ફોકસ : યુવતીઓ સશક્ત બનવું હોય તો ડિજિટલ કુશળતા મેળવો…!!

• સંધ્યા સિંહ

આ વર્ષે આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ 2025 ની થીમ તમામ મહિલાઓ અને છોકરીઓ માટે અધિકાર, સમાનતા અને સશક્તિકરણ છે. એકંદરે આ થીમ બધા માટે સમાન અધિકારો, શક્તિ અને તકો સુરક્ષિત કરવાની જરૂૂરિયાત પર ભાર મૂકે છે. પ્રશ્ન એ છે કે આ કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરવું? આજના યુગમાં, આ બધી વસ્તુઓ હાંસલ કરવાનો એક જ રસ્તો છે – ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં નિપુણતા મેળવવી. આજે, શિક્ષણમાં મોટી ડિગ્રીઓ સશક્તિકરણની બાંયધરી આપતી નથી, જેવી ગેરંટી આધુનિક ડિજિટલ તકનીકમાં નિપુણતા હાંસલ કરવામાં છે. પરંતુ ડિજિટલ કુશળતાનો અર્થ માત્ર કમ્પ્યુટર અથવા સ્માર્ટ ફોન ચલાવવાની ક્ષમતા જ નથી પણ સંબંધિત માહિતીને ઝડપથી એક્સેસ કરવાની ક્ષમતા, ડિજિટલ ઉપકરણોનો અસરકારક રીતે ઉપયોગ કરવાની, ઑનલાઇન તકોનો મહત્તમ ઉપયોગ કરવાની અને સાયબર સુરક્ષાની મજબૂત સમજ છે. વાસ્તવમાં, આ આજે સશક્તિકરણનો મૂળ આધાર છે. તમે છોકરી હો કે છોકરો. છોકરીઓ માટે આ વધુ મહત્વનું છે, કારણ કે સમાજમાં છોકરાઓની સરખામણીમાં છોકરીઓ હજુ પણ ઘણી પાછળ છે. તેથી, આ મહિલા દિવસ પર, છોકરીઓ ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં કૌશલ્ય પ્રાપ્ત કરવાનો સંકલ્પ લેવો જોઈએ, કારણ કે તેના દ્વારા જ સફળતા અને સશક્તિકરણની સીડી પર ચઢવું શક્ય છે. ચાલો સ્ટેપ બાય સ્ટેપ સમજીએ…..

આર્થિક સશક્તિકરણ

આજની તારીખે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં નિપુણ થયા પછી જ રોજગારીની નવી તકો ઉપલબ્ધ થાય છે. ડિજિટલ કુશળતા વિના માત્ર નોકરી જ નહીં, ફ્રીલાન્સિંગ, ઑનલાઇન બિઝનેસ, ડિજિટલ માર્કેટિગ, ક્નટેન્ટ રાઇટિગ, ગ્રાફિક ડિઝાઇનિંગ જેવા કોઈપણ ક્ષેત્રમાં કામ મેળવવાની આશા રાખી શકાતી નથી. કારણ કે આજકાલ મહિલાઓ માટે રોજગાર કરતાં ફ્રીલાન્સિંગની સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે, જે ખૂબ જ આરામથી ઘરે બેસીને કરી શકાય છે. પરંતુ આ ત્યારે જ શક્ય બનશે જ્યારે તમારી પાસે તમાં પોતાનું ડેસ્કટોપ કોમ્પ્યુટર અથવા લેપટોપ હશે અને તમે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં સંપૂર્ણ રીતે નિપુણ હોવ. જો આમ હશે તો તમે ક્યારેય આર્થિક રીતે પરેશાન નહીં રહો, કારણ કે માર્કેટમાં મોટા પાયે ઓનલાઈન ડિજિટલ રોજગાર ઉપલબ્ધ છે.

સ્ટાર્ટઅપ અને એન્ટરપ્રિન્યોરશિપ

મહિલાઓ સોશિયલ મીડિયા, ઈ-કોમર્સ, ડિજિટલ પેમેન્ટ અને ઓનલાઈન બ્રાન્ડિંગનો ઉપયોગ કરીને ઘરે બેસીને બિઝનેસ શરૂૂ કરી શકે છે. આજે દેશમાં સેંકડો કે હજારો નહીં પરંતુ લાખો મહિલાઓ ઘરે બેસીને પોતાનો વ્યવસાય કરી રહી છે. પરંતુ આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે તમે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં નિષ્ણાત હોવ. આના વિના ઘરે બેસીને વ્યવસાય શક્ય નથી. સત્ય એ છે કે તમારી કુશળતા કે જેને આ ડિજિટલ ટેક્નોલોજી સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી, તેનું માર્કેટિગ પણ આ કારણે થાય છે. આજે બિહાર અને ઉત્તર પ્રદેશની હજારો મહિલાઓ ઘરે બેસીને અથાણાં, બદીયા, પાપડ અને અન્ય અનેક પ્રકારની ખાદ્ય સામગ્રીનો વેપાર કરે છે, પરંતુ આ બધો બિઝનેસ ઓનલાઈન ટેક્નોલોજી દ્વારા થાય છે. આજે લોકો દુકાનોમાંથી ભેળસેળયુક્ત મીઠાઈઓ ખાવાને બદલે ઘરે બનાવેલા લાડુ, પેડા, કાજુ કતરી ખાવા માંગે છે. હજારો મહિલાઓ આવી વસ્તુઓ ઓનલાઈન વેચીને મહિને 10 થી 15 હજાર રૂૂપિયા સરળતાથી કમાઈ રહી છે, પરંતુ આ ત્યારે જ શક્ય બને છે જ્યારે તેઓ ડિજિટલ પેમેન્ટ સ્વીકારવામાં માહિર હોય, ઓનલાઈન બ્રાન્ડિંગ કેવી રીતે કરવું તે જાણતા હોય અને એમેઝોન, ફ્લિપકાર્ટ અથવા ઇટ્સી જેવા ડિજિટલ પ્લેટફોર્મનો તેમના વ્યવસાય માટે અસરકારક રીતે ઉપયોગ કરતા હોય. વર્ક ફ્રોમ હોમની તકો પણ એ જ મહિલાઓ માટે ઉપલબ્ધ હોય છે, જે મહિલાઓ ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં કુશળ હોય.

શિક્ષણ અને જ્ઞાનનું વિસ્તરણ

જો તમે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીના નિષ્ણાત છો અને તમારા સશક્તિકરણ માટે તેનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે જાણો છો, તો આજે એવા ડઝનબંધ પ્લેટફોર્મ છે જ્યાંથી તમે ઘરે બેસીને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવી શકો છો અથવા તમારી કુશળતામાં વધારો કરી શકો છો. કોરસેરા, એનપીટીઇએલ, ઈ-વિદ્યા અને સ્વયં જેવા પ્લેટફોર્મ વિવિધ પ્રકારના અભ્યાસક્રમો દ્વારા તમારા શિક્ષણનો વિસ્તાર કરે છે. આના દ્વારા તમે નવા વિષયો શીખી શકો છો. કોડિગ, ગ્રાફિક ડિઝાઇન, નાણાકીય સાક્ષરતા, શેરબજારથી માંડીને તમે આ પ્લેટફોર્મ્સ દ્વારા ઘરે બેઠા અનેક પ્રકારની દેશી અને વિદેશી ભાષાઓ શીખી શકો છો અને તેના દ્વારા આર્થિક આવક પણ મેળવી શકો છો. એટલું જ નહીં, જો વ્યક્તિ ડિજીટલ ટેક્નોલોજીમાં નિપુણ હોય તો તમામ પ્રકારની આરોગ્ય અને કાયદાકીય માહિતી મેળવીને મહિલા અધિકારો, સરકારી યોજનાઓ, માતૃત્વ લાભો અને આરોગ્ય સેવાઓ વિશે સરળતાથી માહિતી મેળવી શકે છે અને તેના દ્વારા વ્યક્તિ માત્ર આર્થિક જ નહીં પરંતુ સામાજિક સશક્તિકરણ પણ સરળતાથી કરી શકે છે. આજે મહિલાઓએ પોતાને મદદરૂૂપ કાયદાઓ વિશે માહિતી મેળવવા માટે કોઈ વકીલની પાછળ દોડવાની જરૂૂર નથી. જો તમે ઈન્ટરનેટનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે જાણો છો, તો આજે આ બધી વસ્તુઓ ઈન્ટરનેટ પર ખૂબ જ સરળતાથી અને નજીવી ફીમાં ઉપલબ્ધ છે. જોકે, 95 ટકાથી વધુ માહિતી મફત છે. પરંતુ જો તમે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં નિપુણ હોવ તો જ તમે આનો લાભ લઈ શકો છો. આજે હજારો મહિલાઓ દરરોજ થતા લાખો વેબિનરમાં જોડાય છે અને પોતાનો સંદેશ દેશ-વિદેશના ખૂણે-ખૂણે પહોંચાડે છે. તેઓ આ જ્ઞાનનો ચાર્જ લે છે અને વિશ્વભરના ડિજિટલ સમુદાયો સાથે જોડાઈને પોતાને આર્થિક અને સામાજિક રીતે સશક્ત બનાવે છે. માત્ર ડિજિટલ સાક્ષરતા દ્વારા જ આજે મહિલાઓને ઓનલાઈન છેતરપિંડી અને સાયબર સ્ટેકિગ જેવા ગુનાઓથી બચાવી શકાય છે. એટલું જ નહીં, જો તમે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં સાક્ષર હોવ તો જ તો ડેટા પ્રાઇવેસી જાળવી શકો છો.

આ પણ વાંચો: વલો કચ્છ : એક ક્રાંતિકારની બીજા ક્રાંતિકારને આપેલી શ્રદ્ધાંજલિ

નાણાકીય સ્વતંત્રતા

ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં નિપુણ બનીને, વ્યક્તિ ઓનલાઈન બેન્કિંગ, ડિજિટલ રોકાણ વિકલ્પો (મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્ટોક માર્કેટ) અને ટેક્સ પ્લાનિંગ વિશેની માહિતી એકત્ર કરી શકે છે અને વ્યક્તિની સમજમાં સુધારો કરીને વ્યક્તિ આના દ્વારા નાણાકીય આવક પણ મેળવી શકે છે. જો તમે ટેક્સ પ્લાનિંગ અને રોકાણ વગેરે બાબતોમાં નિષ્ણાત બની ગયા છો તો ઘણા લોકો તમારી સેવાઓ લેવા તૈયાર થશે. એટલું જ નહીં, જ્યારે તમે ડિજિટલી સ્માર્ટ હશો, ત્યારે તમે સરકારી યોજનાઓનો લાભ લેવામાં પણ સક્ષમ બનશો. જ્યારે આજે વાસ્તવિકતા એ છે કે 50 ટકાથી વધુ મહિલાઓ તેમના માટે ઉપલબ્ધ તમામ સરકારી યોજનાઓનો લાભ લઈ શકતી નથી. કારણ કે તેઓ આ બધાથી વાકેફ નથી અને તેમની પાસે માહિતી મેળવવાનું બીજું કોઈ ભરોસાપાત્ર માધ્યમ નથી. તેથી, તમારી ડિજિટલ સાક્ષરતા વધારવી જરૂૂરી છે. સરકારે મહિલાઓ માટે પીએમ જન ધન યોજના, મુદ્રા લોન, સ્ટેન્ડઅપ ઈન્ડિયા જેવી ઘણી નાણાકીય યોજનાઓ ચલાવી છે, જેનો લાભ લઈને મહિલાઓ સરળતાથી તેમની આર્થિક સુધારણા કરી શકે છે. પરંતુ જો આપણે એવી ટેક્નોલોજી જાણતા નથી કે જેના દ્વારા આ માધ્યમોને વધુ સારી રીતે મજબૂત બનાવી શકાય, તો આ બધું કેવી રીતે શક્ય બનશે? તેથી, આજે આર્થિક, સામાજિક અને વ્યક્તિગત સશક્તિકરણ માટે, સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે ડિજિટલી સશક્ત થવું. જો આમ નહીં થાય તો તમામ સુવિધાઓ હોવા છતાં તમે તમારો વિકાસ કરી શકશો નહીં. ગ્રામીણ મહિલાઓ એ જ કારણથી પાછળ રહી ગઈ છે કારણ કે આધુનિક ડિજિટલ યુગમાં ડિજિટલ કલ્ચર અને ડીજિટલ ટેક્નોલોજીમાં પાછળ રહી ગયેલી મહિલાઓ માટે દરેક ક્ષેત્રે પાછળ રહી જવું અનિવાર્ય બની ગયું છે. ઓનલાઈન માર્કેટિગ અને હેન્ડીક્રાફ્ટ બિઝનેસ આજે ડિજિટલ ટેક્નોલોજીમાં નિપુણ બન્યા વિના શક્ય નથી. આજે, ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ દ્વારા, ગ્રામીણ મહિલાઓ માત્ર દેશમાં જ નહીં પરંતુ વિશ્વના કોઈપણ ખૂણામાં તેમના દ્વારા બનાવેલ ઉત્પાદનો વેચી શકે છે. પરંતુ આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે ડિજિટલ ટેક્નોલોજી તમારી જીવનશૈલીનો એક ભાગ બની ગઈ હોય.

આજે લગભગ દરેક ક્ષેત્રની તમામ માહિતી યુટ્યુબ પર ઉપલબ્ધ છે, તમે જે પણ કામ કરવા માંગો છો, તેટલી મૂળભૂત માહિતી ત્યાંથી ઉપલબ્ધ થઇ રહેશે. પરંતુ તે માહિતી મેળવવા માટે, તમારી પાસે ડિજિટલ તકનીકને સારી રીતે હેન્ડલ કરવાની કુશળતા હોવી જોઈએ. આજે, આગળ વધવા માટે, ડિજિટલ વિશ્વમાં પગ મૂકવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ બની ગયું છે.