ISROએ ફરી કરી કમાલ, ભારે પવન વચ્ચે RLV પુષ્પકનું સતત ત્રીજું સફળ લેન્ડિંગ
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ સતત ત્રીજી વખત તેના પુનઃઉપયોગ કરી શકાય તેવા લોન્ચ વ્હીકલ-LEX-03 (RLV-LEX-03) ‘પુષ્પક’નું સફળતાપૂર્વક લેન્ડિંગ કરીને મોટી સફળતા હાંસલ કરી છે. પુનઃઉપયોગ કરી શકાય તેવા પ્રક્ષેપણ વાહનને ઉતરાણ કરવામાં સફળતા પ્રાપ્ત કર્યા પછી, હવે ISRO માટે ‘પુષ્પક’ ની ઓર્બિટલ રી-એન્ટ્રી ટેસ્ટ લેવાનો માર્ગ સાફ થઈ ગયો છે. ISROએ રવિવારે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે ‘પુષ્પક’ એ પડકારજનક પરિસ્થિતિઓમાં અદ્યતન સ્વાયત્ત ક્ષમતાઓનું પ્રદર્શન કરીને ઉતરાણ કર્યું છે.
આ પરીક્ષણ બેંગલુરુથી લગભગ 220 કિમી દૂર ચિત્રદુર્ગ જિલ્લાના ચલ્લાકેરે ખાતે એરોનોટિકલ ટેસ્ટ રેન્જ (ATR) ખાતે કરવામાં આવ્યું હતું. ભારતીય વાયુસેનાના ચિનૂક હેલિકોપ્ટર દ્વારા પુષ્પકને 4.5 કિમીની ઉંચાઈ પર લઈ જવામાં આવ્યું હતું અને રનવે પર લેન્ડિંગ માટે છોડવામાં આવ્યું હતું. બીજા પ્રયોગ દરમિયાન, પુષ્પકને 150 મીટરની ક્રોસ રેન્જમાંથી છોડવામાં આવ્યું હતું. આ વખતે ક્રોસ રેન્જ વધારીને 500 મીટર કરવામાં આવી હતી. જ્યારે પુષ્પકને હેલિકોપ્ટરમાંથી છોડવામાં આવ્યું ત્યારે તેની લેન્ડિંગ વેલોસીટી 320 કિમી પ્રતિ કલાકથી વધુ હતી. બ્રેક પેરાશૂટની મદદથી ટચડાઉન માટે તેનો વેગ ઘટાડીને 100 કિમી પ્રતિ કલાક કરવામાં આવ્યો હતો.
RLV (રિયુઝેબલ લોન્ચ વેહિકલ) પ્રોજેક્ટ ઇસરોનો એક મહત્વપૂર્ણ કાર્યક્રમ છે, જે અવકાશમાં માનવ હાજરીની ભારતની મહત્વાકાંક્ષાઓને પરિપૂર્ણ કરવા માટે જરૂરી ટેકનોલોજી પ્રદાન કરે છે. ISROને પુનઃઉપયોગ કરી શકાય તેવા પ્રક્ષેપણ વાહન દ્વારા અવકાશમાં ઓછા ખર્ચે પ્રવેશ મળશે, એટલે કે અવકાશમાં મુસાફરી કરવી સસ્તી થશે. આ સેટેલાઇટથી પ્રોજેક્ટને લોન્ચ કરવાનું સસ્તું પડશે કારણ કે તેનો ફરીથી ઉપયોગ કરી શકાશે.
જો પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ફરતો કોઈપણ ઉપગ્રહ ખરાબ થઈ જાય તો આ પ્રક્ષેપણ વાહનની મદદથી તેને નષ્ટ થવાને બદલે રિપેર કરી શકાય છે. આ સિવાય શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણમાં જીવવિજ્ઞાન અને ફાર્મા સંબંધિત સંશોધન કરવાનું સરળ બનશે. આ પ્રોજેક્ટનો પ્રથમ લેન્ડિંગ પ્રયોગ 2 એપ્રિલ 2023 અને બીજો 22 માર્ચ 2024 ના રોજ કરવામાં આવ્યો હતો. આ છેલ્લો ઉતરાણ પ્રયોગ હતો, જે સફળ રહ્યો હતો. હવે ISRO આ લોન્ચ વ્હીકલનું ઓર્બિટલ રિ-એન્ટ્રી ટેસ્ટ કરશે. આ ટેક્નોલોજીથી રોકેટ લોન્ચિંગ સસ્તું થશે અને અવકાશમાં સાધનો પહોંચાડવામાં ઓછો ખર્ચ થશે.
હવે આપણે જાણીએ કે રીયુઝેબલ લોન્ચ વ્હીકલ ટેકનોલોજી શું છે? લોન્ચ વ્હીકલના બે ભાગ છે. પહેલું છે રોકેટ અને બીજું તેના પર બેસાડેલું અવકાશયાન કે ઉપગ્રહ છે જેને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષા કે અવકાશમાં છોડવાનું હોય છે. રોકેટનું કામ અવકાશયાન અથવા ઉપગ્રહને અવકાશ અથવા પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવાનું છે. હાલમાં, ISRO પ્રક્ષેપણ પછી રોકેટ અથવા પ્રક્ષેપણ વાહનને સમુદ્રમાં છોડી દે છે. એટલે કે તેનો ફરીથી ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. પરંતુ રોકેટને ફરીથી વાપરી શકાય તેવી ટેક્નોલોજીની મદદથી ફરીથી ઉપયોગ કરી શકાય છે, જેના પર તે કામ કરી રહ્યું છે. ઈલોન મસ્કની કંપની સ્પેસ-એક્સ આ ટેક્નોલોજી પહેલેથી જ મેળવી ચૂકી છે.
