ક્યારે છે મોક્ષદા એકાદશી, જાણો શુભ સમય, પૂજા પદ્ધતિ અને ઉપાયો

હિન્દુ ધર્મમાં ઘણા પ્રકારના તહેવારો ઉજવવામાં આવે છે, આ બધા તહેવારોનું પોતાનું આગવું મહત્વ છે. આ ઉપરાંત હિંદુ ધર્મમાં ઉપવાસ, વ્રત વગેરેનું પણ ઘણું મહત્વ છે. આ ઉપવાસ, વ્રતમાં એક છે મોક્ષદા એકાદશીનું વ્રત, જેનું પણ ખૂબ મહત્વ કહેવાય છે. આમ પણ હિંદુ ધર્મમાં એકાદશીનો દિવસ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે, પરંતુ તમામ એકાદશીઓમાં મોક્ષદા એકાદશીને સૌથી વધુ શુભ માનવામાં આવે છે. જો કોઈ વ્યક્તિએ અજાણતા કોઈ ભૂલ કરી હોય અને તે તેનું પ્રાયશ્ચિત કરવા માંગતો હોય તો તેના માટે મોક્ષદા એકાદશીનો દિવસ ઉત્તમ છે.

આ વખતે મોક્ષદા એકાદશી 11 ડિસેમ્બર, બુધવારે એટલે કે આજે છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવામાં આવે છે. અને જે લોકો આ દિવસે ભગવત ગીતાના 11મા અધ્યાયનો પાઠ કરે છે તેમના અનેક જન્મોના પાપ માફ થઈ જાય છે. મોક્ષદા એકાદશી એટલે આસક્તિનો નાશ કરનાર. આ દિવસને મોક્ષ પ્રાપ્તિનો દિવસ પણ કહેવાય છે. આ દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ અર્જુનને ગીતાનું જ્ઞાન આપ્યું હતું. તેથી જ તેને ગીતા જયંતી પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે વ્યક્તિ પૂજા દ્વારા મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. આ દિવસે દાનનું ફળ અનંત કાળમાં મળે છે.

સામાન્ય રીતે એકાદશીની આગલી રાતે એટલે કે દસમીની રાતે લોકો ભોજન કરતા નથી. એકાદશીના દિવસે સવારે વહેલા ઊઠીને સ્નાન કરી અને વ્રતની પ્રતિજ્ઞા લેવામાં આવે છે.. ઉપવાસનો સંકલ્પ લીધા પછી ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની પૂજા કરી તેમને ધૂપ, દીપ, નૈવેદ્ય વગેરે અર્પણ કરવામાં આવે છે. આ પછી રાત્રે પણ પૂજા અને જાગરણ કરવામાં આવે છે. બીજા દિવસે એટલે કે દ્વાદશીના દિવસે પૂજા કરો અને ત્યારપછી જરૂરિયાતમંદ લોકોને ભોજન અને દાન દક્ષિણા આપીને કે અથવા બ્રાહ્મણને ભોજન કરાવ્યા બાદ જ ભોજન કરીને વ્રત પૂર્ણ કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત ગીતાનો સંપૂર્ણ પાઠ અથવા અધ્યાય 11 વાંચવામાં આવે છે અને મનોકામના પૂર્ણ થાય તે માટે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે.. આ દિવસે દાનનું ફળ અનંત કાળમાં મળે છે.

મોક્ષદા એકાદશીના દિવસે સાંજે તુલસીના છોડની સામે ઘીનો દીવો પ્રગટાવો. આ સાથે ઓમ વાસુદેવાય નમઃ મંત્રનો જાપ કરતી વખતે તુલસીના છોડની 11 પરિક્રમા કરો. એકાદશીના દિવસે તુલસીના છોડને પાણી ન ચઢાવો કારણ કે આ દિવસે તુલસી માતા નિર્જલ ઉપવાસ કરે છે. મોક્ષદા એકાદશી પર ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરતી વખતે પીળા ગલગોટાના ફૂલ ચઢાવો. જો ગલગોટાના ફૂલો ઉપલબ્ધ ન હોય તો કોઈપણ પીળા રંગના ફૂલ અર્પણ કરી શકાય છે.

Also Read – 14 કે 15 જાન્યુઆરી, જાણો ક્યારે છે મકર સંક્રાંતિ, પૂજા વિધિ…

મોક્ષદા એકાદશીની કથા કંઇક આવી છે. પ્રાચીન સમયમાં ગોકુલ શહેરમાં વૈખાનસ નામનો રાજા રાજ કરતો હતો. એક દિવસ રાજાએ સપનું જોયું કે તેનો પિતા નરકમાં પીડાઈ રહ્યો છે અને તેના પુત્ર પાસેથી મુક્તિની વિનંતી કરી રહ્યો છે. પિતાની આ હાલત જોઈને રાજા વ્યથિત થઈ ગયા. તેણે બ્રાહ્મણોને બોલાવ્યા અને તેમના સ્વપ્નનો અર્થ પૂછ્યો. બ્રાહ્મણોએ તેમને પર્વત નામના ઋષિના આશ્રમમાં જઈને પિતાના મોક્ષનો ઉપાય પૂછવાની સલાહ આપી. પર્વત મુનિએ રાજાની વાત સાંભળી ત્યારે તેઓ ચિંતિત થયા. તેણે કહ્યું- હે રાજા! તમારા પિતા ગત જન્મોના કર્મોને લીધે નરકમાં પહોંચ્યા છે. મોક્ષદા એકાદશીનું વ્રત કરીને તેનું ફળ પિતાને અર્પણ કરવાથી મુક્તિ મળે છે. રાજાએ ઋષિની સલાહ મુજબ મોક્ષદા એકાદશીનું વ્રત રાખ્યું અને બ્રાહ્મણોને ભોજન, દક્ષિણા અને વસ્ત્રો વગેરે અર્પણ કરીને આશીર્વાદ મેળવ્યા. આ પછી ઉપવાસની અસરથી રાજાના પિતા મોક્ષ પામ્યા.