લોકસભા 2024: INDIA ગઠબંધનને બેઠકોની વહેંચણી સામે કયા પડકારો?

લોકસભા ચૂંટણીની તારીખ જેમ જેમ નજીક આવતી જાય છે તેમ તેમ 28 વિરોધ પક્ષના ગઠબંધન INDIA એલાયન્સની ચોથી બેઠકમાં બને તેટલું જલ્દી બેઠકોની વહેચણીનું કામ પતાવવા પર સહમતિ સધાઇ છે. ટીએમસી જેવા પક્ષ દ્વારા 31 ડિસેમ્બર સુધી બેઠકોની માગણી કરવામાં આવી છે જો કે મોડામાં મોડું 15 જાન્યુઆરી સુધી મોટાભાગના રાજ્યોમાં બેઠકો વહેચી લેવાશે.

બેઠકોની વહેંચણીને લઈને રાજ્ય સ્તરે પક્ષો વચ્ચે વાતચીત થશે. મોટાભાગના રાજ્યોમાં પ્રાદેશિક પક્ષો અને કોંગ્રેસ વચ્ચે વાતચીત થવાની છે. INDIA ગઠબંધનની બેઠક પહેલા કોંગ્રેસે ગઠબંધન અંગે ચર્ચા કરવા માટે 5 વરિષ્ઠ નેતાઓની એક સમિતિની રચના કરી છે. જો કે, આ કવાયત સરળ નથી. ખાસ કરીને ઓછામાં ઓછા અડધો ડઝન રાજ્યો એવા છે જ્યાં બેઠકોની વહેંચણીનો મુદ્દો ખૂબ જ જટિલ છે.

સૌથી મોટી મૂંઝવણ દિલ્હી-પંજાબને લઈને કોંગ્રેસ અને આમ આદમી પાર્ટી વચ્ચે છે. કોંગ્રેસ નેતૃત્વ અને અરવિંદ કેજરીવાલ બેઠકોમાં તો એકસાથે જોવા મળે છે, પરંતુ બંને પક્ષોના રાજ્યકક્ષાના નેતાઓ એકબીજા વિરુદ્ધ નિવેદનબાજી કરતા રહે છે.

એક અભિપ્રાય એવો છે કે દિલ્હીમાં કુલ 7 બેઠકો પર ગઠબંધન થવું જોઈએ, પરંતુ પંજાબમાં બંને પક્ષોએ સામસામે લડવું જોઈએ, કારણ કે ત્યાં ભાજપ મજબૂત છે. જો કે પંજાબમાં ભાજપ અને અકાલી દળ વચ્ચે ગઠબંધન થાય તો આમ આદમી પાર્ટી અને કોંગ્રેસ વચ્ચે ગઠબંધન નિશ્ચિત છે. આમ આદમી પાર્ટી દિલ્હીની સાતમાંથી ચાર બેઠકો પર ચૂંટણી લડી શકે છે અને કોંગ્રેસ ત્રણ બેઠકો પર ચૂંટણી લડી શકે છે. બંને પક્ષો પંજાબ અને ચંદીગઢની 14 બેઠકોને અડધી અડધી વહેંચી શકે છે. આમ આદમી પાર્ટી ગુજરાત, ગોવા અને હરિયાણામાં પણ કોંગ્રેસ પાસે સીટોની માંગ કરી શકે છે.

સૌથી મોટા રાજ્ય ઉત્તરપ્રદેશમાં હજુ એ સ્પષ્ટ નથી થયું કે સમાજવાદી પાર્ટી કોંગ્રેસ માટે કેટલી બેઠકો છોડશે. કહાણીમાં ટ્વીસ્ટ એ છે કે યુપી કોંગ્રેસના કેટલાક નેતાઓ બસપાને INDIA ગઠબંધનમાં સામેલ કરવા માંગે છે, પરંતુ મંગળવારે યોજાયેલી INDIA ગઠબંધનની બેઠકમાં સમાજવાદી પાર્ટીના નેતા રામ ગોપાલ યાદવે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે સપા બસપાના સમર્થનને સ્વીકારતી નથી. સૂત્રોનું માનીએ તો કોંગ્રેસ યુપીમાં 80માંથી 20 બેઠકો પર સપા સાથે ગઠબંધન કરવાની આશા રાખી રહી છે.

બિહારમાં કોંગ્રેસ આરજેડી, જેડીયુ અને ડાબેરી પક્ષો સાથે ગઠબંધનમાં છે. JDU અને RJD વચ્ચે અહીંની 40 બેઠકોને લઈને બેઠકોની પસંદગીને લઈને ચિત્ર સ્પષ્ટ નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે બંને મોટી પાર્ટીઓ 15-15 સીટો પર લડી શકે છે. જો સીપીઆઈ-એમએલ અને સીપીઆઈએ વધુ બેઠકો માટે દબાણ કર્યું તો કોંગ્રેસને માત્ર પાંચ બેઠકોથી સંતોષ માનવો પડી શકે છે.

બંગાળમાં ડાબેરી પક્ષ અને મમતા એકસાથે ચૂંટણી લડે તે અસંભવ છે. હવે કોંગ્રેસ સમક્ષ મોટી મૂંઝવણ એ છે કે તે ડાબેરી પક્ષો સાથે જોડાણ ચાલુ રાખે કે ટીએમસી સાથે હાથ મિલાવશે. બંને પક્ષો કોંગ્રેસને બંગાળમાં પગ ફેલાવવા દેવા માંગતા નથી. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ બંગાળમાં પાંચ-સાત બેઠકોથી આગળ વધે તેવું લાગતું નથી.
મહારાષ્ટ્રમાં શિવસેના અને એનસીપી વચ્ચેના ભાગલા પછી કોંગ્રેસને લાગે છે કે તે મોટા ભાઈની ભૂમિકામાં રહેશે, પરંતુ ઉદ્ધવ ઠાકરે અને શરદ પવાર તેમનો ભાગ ઘટાડશે એવું લાગતું નથી. એકંદરે અહીં ત્રણેય પક્ષો 48 બેઠકો સમાન રીતે વહેંચી શકે છે.

તમિલનાડુમાં ડીએમકે અને ઝારખંડમાં જેએમએમ સાથે કોંગ્રેસના ગઠબંધનમાં કોઈ ખાસ ગૂંચવણ નથી. આ સિવાય મોટાભાગના રાજ્યોમાં કોંગ્રેસની સીધી સ્પર્ધા ભાજપ સાથે છે.

INDIA ગઠબંધનના પક્ષો બેઠકોની સમસ્યાને કેવી રીતે અને કેટલા સમય સુધી ઉકેલે છે તે જોવું રહ્યું. તમામ પક્ષો ઇચ્છે છે કે ગઠબંધનમાં તેમની પાસે જેટલા સાંસદો છે તેટલી જ ભાગીદારી હશે તો જે સત્તામાં આવશે તો તેમને મળશે. પ્રાદેશિક પક્ષો ઈચ્છે છે કે તેમની પાસેથી બેઠકોની માંગણી કરવાને બદલે કોંગ્રેસે એવા રાજ્યો પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ જ્યાં તેની સીધી સ્પર્ધા ભાજપ સાથે છે.