ચોમાસામાં હવન કરો સ્વસ્થ રહો

આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિ સાથે, હવન શારીરિક અને માનસિક લાભ પણ પ્રદાન કરે છે

પ્રાસંગિક – અનુ આર.

સનાતન ધર્મમાં હવન યજ્ઞ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. પ્રાચીન કાળથી સનાતન સંસ્કૃતિમાં સુખ અને સૌભાગ્ય માટે હવન-યજ્ઞની પરંપરા છે. ઔષધીય હવન સામગ્રી વડે હવન એટલે કે યજ્ઞ કરવાથી વાતાવરણ શુદ્ધ થશે અને વાઇરસના સંક્રમણનો પણ નાશ થશે. ઘણા વૈજ્ઞાનિકો અને ધર્મગુરુઓએ પર્યાવરણને શુદ્ધ કરવા માટે હવનના અદ્ભુત ફાયદાઓ જણાવ્યા છે. જે જગ્યાએ હવન કરવામાં આવે છે, ત્યાં હાજર લોકો પર માત્ર સકારાત્મક અસર જ નથી કરતું પરંતુ વાતાવરણમાં રહેલા કીટાણુઓ અને વાઇરસનો નાશ કરીને પર્યાવરણ પણ શુદ્ધ થાય છે અને શરીર સ્વસ્થ રહે છે. કારણ કે હવનમાં વપરાતી હવન સામગ્રી, શુદ્ધ ઘી, પવિત્ર વૃક્ષોના લાકડા, કપૂર વગેરેને પ્રગટાવવાથી ઉત્પન્ન થતી અગ્નિ અને ધુમાડો માત્ર પર્યાવરણને શુદ્ધ નથી કરતો પરંતુ સાથે સાથે નકારાત્મક શક્તિઓને પણ દૂર કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે એકવાર હવન કરવાથી ઘરને એક અઠવાડિયા સુધી કોઈપણ પ્રકારના વાઇરસથી મુક્ત રાખી શકાય છે.

વાસ્તુમાં એવું માનવામાં આવે છે કે હવન-પૂજા કરવાથી બ્રહ્માંડમાં હાજર સકારાત્મક ઊર્જાનો પ્રવાહ વધે છે અને આસુરી શક્તિઓ દૂર થાય છે. મકાનના નિર્માણ દરમિયાન રહી ગયેલા વાસ્તુ દોષોને દૂર કરવાનો સૌથી સરળ અને શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે હવન. વાસ્તુ સિદ્ધાંતો અનુસાર, મકાનમાં પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને આકાશ તત્વોનું સંતુલન ત્યાં રહેતા લોકોને સુખી અને સમૃદ્ધ રાખવામાં મદદ કરે છે, હવન સામગ્રી આ પાંચ તત્વોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ઈમારતમાં કોઈપણ પ્રકારની વાસ્તુદોષ ન રહે તે માટે બાંધકામ પહેલાના શુભ મુહૂર્તમાં ભૂમિપૂજન અને શિલાન્યાસ વખતે મંત્રોચ્ચાર સાથે હવન કરવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે મકાનનું બાંધકામ પૂર્ણ થયા બાદ શુભ મુહૂર્તમાં ઘરમાં પ્રવેશ સમયે વાસ્તુ પૂજા સાથે હવન પણ કરવામાં આવે છે. જેથી મકાનનું આંતરિક અને બાહ્ય વાતાવરણ શુદ્ધ અને પવિત્ર રહી શકે અને તેમાં રહેતા સભ્યો દરેક પ્રકારના રોગો અને દુ:ખોથી મુક્ત રહીને સુખી અને શાંતિપૂર્ણ જીવન જીવી શકે. સંશોધન સંસ્થાઓના પ્રમાણે હવન પર્યાવરણને પ્રદૂષણ મુક્ત બનાવી શકે છે. કેળા સારા સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે. હવન દ્વારા રોગોથી છુટકારો મેળવવાનો ઉલ્લેખ ઋગ્વેદમાં પણ છે.

ધાર્મિક પરંપરાઓમાં, ભગવાનની પૂજા, પૂજા, જપ, ધ્યાન અને સ્નાન દ્વારા દરેક સુખ પ્રાપ્ત કરવાના માર્ગો સૂચવવામાં આવ્યા છે. હવન મુસીબતો, ચિંતાઓ અને કષ્ટોમાં પરેશાન મનને શક્તિ અને આનંદ આપે છે. આ સુખ અને આનંદ માત્ર વ્યક્તિ અને પરિવાર પૂરતો મર્યાદિત નથી, પરંતુ તેમાં સમાજ કે પ્રકૃતિનો પણ સમાવેશ થાય છે. હવનના શુભ પ્રભાવથી માત્ર વ્યક્તિ જ નહીં પરંતુ પ્રકૃતિને પણ ફાયદો થાય છે. શાસ્ત્રોમાં અનેક પ્રકારના યજ્ઞો અને હવનનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

વિજ્ઞાન પણ હવન અને યજ્ઞ, અગ્નિ સળગાવવા અને ધુમાડા દરમિયાન ઉચ્ચારવામાં આવતા મંત્રોના કુદરતી લાભોની પુષ્ટિ કરે છે. સનાતન સંસ્કૃતિમાં યજ્ઞ/હવનને ઘણું મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિ સાથે, તેઓ શારીરિક અને માનસિક લાભ પણ પ્રદાન કરે છે. પ્રાચીન કાળમાં એવી ઘણી કથાઓ પ્રચલિત છે જ્યાં નિ:સંતાન લોકો માટે યજ્ઞ દ્વારા વિવિધ કાર્યો પૂરા કરવામાં આવતા હતા.

હવન માટે કેરીનું લાકડું, વેલો, લીમડો, પલાશનો છોડ, કાલીગંજ, દેવદારના મૂળ, સાયકામોરની છાલ અને પાન, પીપળની છાલ અને ડાંખ, આલુ, આંબાના પાન અને ડાંડી, ચંદન, તલ, પાંદડા, અશ્વગંધા મૂળ, તમાલ એટલે કે કપૂર, લવિંગ, ચોખા, બ્રાહ્મી, લીકર મૂળ, બહેડા ફળ અને ઘી, ખાંડ જવ, તલ, ગુગલ, લોબન, એલચી અને અન્ય છોડનો પાવડર નો ઉપયોગ થાય છે.

હવન માટે, ગાયના છાણથી બનેલા છાણાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. હવન ૯૪ ટકા બેક્ટેરિયાનો નાશ કરે છે, તેથી ઘરની શુદ્ધિ અને સ્વાસ્થ્ય માટે દરેક ઘરમાં હવન કરવો જોઈએ. હવનની સાથે કોઈપણ મંત્રનો જાપ કરવાથી શરીરમાં સકારાત્મક ધ્વનિ તરંગો અને ઉર્જાનો સંચાર થાય છે, તેથી અનુકૂળતા મુજબ કોઈપણ મંત્રનો જાપ કરી શકાય છે. હવનમાં મોટાભાગે આંબાના લાકડાનો ઉપયોગ થાય છે. જ્યારે આંબાના લાકડાને બાળવામાં આવે છે, ત્યારે એક ફોર્મિક એલ્ડીહાઇડ સોલ્ટ ગેસ ઉત્પન્ન થાય છે જે પર્યાવરણમાં રહેલા ખતરનાક બેક્ટેરિયા અને કીટાણુઓને ખતમ કરે છે. આ સાથે વાતાવરણ પણ શુદ્ધ થાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ ગેસ ગોળ સળગાવવાથી પણ બને છે.

ટ્રેલ નામના ફ્રેન્ચ વૈજ્ઞાનિકે હવન પર સંશોધન કર્યું હતું. જેમાં તેમને જાણવા મળ્યું કે હવન મુખ્યત્વે આંબાના લાકડા પર કરવામાં આવે છે. તૌતિક નામના વૈજ્ઞાનિકે તેમના હવન પરના સંશોધનમાં જોયું કે જો કોઈ વ્યક્તિ અડધો કલાક હવનમાં બેસે અથવા શરીર હવનના ધુમાડાના સંપર્કમાં આવે તો ટાઈફોઈડ જેવા ખતરનાક રોગ ફેલાવતા બેક્ટેરિયા પણ મરી જાય છે. અને શરીર શુદ્ધ થાય છે. હવનનું મહત્વ જોઈને નેશનલ બોટનિકલ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ, લખનઉના વૈજ્ઞાનિકોએ પણ એક સંશોધન કર્યું કે શું હવન ખરેખર પર્યાવરણને શુદ્ધ કરે છે અને બેક્ટેરિયાનો નાશ કરે છે.

ટ્રેલ નામના ફ્રેન્ચ વૈજ્ઞાનિકે હવન પર સંશોધન કર્યું હતું. જેમાં તેમને જાણવા મળ્યું કે હવન મુખ્યત્વે આંબાના લાકડા પર કરવામાં આવે છે. તૌતિક નામના વૈજ્ઞાનિકે તેમના હવન પરના સંશોધનમાં જોયું કે જો કોઈ વ્યક્તિ અડધો કલાક હવનમાં બેસે અથવા શરીર હવનના ધુમાડાના સંપર્કમાં આવે તો ટાઈફોઈડ જેવા ખતરનાક રોગ ફેલાવતા બેક્ટેરિયા પણ મરી જાય છે. અને શરીર શુદ્ધ થાય છે. હવનનું મહત્વ જોઈને નેશનલ બોટનિકલ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ, લખનઉના વૈજ્ઞાનિકોએ પણ એક સંશોધન કર્યું કે શું હવન ખરેખર પર્યાવરણને શુદ્ધ કરે છે અને બેક્ટેરિયાનો નાશ કરે છે.