બોલીવૂડમાં સ્ટાર્સ અને નિર્માતાઓ વચ્ચે મજબૂત સંબંધોમાં ખટાશ વધી રહી છે?

વિશેષ -ડી. જે. નંદન

ફિલ્મ નિર્માતા સુનીલ દર્શન અને સૌરવ ગુપ્તાએ સની દેઓલ પર માત્ર છેતરપિંડીનો આરોપ જ નથી લગાવ્યો, સૌરવ ગુપ્તાએ એમ પણ કહ્યું છે કે સની દેઓલે તેની સાથે કામ કરવાના નામે કરોડો રૂપિયાની છેતરપિંડી કરી છે, પરંતુ હવે તેઓ સાથે કામ કરવા પણ તૈયાર નથી. અગાઉ એવું માનવામાં આવતું હતું કે કદાચ સની દેઓલ, જે સામાન્ય રીતે ચૂપ રહે છે, સૌરવ ગુપ્તા તેની સાથે કોઈ પ્રકારનું કાવતરું ઘડી રહ્યો છે, પરંતુ ફિલ્મ નિર્માતા સુનીલ દર્શને પણ સની દેઓલ પર આવો જ છેતરપિંડીનો આરોપ લગાવ્યો છે. તાજેતરમાં સૌરવ ગુપ્તાની જેમ સુનીલ દર્શને પણ પત્રકાર પરિષદમાં પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે સની દેઓલે તેની ફિલ્મ અજય (૧૯૯૬)ના ઓવરસીઝ ડિસ્ટ્રીબ્યુશનના રાઇટ્સ લીધા હતા અને માત્ર અડધા પૈસા ચૂકવ્યા હતા, બાકીના પૈસા વારંવાર વિનંતી કરવા છતાં પણ ચૂકવ્યા નથી. અન્ય ઘણા નિર્માતાઓએ એક એગ્રીમેન્ટ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેમાં લખ્યું છે કે સની દેઓલ આ પ્રકારની સમસ્યાઓ ઊભી કરતો રહ્યો છે. એક નિર્માતાનો તો આરોપ છે કે પાંચ કરોડ રૂપિયામાં ફિલ્મ સાઈન કર્યા પછી તે મુંબઈમાં લગાવેલા તેના મોટા સેટ પર ક્યારેય આવ્યો નહીં અને ફીસ પાંચ કરોડ રૂપિયાના બદલે ૨૫ કરોડ રૂપિયા માગવા લાગ્યો. કારણ કે ૨૦૨૩માં તેની ફિલ્મ ગદર-૨ બ્લોકબસ્ટર બની હતી, આથી તેણે પોતે જ તેની ફીમાં ૫૦૦ ટકાનો વધારો કરી દીધો છે.

ખરેખર, પ્રોડ્યુસર્સ નજરમાં એકલો સની દેઓલ જ વિલન નથી. વાસ્તવિકતા એ છે કે છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોથી બોલીવૂડમાં નિર્માતાઓ અને સ્ટાર્સ વચ્ચેના સંબંધોમાં સતત ખટાશ આવી રહી છે, કારણ કે એક જમાનામાં જ્યારે રિયલ સેક્ટરના ઉદ્યોગપતિઓ મોટા પાયે બોલીવૂડમાં એ વિચારીને આવતા હતા કે ચાલી રહેલા ફોર્મ્યુલા પર તેઓ કોઈ સ્ટાર સાથે ફિલ્મ બનાવશે અને થોડા જ સમયમાં તેઓ માલામાલ થઈ જશે, પરંતુ ઘણી બાબતો એવી બની, એક તો અમુક સંજોગોએ એવી ગરબડ ઊભી કરી કે રાતોરાત માત્ર કામ કરવાની રીતો જ બદલાઈ, સાથે દર્શકો પણ આજે ઘણા વધુ પરિપક્વ થઈ ગયા છે, જેના કારણે હવે ફોર્મ્યુલા ફિલ્મો ફ્લોપ થવા લાગી. તેથી જે નિર્માતાઓ બિલ્ડિંગો બનાવીને કમાણી કરતા હતા અને ઝડપથી અને સરળતાથી ફિલ્મો બનાવીને વધુ કમાણી કરવાનું વિચારતા હતા, તેમની વિચારસરણી ખોટી પડી. વધુને વધુ એવા નિર્માતાઓ આગળ આવવા લાગ્યા, જેઓ માત્ર વિચારશીલ અને સમજદાર ન હતા, પરંતુ પોતે પણ તેજસ્વી અભિનેતા હતા, જેમ કે ફરહાન અખ્તર, જેમણે એક સમયે રિતેશ સિધવાની સાથે પોતાની કંપનીની સ્થાપના કરી હતી અને પછી ઘણી શાનદાર અને સફળ ફિલ્મો બનાવી, ‘ભાગ મિલ્ખા ભાગ’માં શાનદાર અભિનય પણ કર્યો. તાજેતરનાં વર્ષોમાં, આમિર ખાન પણ અભિનય કરતાં તેના નિર્માણ માટે વધુ જાણીતો બન્યો છે. પછી તે ‘લગાન’ હોય કે ‘દંગલ’ હોય, ‘તારે જમીન પર’ હોય કે પછી ‘સિક્રેટ સુપરસ્ટાર’. આ બધી ફિલ્મોએ જબરદસ્ત બિઝનેસ કર્યો અને જેમાં આમિરે અભિનય કર્યો, તેની એક્ટિંગ પણ સારી રહી.

પરંતુ હવે બહારના નિર્માતાઓ ઇચ્છે તો પણ તેને તેમના પ્રોજેક્ટ્સમાં સામેલ કરી શકતા નથી, કારણ કે તે એટલા પૈસા માગે છે કે નાના નિર્માતાઓ તેને સાઇન કરવાનું વિચારી પણ શકતા નથી, પરંતુ જે બીજી લાઇનના નિર્માતાઓ છે, તેમના અને સ્ટાર્સ વચ્ચે જબરદસ્ત ઝઘડો જોવા મળી રહ્યો છે. આની પાછળ કોઈ સૈદ્ધાંતિક કારણ નથી, પરંતુ રાતોરાત પૈસા કમાવવા માટેના અથાગ પ્રયત્નો પછી પણ પૈસા ન કમાવી શકવાનો ક્રોધ છે. ખરેખર કોરોના પછી દર્શકો ઝડપથી બદલાઈ ગયા છે. તેઓ બેઝલેસ એન્ટરટેઈનમેન્ટ પણ ઈચ્છે છે અને તે પણ ખૂબ જ હાઇ ડ્રામા અને ગ્રેવિટી સાથે. આ જ કારણ છે કે ગત દિવાળીથી આ વર્ષની હોળી સુધી રિલીઝ થયેલી બોલીવૂડની ૫૭ ફિલ્મોમાંથી માત્ર રણવીર કપૂરની ફિલ્મ ‘એનિમલ’ જ બ્લોકબસ્ટર સાબિત થઈ છે, બાકીની બે-ચાર ફિલ્મો પોતાનું બજેટ વસૂલવામાં સફળ રહી છે જ્યારે મોટાભાગની ફિલ્મો ફ્લોપ સાબિત થઈ છે. કારણ એ છે કે નિર્માતાઓ ફોર્મ્યુલા ફિલ્મો બનાવીને રાતોરાત કમાણી કરવા માગે છે અને નવા કલાકારો સુપરહિટ ફિલ્મનું અનુકરણ કરીને એ જ રીતે અભિનય કરીને રાતોરાત લોકપ્રિય થવા માગે છે.

પરંતુ ફિલ્મ પ્રદર્શનના બદલાયેલા માધ્યમ અને સોશિયલ મીડિયા પર સતત નવું મનોરંજન મળતું હોવાને કારણે, સામાન્ય દર્શકો પણ ન તો નિર્માતાઓ અને ન તો સ્ટાર્સની યોજનાઓને સાચી સાબિત કરવા દે છે. જેના કારણે એક તરફ નિર્માતાઓ અને સ્ટાર્સ વચ્ચે ઝઘડા વધી રહ્યા છે, કારણ કે સ્ટાર્સને આ નિર્માતાઓ પાસેથી તેમની ઈચ્છિત ફી નથી મળી રહી, જેના કારણે તેમને તે ઊંચી ઈમેજ નથી મળી રહી, જે તેમના સ્વપ્નમાં દિવસ-રાત તેમને પરેશાન કરી રહી છે. બીજી બાજુ, નિર્માતાઓ પણ ચિંતિત છે કે જેટલું સરળ વિચારતા હતા ફિલ્મ ઉદ્યોગમાંથી પૈસા કમાવવાનું તે એટલું સરળ સાબિત નથી થઈ રહ્યું. બોલીવૂડ અભિનેત્રી રિચા ચઢ્ઢા, જે હાલના સમયમાં ખૂબ જ ચર્ચામાં રહી છે, આ દિવસોમાં તેની ઘણા નિર્માતાઓ સાથે દુશ્મનાવટ ચાલી રહી છે, કારણ કે ન તો નિર્માતાઓએ તેની પાસેથી જે ફિલ્મોની અપેક્ષા રાખી હતી તે કામ કરી રહી છે અને ન તો નિર્માતાઓ રિચા ચઢ્ઢાને ફી ચૂકવી રહ્યા છે, જે ફી તેને બોલીવુડની ટોચની હિરોઈનોની નજીક લઈ જાય છે. આ કારણે બંને એકબીજાથી નારાજ છે. રિચા ચઢ્ઢાનો આરોપ છે કે મોટા ભાગના નિર્માતાઓ કે જેઓ તેનો સંપર્ક કરે છે, ખાસ કરીને મહિલા નિર્માતાઓ, રાતોરાત ઘણા પૈસા કમાવવા માગે છે, પરંતુ તેમની પાસે કોઈ યોગ્ય સ્ક્રિપ્ટ નથી.

એકંદરે, બોલીવૂડમાં સ્ટાર્સ અને પ્રોડ્યુસર્સ વચ્ચેની મિત્રતા ક્યારેય મિત્રતા રહી નથી, પરંતુ માત્ર એક બિઝનેસ ફોર્મ્યુલા જ છે. અમિતાભ બચ્ચન, મનમોહન દેસાઈ કે અમિતાભ બચ્ચન પ્રકાશ મહેરાના તમામ મજબૂત સંબંધો માત્ર ફિલ્મોની સફળતા સુધી જ મજબૂત હતા, ઘણી વખત જ્યારે ફિલ્મો નથી ચાલી અને નિર્માતાઓ તેમની ફી નથી ચૂકવી શક્યા, ત્યારે તેમણે સુપરસ્ટારોને મુંબઈમાં પોતાનો બંગલો ઓફર કર્યો અને સુપરસ્ટારે કોઈપણ ખચકાટ વગર તે બંગલા પર કબજો પણ કરી લીધો. જો જોવામાં આવે તો સુપરસ્ટાર નામના પ્રાણીને કેટલાક લોભી નિર્માતાઓએ જ એકલા હાથે પૈસા કમાવવાના ઈરાદાથી આસમાને બેસાડી દીધા છે. બેઝલેસ ફોર્મ્યુલા ફિલ્મો અમિતાભ બચ્ચનથી લઈને સલમાન ખાનની હિટ થતી રહી છે અને નિર્માતાઓ અમીર થતા ગયા. તેથી તેણે તેમની કિંમત પણ કલ્પનીય બનાવી દીધી. જ્યાં પહેલા બેથી ચાર કરોડમાં ફિલ્મો બનતી હતી, આ સદીના બીજા દાયકા સુધી આવતા આવતા સ્ટાર્સની ફી ૨૦-૨૦ કરોડ રૂપિયા થવા લાગી. હવે એવામાં આ સંબંધ કે સફળતાનું આ ગણિત ક્યાં સુધી ચાલશે?

હા. આ લોભી નિર્માતાઓએ બોલીવૂડને જે નુકસાન પહોંચાડ્યું તેમાંથી એક એ હતું કે ઘણા સર્જનાત્મક નિર્માતાઓ તેમના કારણે ઇન્ડસ્ટ્રીમાંથી બહાર થઈ ગયા. કારણ કે દર્શકોમાં લોકપ્રિય એવા સ્ટાર્સને સાઈન કરવા માટે તેમની પાસે પૂરતા પૈસા નહોતા. પરિણામે, તેઓ કાં તો હતાશ થયા અથવા એવી ફિલ્મો બનાવી, જેમાંથી મોટાભાગની ફિલ્મો ડબ્બામાં બંધ પડી રહી. માત્ર અનુરાગ કશ્યપ જેવા થોડા નિર્માતા, જેઓ એક મહાન દિગ્દર્શક પણ હતા, અને એકતા કપૂર જેવા નિર્માતાઓ, જેમની પાસે મોટી રકમ હતી, તેઓ સફળતા સાથે ટકી શક્યા. આ સિવાય કરણ જોહર અને આદિત્ય ચોપરા તેમના ભવ્ય વારસા અને મોટું અને ભવ્ય વિચારને કારણે તેમના સ્થાને રહી શક્યા. સંજય લીલા ભણસાલીને પણ આ જ લાગુ પડે છે. પરંતુ તાજેતરનાં વર્ષોમાં, ઘણા મોટા સ્ટાર્સ અને નિર્માતાઓ વચ્ચે છેતરપિંડીની ઘટનાઓ, તેમની વચ્ચેના ઝઘડાના રૂપે જે રીતે જાહેરમાં સામે આવી છે, એ સાબિતી છે કે નિર્માતા અને સ્ટાર્સ વચ્ચેનું અંતર વધી રહ્યું છે.