મહાવિતરણ વીજ ખરીદી વિવાદમાં: એક કંપનીની સગવડ માટે ટેન્ડરની શરતોમાં ફેરફારની ચર્ચા
મુંબઈ: મહાવિતરણની 1600 મેગાવોટની થર્મલ અને 5000 મેગાવોટની સોલાર પાવરની ખરીદી વિવાદમાં ઘેરાયેલી છે, કારણ કે માર્ગદર્શિકાને બાયપાસ કરીને ટેન્ડરની શરતોમાં 19 થી વધુ ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે. સોલાર અને થર્મલ પાવરનો એક જ કંપની દ્વારા પુરવઠો કરવામાં આવે તેવી સ્થિતિ હોવાથી તેનો ફાયદો માત્ર એક જ મોટી પાવર જનરેશન કંપનીને મળે તેવી આશંકા વ્યક્ત થઈ રહી છે.
માર્ગદર્શિકામાં જણાવ્યા મુજબ ટ્રાન્સમિશન ચેનલો ઉપલબ્ધ ન હોવાને કારણે અથવા પાવરની જરૂરિયાત ન હોવાને કારણે મહાવિતરણ દ્વારા ઓછી વીજળીનો ઉપાડ કરવામાં આવે તો સ્થિર દરના 15 ટકાના દરે વળતરની જોગવાઈ હતી, પરંતુ તેના બદલે ટેન્ડરની શરતોમાં 100 ટકા વળતર આપવામાં આવ્યું છે. મહાવિતરણના ટેન્ડરમાં ગાઈડલાઈનથી આગળ વધીને ચોક્કસ કંપની માટે ઘણી છૂટછાટો આપવામાં આવી હોવાથી વીજ નિયામક પંચે આ ફેરફારો માટે રાજ્ય સરકારની પરવાનગીથી જ ટેન્ડર પ્રક્રિયા હાથ ધરવાનો આદેશ આપ્યો છે.
ટેન્ડરિંગ માટેની શરતો સ્ટેન્ડિંગ ટેન્ડર નિયમો અને માર્ગદર્શિકામાં મૂકવામાં આવી છે. રાજ્ય સરકારે 28 જુલાઈ 2023ના રોજ સોલાર પાવરની ખરીદી અને અન્ય બાબતો માટે માર્ગદર્શિકા પણ જાહેર કરી છે. સેન્ટ્રલ ઇલેક્ટ્રિસિટી એક્ટની કલમ 63ની જોગવાઈઓ અનુસાર કમિશને જણાવ્યું છે કે મહાવિતરણ માટે આ નિયમો અને શરતોનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. કમિશને સ્પષ્ટ કર્યું છે કે મહાવિતરણે સરકારની મંજૂરી લેવી જોઈએ, કારણ કે તે આયોગ નથી, પરંતુ રાજ્ય સરકાર પાસે ફેરફારોને મંજૂરી આપવાની સત્તા છે.
આ પણ વાંચો : ખેડૂતો અને મહાવિતરણ અંગે અજિત પવારે આપ્યું મહત્ત્વનું નિવેદન
છૂટછાટનો વરસાદ પ્રમાણભૂત ટેન્ડર શરતો અનુસાર, પાવર જનરેશન કંપનીએ 36 મહિનામાં પ્રોજેક્ટ પૂરો કરવો જરૂરી છે અને આ સમય મર્યાદા હવે વધારીને 42 થી 48 મહિના કરવામાં આવી છે. જો પ્રોજેક્ટ નિર્ધારિત તારીખ પછી 180 દિવસની અંદર પૂર્ણ ન થાય તો મહાવિતરણને પ્રમાણભૂત શરતો અનુસાર 0.2 ટકા વળતર મળશે, પરંતુ ટેન્ડરમાં એવી શરત રાખવામાં આવી છે કે જો પ્રોજેક્ટ સમયસર અમલમાં નહીં આવે તો કંપની અન્ય સ્ત્રોતો દ્વારા મહાવિતરણને પાવર સપ્લાય કરશે અને જો તે લેવામાં નહીં આવે તો કોઈ વળતર ચૂકવશે નહીં.
જો મહાવિતરણ ઓછી વીજળી લે તો મોટી જનરેશન કંપનીને ઓછા કોલસાની જરૂર પડશે અને જો કોલસાની કંપની દ્વારા દંડ કરવામાં આવશે તો તે રકમ પણ મહાવિતરણ ચૂકવશે. જનરેશન કંપનીને પ્રતિ મેગાવોટ પાંચ લાખ રૂપિયાની ડિપોઝિટ ઘટાડીને ત્રણ લાખ રૂપિયા કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત ટેન્ડરની શરતોમાં કંપનીઓને ઘણી ટેક્નિકલ અને નાણાકીય રાહતો આપવામાં આવી છે.
એવું પહેલીવાર બન્યું છે કે મહાવિતરણે એક જ કંપની પાસેથી થર્મલ અને સોલાર પાવર ખરીદવાની શરત મૂકી હોય અને આ શરત લાદવા પાછળ સસ્તી સૌર ઊર્જાના કારણે કંપનીને એકત્રિત રીતે સસ્તી વીજળી મળી શકે એવું કારણ મહાવિતરણ દ્વારા પંચ સમક્ષની સુનાવણીમાં આપવામાં આવ્યું હતું.
