બનેલી મૂવીઝ છે જેમાં મજબૂત પ્રદર્શન અને આકર્ષક વાર્તાઓ છે. ત્રીજું, તે બધાનું માર્કેટિંગ અને પ્રમોશન ખાસ કરીને સિંગલ સ્ક્રીન પ્રેક્ષકો માટે કરવામાં આવે છે. આ ફિલ્મોની સફળતા એ સંકેત છે કે સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરો હજુ મૃત નથી. ભારતમાં હજુ પણ આ સિનેમાઘરોની મજબૂત માગ છે, ખાસ કરીને નાના શહેરો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં. જો સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમા હોલ દર્શકોને તેમની પોષણક્ષમતા અનુસાર ગુણવત્તાયુક્ત મૂવીઝ આપવાનું ચાલુ રાખી શકે તો ભારતમાં તેમનું ઉજ્જવળ ભવિષ્ય છે.
બોક્સ ઓફિસની સફળતા ઉપરાંત, ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાના પુનરુત્થાન માટે અન્ય ઘણાં પરિબળો ફાળો આપી રહ્યા છે. એક પરિબળ એ આ થિયેટરોને સરકારી સમર્થન છે. સરકાર સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમા હોલને તેમની સુવિધાઓ અપગ્રેડ કરવામાં અને તેમની કામગીરી સુધારવામાં મદદ કરવા માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડી રહી છે. અન્ય પરિબળ ભારતીય દર્શકોની બદલાતી જોવાની આદતો છે. તાજેતરનાં વર્ષોમાં, લોકોમાં ઘરે બેસીને સ્ટ્રીમિંગ પ્લેટફોર્મ પર મૂવી જોવાનું વલણ વધ્યું છે. જો કે, સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમા દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવતા સમુદાયને જોવાના અનુભવની માગ હજુ પણ છે. આખરે, ભારતમાં પ્રાદેશિક ફિલ્મ ઉદ્યોગના વિકાસથી સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરોને પણ ફાયદો થઈ રહ્યો છે. ભારતમાં હવે ઘણી સફળ પ્રાદેશિક ફિલ્મો બની રહી છે અને આ ફિલ્મો ઘણીવાર સિંગલ સ્ક્રીન થિયેટરોમાં રિલીઝ થાય છે. ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરોનું પુનરુત્થાન એ ભારતીય ફિલ્મ ઉદ્યોગ માટે સારા સમાચાર છે. સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઓ ભારતીય ફિલ્મ નિર્માતાઓને દેશભરના દર્શકો સુધી પહોંચવા માટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે. તેઓ ભારતીય સંસ્કૃતિ અને વારસાને જાળવવામાં પણ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરોનું ભવિષ્ય ઉજ્જવળ દેખાઈ રહ્યું છે. સરકારી સમર્થન સાથે, ભારતીય પ્રેક્ષકોની જોવાની આદતો બદલાતી રહે છે અને પ્રાદેશિક ફિલ્મ ઉદ્યોગના વિકાસ સાથે, સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઓ ભારતમાં સતત વિકાસ માટે સારી સ્થિતિમાં છે.
ઉપરોક્ત સકારાત્મક પરિબળો ઉપરાંત, ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમા અનેક પડકારોનો સામનો કરી રહ્યું છે. એક પડકાર એ છે કે બિઝનેસ કરવાની વધતી કિંમત. તાજેતરનાં વર્ષોમાં ભાડું, વીજળી અને અન્ય ખર્ચાઓની કિંમત વધી રહી છે, જેના કારણે સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરો માટે નફો મેળવવો મુશ્કેલ બન્યો છે.
બીજો પડકાર મલ્ટિપ્લેક્સની સ્પર્ધા છે. મલ્ટિપ્લેક્સ ફિલ્મોની વિશાળ શ્રેણી, વધુ સારી સુવિધાઓ અને વધુ આરામદાયક બેઠક ઓફર કરે છે. આ તેમને ઘણા મૂવી જોનારાઓ માટે એક આકર્ષક વિકલ્પ બનાવે છે, ખાસ કરીને શહેરી વિસ્તારોમાં.
આ પડકારો હોવા છતાં, ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઓ ટકી રહેવા માટે મક્કમ છે. તેઓ તેમની સુવિધાઓને અપગ્રેડ કરીને, તેમના માર્કેટિંગમાં સુધારો કરીને અને ફિલ્મોની વધુ વૈવિધ્યસભર શ્રેણી ઓફર કરીને બદલાતા સમય સાથે તાલમેલ જાળવી રહ્યા છે. તેઓ સરકાર સાથે નાણાકીય સહાય અને અન્ય સમર્થન મેળવવા માટે પણ કામ કરી રહ્યા છે.
ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરોનું ભવિષ્ય અનિશ્ર્ચિત છે, પરંતુ આશાવાદી બનવાના ઘણાં કારણો છે. આ સિનેમાઘરો ભારતીય સંસ્કૃતિનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ ભાગ છે, અને તેઓ દેશભરના લાખો લોકોને મનોરંજન અને સાંસ્કૃતિક સંવર્ધન પ્રદાન કરવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. સખત મહેનત અને દ્રઢ નિશ્ર્ચય સાથે, ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરો આવનારાં ઘણાં વર્ષો સુધી ખીલી શકે છે.
નિષ્કર્ષ કાઢીએ તો, ભારતમાં સિંગલ સ્ક્રીન સિનેમાઘરો ઘણા પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે, પરંતુ તેઓ પુનરુત્થાનનો પણ અનુભવ કરી રહ્યા છે.