સ્વાદ અને આરોગ્યનો ખજાનો લોંગ પીપર

વિશેષ – રેખા દેશરાજ

જો આપણને ભારતીય સમાજની પરંપરાગત જીવનશૈલી અને ઔષધિઓનું જ્ઞાન હોય તો અહીંની દરેક ઋતુ સંપૂર્ણ આનંદ આપે છે. હવે આ ધ્રુજાવી દેતા ઠંડા શિયાળાને લો, ભારતમાં આવા ડઝનબંધ જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલા ઉપલબ્ધ છે, જો તમે તેનો સૂપ કે ઉકાળો પીશો તો શરદી ગાયબ થઇ જાય છે અને આ ઋતુમાં કપાળ પર પણ પરસેવો થવા લાગે છે. ભારત જડીબુટ્ટીઓ અને વનસ્પતિથી સમૃદ્ધ છે. હવે પીપળી, પીપરી અથવા અંગ્રેજીમાં લોંગ પીપર જેવી જડીબુટ્ટી કે જે આયુર્વેદમાં ઘણા રોગોની દવા છે. ભારતીય રસોડામાં કાળા મરી જેવો મસાલેદાર અને સ્વાદિષ્ટ મસાલો છે. લોંગ પીપરના પાવડરનું સેવન તાવ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, તેમાં તાવ ઘટાડવાનાં ગુણ છે. 3 ગ્રામ લોંગ પીપરના મૂળના ચુર્ણમાં બે ગ્રામ ગાયનું ઘી અને પાંચ ગ્રામ મધ ભેળવીને દિવસમાં 3 વાર લેવાથી તાવ આવતો નથી. લોંગ પીપરનું ફળ ખસખસ જેવું હોય છે, જેમાં અસ્થમા વિરોધી ગુણ હોય છે.
લોંગ પીપર ઘણી રીતે ફાયદાકારક છે, એટલું જ નહીં કે આયુર્વેદમાં તેને સ્વાસ્થ્યનો સ્રોત અથવા પાવર હાઉસ કહેવામાં આવે છે. ચરક સંહિતામાં એવું પણ કહેવાયું છે કે લોંગ પીપર ખાવાથી સાંધાના રોગ અને વંધ્યત્વ જેવી સમસ્યાઓ દૂર થાય છે અને તે કેન્સરના કોષોને પણ મારી નાખે છે. લોંગ પીપર વાસ્તવમાં કાળા મરીના પરિવારની છે, તેથી તેને અંગ્રેજીમાં લોંગ મરી પણ કહેવામાં આવે છે. તે પાઇપરેસી પરિવારનો ફૂલ છોડ છે, જેની ખેતી ફળ માટે કરવામાં આવે છે. તેનાં ફળોને સૂકવીને મસાલા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે. આ ઘણી વાનગીઓમાં સ્વાદિષ્ટપણું ઉમેરે છે. પરંતુ આયુર્વેદમાં તેનો ઉપયોગ તેના ઔષધીય ગુણો માટે થાય છે. લોંગ પીપરના ફળો ઘણાં નાનાં ફળોથી બનેલાં હોય છે, જે લીલાં ખસખસ જેવા હોય છે. ભારતની જેમ ઇન્ડોનેશિયા, ગ્રીસ, રોમ, અમેરિકા અને દક્ષિણ અમેરિકામાં લોંગ પીપરનો રોજિંદા જીવનમાં વ્યાપકપણે ઉપયોગ થાય છે. તેમાંથી સુગંધિત તેલ બનાવવામાં આવે છે અને તેનો ઉપયોગ અનેક પ્રકારની વાનગીઓ બનાવવામાં થાય છે. લોંગ પીપરના મૂળને પીપળાનું મૂળ કહે છે. તેમાં ભરપૂર ઔષધીય ગુણો પણ છે. સમગ્ર વિશ્વ લોંગ પીપરથી પરિચિત છે, કારણ કે તે પાંચમી અને છઠ્ઠી સદીની વચ્ચે યુરોપમાં પહોંચ્યું હતું અને મહાન તબીબી વૈજ્ઞાનિક અને ઇતિહાસકાર હિપોક્રેટ્સના જાણમાં આવ્યું હતું, જેમણે તેના ઔષધીય મહત્ત્વ વિશે ગ્રીકથી રોમન સુધી દરેકને પરિચય કરાવ્યો હતો. તે સદીઓથી ભારતમાં પરંપરાગત જીવનમાં ઘણાં સ્વરૂપોમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે.
આજકાલ માર્કેટમાં લોંગ પીપરના અનેક પ્રકારનાં ઉત્પાદનો ઉપલબ્ધ છે, પરંતુ પહેલા ઘણીવાર તેને ગરમ દૂધમાં નાખીને પાઉડર સ્વરૂપે પીવામાં આવતું હતું અને સામાન્ય રીતે તેનો ઉપયોગ રાત્રે સૂતાં પહેલાં કરવામાં આવતો હતો. શિયાળામાં શરદી અને ઉધરસનો પ્રકોપ હોય ત્યારે લોંગ પીપરનું સેવન કરવાથી આ સમસ્યાઓ તમારાથી ઘણી દૂર રહે છે. લોંગ પીપરનો ઉપયોગ આયુર્વેદમાં અનેક સમસ્યાઓ માટે કરવામાં આવે છે. માથાનો દુખાવો, ઉધરસ, ગળા સંબંધિત અનેક રોગો, તાવ, કબજિયાત, ઊંઘ વગેરે જેવી સમસ્યાઓમાં પણ લોંગ પીપર ખૂબ જ અસરકારક છે. તેનાં ફળોની સાથે તેના મૂળ, તેનાં પાંદડાં અને તેની ડાળી પણ ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર છે. તેમાં પ્રોટીન અને એન્ટિફ્લેમેટ્રી, ચરબી, કાર્બોહાઇડે્રટ, એમિનો એસિડ અને મિનરલ્સ જેવા તત્ત્વો મળી આવે છે.
ભારતીય રસોડામાં લોંગ પીપરને જેટલું સન્માન મળે છે તેટલું જ આયુર્વેદિક દવાઓના ઉત્પાદનમાં પણ તેનું મહત્ત્વ છે. તે એક અસરકારક ઔષધિ છે, જે ખાસ કરીને શિયાળામાં આપણને ઠંડીથી બચાવે છે અને આપણને સ્વસ્થ રાખે છે. લોંગ પીપરમાં કફને સંતુલિત કરવાના ગુણ પણ છે. શરદીની સ્થિતિમાં લોંગ પીપરનો થોડો પાઉડર મધમાં ભેળવીને ચાટવાથી તરત આરામ મળે છે. તાજેતરનાંં વર્ષોમાં લોંગ પીપરનું બજાર નોંધપાત્ર રીતે વધ્યું છે, તેથી દેશમાં ઘણા લોકો કેટલાક ભાગોમાં, ખેડૂતો નિયમિતપણે લોંગ પીપરની ખેતી કરે છે.
લોંગ પીપરની દેશમાં જ નહીં, પરંતુ વિદેશોમાં પણ મોટા પાયે તેની માગ છે. લોંગ પીપરનો ઉપયોગ દક્ષિણ ભારતીય રેસ્ટોરાંમાં લોંગ પીપર ખાસ કરીને કાળા મરી જેવી જ રીતે ઉપયોગમાં લેવાય છે, પરંતુ તેમાં સ્ટ્રોંગ સ્વાદ અને સુગંધ હોય છે. ઉ