વિશેષ ઃ પ્રયોગોના નામે આસ્થા સાથે રમી રહ્યું છે AI

એમાં કોઈ શંકા નથી કે એઆઇ દરેક ક્ષેત્રમાં તેની ઉપયોગિતા અને નવીનતાથી રોમાંચિત કરી રહ્યું છે, પરંતુ તેના ખાસ કરીને ધાર્મિક ક્ષેત્રોમાં કરવામાં આવતા પ્રયોગો, તે પણ આસ્થાને લગતી બાબતોમાં, અત્યંત જોખમી સાબિત થઈ રહ્યા છે. તાજેતરમાં, એઆઇ (કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા)ની મદદથી બનાવવામાં આવેલી હનુમાનજીની આક્રમક તસવીરોએ ભારતના એક મોટા વર્ગને નારાજ કરી દીધા હતા. વાસ્તવમાં એઆઈએ હનુમાનજીની એવી તસવીરો રજૂ કરી, જેમાં તેઓ ગુસ્સામાં અને યુદ્ધ માટે તૈયાર દર્શાવાયા છે.

સોશિયલ મીડિયા પર આનો ઉગ્ર વિરોધ થયો હતો, કારણ કે જે કોઈ હનુમાનજી વિશે જાણે છે તે જાણે છે કે તેઓ ખૂબ જ શાંત, સમર્પિત અને ભક્તિ ભાવનાના શિખર પર છે. પરંતુ જે રીતે તેમને ગુસ્સામાં બતાવવામાં આવ્યા છે, તે માત્ર અજ્ઞાન અને બાલિશ જ ન હતુ પરંતુ તે એ પણ દર્શાવે છે કે એઆઇ ને નિયંત્રિત કરતા લોકો તેમની વિચારસરણી, બુદ્ધિ અને કૌશલ્ય દ્વારા તેની મર્યાદા નક્કી કરી રહ્યા છે.

હનુમાનજીનાં આવાં ચિત્રો ભલે કોઈ ચોક્કસ હેતુથી તૈયાર ન કરવામાં આવ્યા હોય, પરંતુ દેશના લાખો લોકોને અને અનેક સંસ્થાઓને મહાબલી બજરંગબલીની પ્રતિમા સાથે કરવામાં આવેલી ગડબડ બિલકુલ પસંદ ન પડી અને તેઓ ગુસ્સે થયા. દેખીતી રીતે, લોકો નારાજ થવાનું કારણ તે લોકો હતા જેમના ખોટા ઇનપુટને કારણે એઆઈ દ્વારા હનુમાનજીની આવી છબી રજૂ કરવામાં આવી હતી. આ ક્રિયા માત્ર હનુમાનજી પૂરતી સીમિત નથી.

થોડા દિવસો પહેલા જિસસ ક્રાઈસ્ટની આવી કેટલીક તસવીરો પણ એઆઇ દ્વારા રજૂ કરવામાં આવી હતી. આ ચિત્રોમાં ઈસુ ખ્રિસ્તની ખૂબ જ આધુનિક છબી દર્શાવવામાં આવી હતી. જાણે કે તેઓ ૨૧મી સદીના પશ્ચિમી આધ્યાત્મિક ગુરુ હોય. ખ્રિસ્તી સમાજે તેની આકરી પ્રતિક્રિયા આપી હતી, જેના કારણે આવી તસવીરો ડિલીટ કરવામાં આવી હતી.

એઆઇ દ્વારા આવું જ ઉશ્કેરણીજનક કાર્ય ઇસ્લામિક ગુરુના સંદર્ભમાં પણ કરવામાં આવ્યું છે, પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ જાણે છે કે ઇસ્લામમાં પયગંબર મોહમ્મદ સાહેબ અથવા અન્ય ધાર્મિક વ્યક્તિઓનાં ચિત્રો દોરવા પર સખત પ્રતિબંધ છે. લોકોને યાદ હશે કે જ્યારે ફ્રાન્સમાં એક કાર્ટૂનિસ્ટે મોહમ્મદ સાહેબનું ચિત્ર દોર્યું હતું અને ફ્રાન્સની એક શાળાના શિક્ષકે તેના વર્ગમાં તે ચિત્રોની ચર્ચા કરી હતી, ત્યારે એક વિદ્યાર્થી એટલો ગુસ્સે થયો હતો કે તેણે શિક્ષકને છરીના ઘા મારીને મારી નાખ્યા હતા અને અન્ય ઘણા ઇસ્લામિક કટ્ટરપંથીઓએ પણ આવી જ રીતે અન્ય ડઝનેક લોકોની હત્યા કરી હતી.

થોડા દિવસો પહેલા, એઆઇએ હિન્દુ દેવી મા કાલી પર આવો જ પ્રયોગ કર્યો હતો. એઆઇ દ્વારા મા કાલીને ભવિષ્યવાદી અથવા પશ્ચિમી શૈલીમાં રજૂ કરવામાં આવ્યાં હતાં, જેમાં પરંપરાગત લાગણીઓ અને પ્રતીકોનો અભાવ હતો.

આ પછી પણ ભારતમાં સોશિયલ મીડિયા પર ભારે ચર્ચા ચાલી હતી, પરંતુ જે લોકો એઆઈને નિયંત્રિત કરે છે અને આવી પ્રવૃત્તિઓ કરે છે તેઓ હિંદુઓના આવા વિરોધની બહુ કાળજી લેતા નથી; કારણ કે તેઓ જાણે છે કે હિંદુઓમાં મુસ્લિમો અને અન્ય ધાર્મિક સમુદાયો જેટલી કટ્ટરતા નથી કે તેઓ આવું કરનારાઓ સામે ભયંકર બદલો લેવાનું વિચારે. પરંતુ તેનાથી એવું માની શકાય નહીં કે હિન્દુ દેવી-દેવતાઓ સાથે વારંવાર ગડબડ કરવામાં આવે તો પણ લોકો ગુસ્સે નહીં થાય. પછી તે હનુમાનજીનાં ચિત્રો સાથે એઆઇ એ ગડબડ કરી હોય કે મા કાલી કે મા દુર્ગાનાં ચિત્રો સાથે કરવામાં આવેલી ગડબડ હોય કે ગણેશજીના ચિત્રને મનસ્વી રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા હોય.

એઆઇ દ્વારા લેવામાં આવેલી આ ગતિવિધિઓ દર્શાવે છે કે આજે નહીં તો કાલે, જે દેશમાં ગુસ્સો અને વિદ્રોહની સૌથી વધુ સંભાવના છે તે ભારત હોઈ શકે છે. કારણ કે એઆઈને નિયંત્રિત કરતી કંપનીઓ અથવા સંસ્થાઓ સૌથી વધુ ભારતીય દેવી-દેવતાઓ સાથે રમત રમી રહી છે.

ખરેખર, એઆઇના ચમત્કારિક પ્રયોગો રોમાંચિત તો કરે છે, પરંતુ જ્યારે તેઓ પ્રતીકો અને માન્યતાઓ સાથે રમે છે ત્યારે મામલો ભયંકર બની જાય છે. ભારતમાં, જ્યાં ધાર્મિક પ્રતીકો અને ગુરુઓનું વિશેષ મહત્ત્વ છે, ત્યાં એઆઇએ આવા પ્રયોગો ટાળવા જોઈએ. તેથી, એઆઇને નિયંત્રિત કરતા લોકોએ સાવચેત રહેવાની સાથે સાથે સંવેદનશીલ પણ રહેવું પડશે જેથી કરીને એઆઇ જેવી વિસ્ફોટક શોધ લોકોના ગુસ્સા અને પ્રતિકારનો શિકાર ન બને. તેથી, એઆઇ કલાકારો અને વિકાસકર્તાઓએ એઆઇ દ્વારા કોઈપણ આદેશ આપતા પહેલા ઘણી વાર વિચારવું જોઈએ અને વિચારવું જોઈએ કે શું તેનાથી કોઈને નુકસાન તો નહીં થાયને.

Also Read – કવર સ્ટોરી: ભૂતકાળમાં હિંદુઓનાં તૂટેલાં ધર્મસ્થાનો પર આજે એમનો અધિકાર છે, પણ…

જ્યારે પણ એઆઈ નિષ્ણાતો ધાર્મિક બાબતોમાં કોઈ પ્રયોગ કરે છે, ત્યારે તેઓએ ધ્યાન આપવું જોઈએ કે તેનાથી તણાવનો માહોલ તો ઉત્પન્ન નહીં થાય ને? સોશિયલ મીડિયા જેવા પ્લેટફોર્મ પણ આ બાબતે સંવેદનશીલ હોવા જોઈએ અને એવું કંઈ ન કરવું જોઈએ જેનાથી ઉન્માદ ભડકાવવાની તક મળે.

તાજેતરનાં વર્ષોમાં, એવું જોવામાં આવ્યું છે કે એઆઇ કલા જગત અને ધાર્મિક સંવેદનશીલતામાં ખૂબ જ કઠોર અને બેદરકાર બની રહ્યું છે, જ્યારે તેને ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક છબીઓ વિશે વધુ સાવચેત રહેવું જોઈએ, કારણ કે આજે આ લાગણીઓ જ સમગ્ર વિશ્ર્વમાં તણાવનું કારણ બની રહી છે.