‘આઓ તુમ્હે ચાંદ પે લે જાયેં’!

ઈસરો દ્વારા ૨૦૪૭ સુધીની મિશન યોજનાઓ તૈયાર, ચંદ્ર પર હશે ભારતીય સ્ટેશન, ચંદ્ર પર્યટન

પુણે: ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઇસરો) ચંદ્ર પર કાયમી ભારતીય સ્ટેશન બનાવવાની અને દેશની સ્વતંત્રતા શતાબ્દી (૨૦૪૭) સુધીમાં ચંદ્ર પરથી ખનિજોને પૃથ્વી પર લાવવાની યોજના ધરાવે છે. ઈસરો આગામી દાયકામાં સમાનવ ચંદ્ર મિશનની સાથે અવકાશમાં કાયમી હાજરી રહી શકે તે માટે અદ્યતન અવકાશ વાહનો, અવકાશ મથકો અને ઉચ્ચ ક્ષમતાના રોકેટ વિકસાવશે.

ઈસરોના અધ્યક્ષ એસ. સોમનાથે ૩૨માં વિક્રમ સારાભાઈ મેમોરિયલ લેક્ચરમાં ‘અમૃત યુગમાં ભારતીય અવકાશ સંશોધનની યોજના’ રજૂ કરી હતી. સિમ્બાયોસિસ ઈન્ટરનેશનલ યુનિવર્સિટીમાં ચાલી રહેલી ઈન્ડિયન સોસાયટી ઓફ જીઓમેટિક્સ અને ઈન્ડિયન સોસાયટી ઓફ રિમોટ સેન્સિંગની નેશનલ કોન્ફરન્સમાં સોમનાથે આ માહિતી આપી હતી. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નિર્દેશો અનુસાર, ઈસરોએ તાજેતરમાં ૨૦૪૦ સુધીમાં ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને ચંદ્ર પર ઉતારવાની યોજના જાહેર કરી હતી. મંગળવારે સોમનાથ દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, ઈસરોએ આગામી દાયકા માટે પણ એક યોજના તૈયાર કરી છે. સોમનાથે કહ્યું, ‘ભારતીય સ્પેસ પ્રોગ્રામ આગામી ૨૫ વર્ષમાં એટલે કે દેશના સુવર્ણ યુગ દરમિયાન ત્રણ સ્તરે વિકસિત કરવામાં આવશે. ‘ચંદ્રયાન ૩’ પછી ‘ચંદ્રયાન ૭’ મિશન સુધી, ભારતનું કાયમી સ્પેસ સ્ટેશન ચંદ્ર પર બનાવવામાં આવશે. ૨૦૪૭ સુધીમાં, ચંદ્રમાંથી ઉપયોગી ખનિજોને પૃથ્વી પર પાછા લાવવાનું, ચંદ્ર પર્યટન અને ચંદ્ર પરથી વિવિધ ગ્રહો પર અવકાશ મિશન મોકલવાની ક્ષમતા વિકસાવવાનું લક્ષ્ય છે.

બીજો તબક્કો ૨૦૩૫ સુધીમાં પૃથ્વીની પરિક્રમા કરતું ભારતીય અવકાશ મથક બનાવવા માટે ગગનયાન મિશનનું વિસ્તરણ છે. આ લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે ત્રીજા તબક્કામાં ભારતીય રોકેટની ક્ષમતા અનેક ગણી વધારવી પડશે. સોમનાથે એમ પણ કહ્યું કે અર્ધ ક્રાયોજેનિક એન્જિનની મદદથી ગગનયાન મિશનના ‘હ્યુમેનાઇઝ્ડ લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક ૩’ ની ક્ષમતા વધારીને ભવિષ્યમાં ‘નેક્સ્ટ જનરેશન લોન્ચ વ્હીકલ’ તબક્કાવાર રીતે વિકસાવવામાં આવશે.

ઈસરોની યોજનાઓ
૨૦૨૫: ગગનયાન માનવ મિશન.
૨૦૨૬: ‘ચંદ્રયાન ૪’: ચંદ્રના ખડકો, માટી પૃથ્વી પર લાવવા.
૨૦૨૮ : ‘ચંદ્રયાન ૫’: ચંદ્ર પર રોબોટ મોકલવાની યોજના.
૨૦૩૦ : એનજીએલવી રોકેટનો વિકાસ.
૨૦૩૨: ચંદ્રયાન ૬: ચંદ્ર પરનું સ્ટેશન.
૨૦૩૩ : માનવ મિશન માટે ‘એનજીએલવી એચઆર’ રોકેટ.
૨૦૩૫ : ભારતીય અવકાશ સ્ટેશન.
૨૦૩૭: ‘ચંદ્રયાન ૭’: ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને પાવર જનરેશન સેન્ટર.
૨૦૩૭ : માનવ ચંદ્ર મિશન માટે ‘એનજીએલવી ઓગમેન્ટેડ’ રોકેટ.
૨૦૪૦: ચંદ્ર પર ભારતીય માનવ અવકાશ મિશન.
૨૦૪૭ : ચંદ્ર સંસાધનોનો વ્યાપારી ઉપયોગ, ચંદ્ર પર્યટનૌ