દેશમાં રોકડનો યુગ પૂરો! 2024માં 99.7% લેવડદેવડ ડિજિટલ! UPIનો દબદબો, જાણો RBI રિપોર્ટ
નવી દિલ્હી: આજે આપણે બજાર, ફરવા, બિલ ચૂકવણી કે ફૂડ ઓર્ડર સહિતની પ્રવૃતિઓમાં રોકડ વ્યવહારને સ્થાને મહત્તમ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. આપણાં દેશમાં જ થોડા વર્ષો પહેલા ઓનલાઈન અથવા ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનનો ખ્યાલ આપણને નહોતો પરંતુ આજે ભારતે આખા વિશ્વમાં કેશલેસ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં ડંકો વગાડી દીધો છે. તાજેતરમાં જ ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ના એક નવા રિપોર્ટમાં જાણવા મળ્યું હતું કે વર્ષ 2024માં દેશમાં જેટલા પણ ચૂકવણીઓ થઈ, તેમાંથી 99.7% લેવડદેવડ ડિજિટલ માધ્યમ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
RBIના એક નવા રિપોર્ટમાં જાણવા મળ્યું છે કે ભારત ઝડપથી કેશલેસ અર્થવ્યવસ્થા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2024માં દેશમાં જેટલા પણ ચૂકવણીઓ થઈ, તેમાંથી 99.7% લેવડદેવડ ડિજિટલ માધ્યમ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. જો રકમના સંદર્ભમાં જોઇએ તો, કુલ ચૂકવેલી રકમનો 97.5% હિસ્સો ડિજિટલ રીતે ટ્રાન્સફર થયો હતો. આ આંકડાઓ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે લોકો હવે રોકડ અને ચેકનો ઉપયોગ ખૂબ ઓછો કરી રહ્યા છે અને ડિજિટલ પેમેન્ટ તરફ વળી રહ્યા છે. આ પરિવર્તન ભારતીય નાણાકીય લેન્ડસ્કેપમાં ડિજિટલ ક્રાંતિની સફળતા સૂચવે છે.
ડિજિટલ પેમેન્ટ સિસ્ટમમાં UPI (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ) નો દબદબો સ્પષ્ટપણે જોવા મળી રહ્યો છે. રિપોર્ટ મુજબ, વર્ષ 2025ના પ્રથમ છ મહિનામાં કુલ ડિજિટલ લેવડદેવડમાં UPIનો હિસ્સો 84.8% જેટલો જંગી રહ્યો છે. તેની સરખામણીમાં, અન્ય ડિજિટલ માધ્યમો જેવા કે RTGS (0.1%), કાર્ડ્સ (2.7%) અને ચેકથી થતી ચૂકવણીનો હિસ્સો માત્ર 0.2% જેટલો ઓછો રહ્યો. જોકે, ટ્રાન્સફર થયેલી રકમના હિસાબે જોઇએ તો, મોટી રકમના 68.7% ચૂકવણી RTGS દ્વારા કરવામાં આવી હતી. આનાથી ખ્યાલ આવે છે કે નાના અને મધ્યમ કદના વ્યવહારોમાં UPI પ્રભુત્વ ધરાવે છે, જ્યારે મોટા ટ્રાન્ઝેક્શન માટે હજી પણ RTGS નો ઉપયોગ થાય છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનની સંખ્યામાં જબરદસ્ત વધારો નોંધાયો છે. રિપોર્ટ મુજબ, 2019ના પ્રથમ છ મહિનામાં ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનની સંખ્યા 1,424 કરોડ હતી, જે 2025માં વધીને 12,520 કરોડ થઈ ગઈ છે. આ સમયગાળા દરમિયાન કુલ લેવડદેવડમાં ડિજિટલ માધ્યમની ભાગીદારી 2019માં 96.7% થી વધીને 2025માં 99.8% સુધી પહોંચી ગઈ છે. ખાસ કરીને UPI ટ્રાન્ઝેક્શનની સંખ્યા 2019માં 441.6 કરોડથી વધીને 2025માં 10,637 કરોડ પર પહોંચી ગઈ છે. આ ઉપરાંત, રકમના સંદર્ભમાં પણ UPI દ્વારા 2019ના પ્રથમ છ મહિનામાં 8 લાખ કરોડ રૂપિયાની લેવડદેવડ થઈ હતી, જે 2025માં વધીને 143 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ છે.
આપણ વાંચો: પોતાના બાળક કરતાં વધુ દેખાવડા લાગતાં 4 બાળકોની હત્યા, હરિયાણાની ‘સાયકો કિલર’ માની ધરપકડ…
