UPI પેમેન્ટ સર્વિસમાં ફોન પે અને ગુગલ પેનું વર્ચસ્વ ઘટાડવાની તૈયારી
ભારતમાં UPI પેમેન્ટ સર્વિસમાં PhonePe અને Google Payનું વર્ચસ્વ ઘટાડવા માટે સરકાર એક નવી યોજના બનાવી રહી છે . દેશમાં 80 ટકા UPI ચુકવણીઓ PhonePe અને Google Pay દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ બંને અમેરિકન કંપનીઓ છે. આવી સ્થિતિમાં, સરકાર નથી ઈચ્છતી કે તેમનો UPI માર્કેટ પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ હોય.
તાજેતરમાં, સંસદીય પેનલે સરકારને સ્થાનિક ફિનટેક કંપનીઓને સુવિધાઓ પ્રદાન કરવા જણાવ્યું છે, જેથી અમેરિકન કંપનીઓનું વર્ચસ્વ ઘટાડી શકાય. લગભગ 500 બેંકો UPI નેટવર્કમાં સામેલ છે.
નોંધનીય છે કે Paytm પેમેન્ટ્સ બેંક પછી રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ પણ વિઝા અને માસ્ટરકાર્ડ જેવા પેમેન્ટ નેટવર્ક પર કડક વલણ અપનાવ્યું છે. RBIએ વિઝા અને માસ્ટરકાર્ડને ભારતમાં કોમર્શિયલ પેમેન્ટ બંધ કરવા કહ્યું છે.
કંપનીઓ દ્વારા વિક્રેતાઓ, નાના સાહસો અને ઉદ્યોગપતિઓને બિઝનેસ કાર્ડ દ્વારા ચૂકવણી કરવામાં આવે છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે KYC નિયમોનું પાલન ન કરવાને કારણે આ કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે. આવા કાર્ડ મોટી કોર્પોરેટ કંપનીઓને આપવામાં આવે છે, જેઓ તેનો ઉપયોગ નાની કંપનીઓને પેમેન્ટ કરવા માટે કરે છે. આ કાર્ડ ક્રેડિટ સુવિધા હેઠળ જારી કરવામાં આવે છે.
RBIને કેટલાક એવા કિસ્સાઓ મળ્યા છે જેમાં મોટી કંપનીઓએ નાની કંપનીઓને ચુકવણી કરી હતી જેમની KYC ચકાસણી કરવામાં આવી ન હતી. આરબીઆઈને શંકા છે કે આ પદ્ધતિ દ્વારા કરવામાં આવેલી ચૂકવણીનો ઉપયોગ મની લોન્ડરિંગ માટે કરવામાં આવી રહ્યો છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે બંને કાર્ડ કંપનીઓના પ્રતિનિધિઓ આ મામલે RBIના ટોચના અધિકારીઓને પણ મળ્યા છે. હાલમાં તો લેવડ-દેવડ માટે માસ્ટરકાર્ડ અને વિઝા પર નિર્ભર બિઝનેસમેનને પેમેન્ટ સર્વિસમાં અસુવિધાનો સામનો કરવો પડી શકે છે. સરકારનો આ નિર્ણય ઈ-કોમર્સ, રિટેલ, હોસ્પિટાલિટી અને અન્ય ઘણા ક્ષેત્રોને અસર કરી શકે છે.
ઘણા ફિનટેક પ્લેટફોર્મ ગ્રાહકોને તેમના કાર્ડનો ઉપયોગ ટ્યુશન ફી, ભાડું વગેરે માટે ચૂકવણી કરવા માટે પરવાનગી આપે છે. આ વપરાશકર્તાઓ કાર્ડ દ્વારા ચૂકવણી સ્વીકારવા માટે અધિકૃત નથી. એમ માનવામાં આવે છે કે સરકારના વિઝા અને માસ્ટરકાર્ડને ભારતમાં કોમર્શિયલ પેમેન્ટ બંધ કરાવવાના સરકારના નિર્ણય બાદ કેટલીક ફિનટેક કંપનીઓ ભાડા અને ટ્યુશન ફીની ચુકવણી પણ બંધ કરી શકે છે.
