Happy Birthday: એક નહીં બે વાર કરી હતી અંતરિક્ષની યાત્રા દેશની દીકરીએ

તમે સ્કૂલમાં અભ્યાસ કરી સારા માર્કસ મેળવો અને સારી જગ્યાએ નોકરી-ધંધો કરો તો તમારું શિક્ષણ લેખે લાગ્યું તેમ કહેવાય, પણ તમે જે સ્કૂલ-રાજ્યમાં ભણ્યા હોય ત્યાં તમારા જીવન વિશે માહિતી આપતો પાઠ અભ્યાસક્રમમાં ભણાવવામાં આવે ત્યારે તમારું જીવન લેખે લાગ્યું કહેવાય. પોતાના જીવનમાં આવું અદભૂત કામ કરનારી દેશની દીકરી કલ્પના ચાવલાનો આજે જન્મદિવસ છે. જો કલ્પના આપણી વચ્ચે હોત તો આજે તેનો 62મો જન્મદિવસ મનાવી રહ્યાં હોત.

કલ્પના ભારતીય મૂળની મહિલા હતી, જેણે અંતરિક્ષમાં જઈને ઈતિહાસ રચ્યો હતો. કહેવાય છે કે કલ્પનાએ બાળપણથી જ હવામાં ઉડવાનું સપનું જોયું હતું. આ સપનું પૂરું કરવા માટે તેણે પોતાનું આખું જીવન સમર્પિત કર્યું. હરિયાણાની રહેવાસી ભારતીય-અમેરિકન મહિલા કલ્પના ચાવલાએ પોતાના જીવનમાં એક નહીં પરંતુ બે વાર અવકાશની સફર કરી હતી. લોકોને આવી તક ભાગ્યે જ મળે છે.

કલ્પના ચાવલાનો જન્મ 17 માર્ચ 1962ના રોજ હરિયાણાના કરનાલમાં થયો હતો. તેમની માતાનું નામ સંજયોતિ ચાવટા અને પિતાનું નામ બનારસી લાલ ચાવટા હતું. કલ્પના બાળપણથી જ વાંચન અને લેખનમાં હોશિયાર હતી. તેના વર્ગમાં હંમેશા ટોપ પર આવતી હતી. તેના માતા-પિતા ઈચ્છતા હતા કે તેમની પુત્રી શિક્ષક બને. પરંતુ કોણ જાણતું હતું કે એક દિવસ તેમની પુત્રી પૃથ્વીને જોશે અને એ પણ હજારો માઇલ ઉપરથી એટલે કે અવકાશમાંથી. કલ્પનાએ બાળપણમાં જ અવકાશ વિજ્ઞાનની દુનિયામાં પ્રવેશવાનું મન બનાવી લીધું હતું.

જ્યારે કલ્પનાએ તેનું ગ્રેજ્યુએશન પૂરું કર્યું ત્યારે તે વધુ અભ્યાસ માટે અમેરિકા ગઈ હતી. રિપોર્ટ્સ અનુસાર, વર્ષ 1984માં તેણે અમેરિકાથી એરોસ્પેસ એન્જિનિયરિંગમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી હતી. આ પછી, વર્ષ 1988 માં, તેમણે પીએચડીની ડિગ્રી પણ મેળવી. વર્ષ 1988 એ જ સમય હતો જ્યારે કલ્પનાએ વિશ્વની નંબર 1 સ્પેસ એજન્સી NASA માટે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેમની સખત મહેનતના કારણે વર્ષ 1994માં તેમને અવકાશ મિશન માટે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા.

આ બધામાં સૌથી ખાસ વાત એ હતી કે કલ્પના ચાવલા એ મહિલા હતી જેણે એક નહીં પરંતુ બે વખત અવકાશની સફર કરી હતી. આવી તક બહુ ઓછા લોકોને મળે છે. વર્ષ 1997 માં, તેમની પ્રથમ વખત અવકાશ ઉડાન માટે પસંદગી કરવામાં આવી હતી. તેમની પ્રથમ ફ્લાઇટ 19 નવેમ્બરથી 5 ડિસેમ્બર સુધી ચાલી હતી. આ પછી, વર્ષ 2003 માં, તેણી ફરીથી અવકાશમાં ગઈ. આ સમય દરમિયાન, તેણે કોલંબિયા શટલ પર બીજી વખત અવકાશમાં ઉડાન ભરી. 16 દિવસ સુધી ચાલેલું આ અભિયાન 1 ફેબ્રુઆરીએ પૂરું થવાનું હતું, પરંતુ કમનસીબે અકસ્માત સર્જાયો. કલ્પના જે વાહન દ્વારા અવકાશમાં ગઈ હતી તે પૃથ્વી પર પરત ફરતી વખતે ક્રેશ થયું. જેના કારણે કલ્પના ચાવલા સહિત કુલ 6 વૈજ્ઞાનિકોના મોત થયા હતા.

જોકે વિશ્વ તેમની સિદ્ધિઓને ભૂલ્યું નથી. કલ્પનાને તેમનાં જન્મદિવસે સ્મરણાંજલિ…