કોંગ્રેસમાં આંતરિક ભાંજગડ શરૂ થઈ ગઈ: પક્ષ નેતૃત્વ પર ઉઠી રહ્યા છે સવાલ
વિપુલ વૈદ્ય
મુંબઈ: બિહાર વિધાનસભાની ચૂંટણીના પરિણામોએ કોંગ્રેસ પાર્ટીને અંદરથી ધ્રુજાવી દીધી છે અને ભલે જાહેરમાં કશું દેખાતું ન હોય, પરંતુ અંદરથી પક્ષ ભારે ભાંજગડ ચાલી રહી છે. સૌથી પ્રતિબદ્ધ વફાદારો, જૂના નેતાઓ અને બીજી પેઢીના નેતાઓમાં સંઘર્ષના એંધાણ જોવા મળી રહ્યા છે. સામાન્ય રીતે કૉંગ્રેસમાં કઠોર સ્વરમાં બોલવાની પદ્ધતિ નથી, પરંતુ ઘણા વર્ષોમાં પહેલી વાર અનેક વરિષ્ઠ નેતાઓ સોનિયા ગાંધીને મળવા અને તેમને પાર્ટીના નેતૃત્વ દિશા પર પુનર્વિચાર કરવા વિનંતી કરવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે.
ચિંતા ફક્ત ચૂંટણીલક્ષી નહીં અસ્તિત્વની છે
ત્રણ-ત્રણ પેઢીથી ગાંધી પરિવારની સાથે રહેલા અનેક સિનિયર નેતાઓ સહિત અનેક નેતાઓ ખાનગીમાં સ્વીકારે છે કે પાર્ટી હવે એવા તબક્કે પહોંચી ગઈ છે જ્યાં અત્યારે તેમનું ન કોઈ વર્તમાન દેખાઈ રહ્યું છે કે ભવિષ્યની આશા જોવા મળી રહી છે. આ તબક્કે સંગઠનાત્મક માળખાને નવેસરથી ઘડવામાં આવે તો હજી પણ પાર્ટી તેના વર્તમાન સ્વરૂપમાં ચાલુ રહી શકે છે અને હજી પણ મતદારોનો વિશ્ર્વાસ સંપાદન કરી શકે છે.
અસંતોષ નેતૃત્વની બંને બાજુ ફેલાયેલો છે
એક તરફ, ઘણા નેતાઓને લાગે છે કે મલ્લિકાર્જુન ખડગેનું રાષ્ટ્રપતિ પદ ઊર્જા, આક્રમકતા અથવા ચૂંટણી સુસંગત દેખાયું નથી. બીજી બાજુ, રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વ પર હજુ પણ ઊંડું મનોમંથન ચાલે છે. વૈચારિક મોરચે રાહુલ ગાંધીનું નેતૃત્વ બધાને સ્વીકાર્ય છે, પરંતુ ચૂંટણી ગણિત માટે રાહુલ સુસંગત નથી લાગતા. આંતરિક વર્તુળોમાં રહેલા ઘણા લોકો એવું માને છે કે રાહુલની હાજરી, મતદારોમાં તટસ્થતાને પ્રેરણા આપવાને બદલે, તેમનું ધ્રુવીકરણ કરે છે અને પક્ષની સંભાવનાઓને નબળી પાડે છે. નેતૃત્વની ચર્ચા હેઠળ ઊંડા માળખાકીય પતનની ભીતી જોવા મળી રહી છે. મોટાભાગના નેતાઓ એ વાત સાથે સંમત થાય છે કે આજની કોંગ્રેસ એક કેડર વિનાની પાર્ટી છે. સેવા દળ, જે એક સમયે સંગઠનની વૈચારિક યુનિવર્સિટી હતી, તે હવે નિષ્ક્રિય પડી ગઈ છે. એક સમયે કૉંગ્રેસની વિદ્યાર્થી શાખા જે રાષ્ટ્રીય ભરતીનું મશીન હતું, તે હવે કોલેજ કેમ્પસમાંથી લગભગ ગેરહાજર છે. રાજકીય કાર્યકરોની કોઈ નવી પેઢી નથી, કોઈ વૈચારિક તાલીમ નથી, અને પાયાના સ્તરેથી ઉભરી રહેલી નેતૃત્વની કોઈ સંગઠિત પાઇપલાઇન જોવા મળતી નથી.
સન્માન અકબંધ, વિજયથી વંચિત
વરિષ્ઠ નેતાઓ, જેઓ એક સમયે જિલ્લાઓને પોતાના ખભે ખેંચી લાવતા હતા, તેઓ ખાનગીમાં સ્વીકારે છે કે હવે પહેલા જેવો પ્રભાવ ધરાવતા નથી. એક અનુભવી નેતાએ કહ્યું, ‘અમારું સન્માન કરવામાં આવે છે, પરંતુ અમે હવે જીતી શકતા નથી.’
આંતરિક થાકથી તૂટી રહી છે કૉંગ્રેસ
કદાચ સૌથી પ્રતીકાત્મક વલણ એ છે કે પ્રતિષ્ઠિત કોંગ્રેસ પરિવારોના વારસદારો – સિંધિયા, જીતિન, દેવરા, આરપીએન સિંહ, સુષ્મિતા દેવ અને અન્ય ઘણા લોકો પાર્ટીમાંથી સતત વિદાય થઈ રહ્યા છે. વૈચારિક વફાદારીને કારણે ટકી રહેનારા મુઠ્ઠીભર પરિવારો સિવાય, મોટાભાગના રાજકીય વારસદારો ભાજપમાં જોડાઈ ગયા છે. સંદેશ સ્પષ્ટ છે: જૂનું કોંગ્રેસ ઇકોસિસ્ટમ બહારના દબાણથી નહીં, પરંતુ આંતરિક થાકથી તૂટી રહ્યું છે.
કેટલાક નેતાઓ માટે, બિહાર એ અંતિમ રીમાઇન્ડર હતું કે પાર્ટીને 2029ની યોજનાની નહીં, પરંતુ 10 વર્ષના પુનર્નિર્માણ પ્રોજેક્ટની જરૂર છે. સંગઠનાત્મક પુનરુત્થાન, કેડર તાલીમ, યુવા ગતિશીલતા અને નવા નેતૃત્વ માળખા વિના, પાર્ટી રાષ્ટ્રીય વિકલ્પને બદલે સંસદીય દબાણ જૂથ બની રહેવાનું સંકટ ધરાવે છે.
આ બધી બાબતોને કારણે કેટલાક સિનિયર અને વફાદારો ભેગા થઈને સોનિયા ગાંધીને મળીને પાર્ટીના નવનિર્માણ માટેે પક્ષ નેતૃત્વમાં ફેરફાર કરવાની માગણી કરી શકે છે.
આપણ વાંચો: રામ મંદિરના કાર્યક્રમ મુદ્દે પાકિસ્તાને દખલગીરી કરતા ભારતે આપ્યો જડબાતોડ જવાબ
