ઉઘાડી ચેલેન્જ – (પ્રકરણ-૧૧)

કનુ ભગદેવ

એ બંનેને કુતૂહલ થયું. એમણે લોબીમાં નજર દોડાવી. પછી તેઓ ઉપર ગયા. ‘દિલાવરખાન અહીંની એક ઓફિસમાં છુપાયો હોય એવું લાગે છે.’ દાદુ ખૂબ જ ધીમા અને રહસ્યમય અવાજે બોલ્યો, એના માથા પર અત્યારે એક લાખનું ઈનામ લટકે છે

(ગતાંકથી ચાલુ)
‘આ જુઓ.’ દાદુએ પોતાના પોલીસ હાફકોટની બાંય ઊંચી ચડાવીને પોતાનો ડાબો હાથ કોણી સુધી ઉઘાડો કર્યો. પછી રહીમે પણ તેમજ કર્યું.
બંનેના હાથ પર એક ક્યારેક ન ભૂંસાય એવું ખાસ નિશાન હતું, જે લોકોને જન્મટીપની સજા થઈ હોય એવા લોકોના હાથ પર જેલમાં જ આ નિશાન અંકિત કરવામાં આવતું…
‘આ નિશાન જુઓ છોને? દાદુ બોલ્યો.
‘ઓહ…! ’ દિલાવરખાન બબડ્યો, ‘હું આ નિશાન અને તેના અર્થને બરાબર સમજું છું તો તમે બંને જેલ તોડીને નાસી છૂટેલા કેદીઓ છો, ખરું ને?
‘હા…’ દાદુએ કહ્યું.
‘ મને બચાવવા કે મદદ કરવા પાછળ તમારો હેતુ શું છે? મારા પર આ ઉપકાર કંઈ તમે લોકો મફતમાં કરવા માગતા હો એવું બને જ નહિ, મને બચાવવામાં તમારો શું સ્વાર્થ છે?’
અને દિલાવરખાનના પ્રશ્ર્નનો જવાબ એ બેમાંથી કોઈ આપે તે પહેલાં જ સીડી પર એકસાથે કેટલાએ માનવીઓનાં પગલાંનો અવાજ સંભળાયો.
દાદુ તથા રહીમના ચહેરા પર ગભરાટ ઊપસી આવ્યો .
‘વ…વાતો કરવાનો સમય નથી દિલાવરખાન… !’ દાદુ ત્રુટક અવાજે બોલ્યો, ‘પાલીસે હવે ઉપર આવી રહી છે, અને કોઈ પણ ક્ષણે આપણે પકડાઈ જઈશું… ચાલો…’
પળ-બેપળ દિલાવરખાને વિચાર કર્યો. પછી તે નિર્ણાયાત્મક ઢબે બોલ્યો, ‘ચાલો પરંતુ એટલું યાદ રાખજો- જો તમે લોકો કોઈ પણ જાતની મારી સાથે રમત રમતા હશો તો તેનું પરિણામ તમારા બંનેના મોતમાં આવશે.’
દાદુએ હકારમાં માથું હલાવ્યું. પછી ઝપાટાબંધ પોતે પહેરેલો પોલીસ ડ્રેસ ઉતારીને દિલાવરખાનને પહેરી લેવા કહ્યું. એણે પોતે ઉપરાઉપરી આવા બે ડે્રસ પહેર્યા હતા.
એક જ મિનિટ પછી ત્રણેય પોલીસના લેબાશમાં સજ્જ થઈને સીડી પાસે આવ્યા.
પોલીસના માણસો સાતમા માળની લોબીમાં આટા મારતા હતા. કદાચ તેઓ ત્યાં તલાશી લેતા હતા.
આઠમો માળ જ્યાંથી શરૂ થતો હતો તેના પગથિયા પાસે બે પોલીસમેનો ભરી બંદૂકે ઊભા હતા. તેઓની નજર ચૂકવીને નીચે જવાનું કામ મુશ્કેલ હતું.
દાદુએ રહીમ તથા દિલાવરખાનને ચૂપ રહેવાનો સંકેત કર્યો પછી એ સીડીનાં થોડા પગથિયાં ઊતરીને નીચે આવ્યો.
‘સીસ…’એણે નાકે આંગળી મૂકી નીચે ઊભેલા બંને પોલીસોનો પોતાની તરફ આકર્ષ્યા.
તેનો સીસકારો સાંભળીને બંનેએ ઉપર જોયું. પોલીસ ડ્રેસમાં ઊભેલા દાદુ તરફ તેમની નજર પડી.
‘શું છે ?’બંનેએ પૂછયું.
જવાબમાં ફરીથી નાક પર આંગળી મૂકી. તેમને ચૂપ રહેવાનો સંકેત કરીને દાદુએ ખૂબ જ નાટકીય ઢબે ઉપર આવવાનો સંકેત કર્યો.
એ બંનેને કુતૂહલ થયું. એમણે લોબીમાં નજર દોડાવી. પછી તેઓ ઉપર ગયા.
‘દિલાવરખાન અહીંની એક ઓફિસમાં છુપાયો હોય એવું લાગે છે.’ દાદુ ખૂબ જ ધીમા અને રહસ્યમય અવાજે બોલ્યો, ‘એના માથા પર અત્યારે એક લાખનું ઈનામ લટકે છે, પરંતુ હું એકલો એને
પકડવાનું સાહસ કરી શકું તેમ નથી. તમે બંને મને તેને પકડવામાં મદદ કરો તો ઈનામની રકમ આપણે ત્રણેય સરખે ભાગે વહેંચી લઈશું.’
‘ઓ ભગવાન તેત્રીશ હજાર, ત્રણસો તેત્રીશ રૂપિયા તેત્રીશ નયા પૈસા…!’ બેમાંથી એક પોલીસમેન તો એટલો બધો ખુશ થઈ ગયો કે આંખના પલકારામાં એણે પોતાના ભાગે આવનારી રકમ ગણી કાઢી.
‘હા, પણ તમે લોકો હવે બિલકુલ અવાજ નહિ કરતા. આપણે ત્રણેય એકસાથે તેના પર હુમલો કરીશું અને તેને પકડી લઈશું. એ આપણા કબજામાં આવી જાય એ પછી જ આપણે મોટા સાહેબને જાણ કરીશું’
‘ચાલો…ચાલો જલ્દી કરો…’ જે પોલીસમેન પોતાના ભાગે આવનારી રકમ ગણી હતી. તે ઉતાવળા અવાજે બોલ્યો.
ત્રણેય ઉપર પહોંચ્યા અને સાવચેતીથી આગળ વધ્યા. સીડી પાછળ ગયા અને ત્યારબાદ એ બંને પોલીસમેનોનાં મોં એકાએક જ પાછળથી હાથ નાખીને દબાવી દીધાં. આંખના પલકારામાં દાદુએ તેઓની બંદૂકો આંચકી લીધી અને પછી સર્પ જેવા સુસવાટાભર્યા અવાજે બંનેને ધમકી આપી, ‘એક પણ શબ્દ બોલશો તો તમારાં બાલ-બચ્ચાં રખડી જશે.’
ત્યારબાદ એ બંને પોલીસોને દિલાવરખાન ભરાયો હતો એ ઓફિસમાં પૂરી દેવામાં આવ્યા. તેઓ બૂમો ન મારે એ માટે તેમના મોંએ ડૂચો મારવામાં આવ્યો. દાદુ તથા રહીમે દિલાવરખાને ઉતારેલાં કેદીનાં વસ્ત્રો ફાડીને બંનેના હાથ-પગ સજ્જ રીતે બાંધી દીધા.
બે મિનિટ પછી તેઓ ચુપચાપ નીચે ઊતરવા લાગ્યા. સાતમા માળ પર થોડા પોલીસો હતા,પરંતુ કોઈએ તેમની સામે જોયું નહિ નિર્વિઘ્ન તેઓ નીચે આવી પહોંચ્યા.
બીજો દિવસે મુંબઈનાં વર્તમાનપત્રોમાં, જબરી સનસનાટી ભર્યા સમાચાર પ્રગટ થયા;
મશહૂર ડાકુ દિલાવરખાન ભરી અદાલતમાંથી ફરાર
મુંબઈ તા……..
(અમારા સીટી રિપોર્ટર તરફથી)
મુંબઈની પ્રજા દિલાવરખાનના નામ કે તેના કુકર્મથી હવે અપરિચિત નથી. અનેક ખૂનો,ધાડ, લૂંટ અને માર-ફાડમાં સંડોવાયેલો આ માનવી છેવટે મુંબઈની પોલીસના હાથમાં ઝડપાઈ ગયો હતો અને છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી કોર્ટમાં તેનો કેસ ચાલતો હતો. આ કેસની સુનાવણી ગઈ કાલે પૂરી થઈ હતી અને જ્યુરીના માનદ્ સભ્યોએ તેને સંપૂર્ણ રીતે ગુનેગાર ઠરાવ્યો હતો. અને આજે નામદાર કોર્ટ તેને સંપૂર્ણ રીતે ગુનેગાર ઠરાવ્યો હતો અને આજે નામદાર કોર્ટ તેને ફાંસીની સજા ફરમાવી રહી હતી. ત્યાર બાદ…
આ પછી દિલાવરખાન કોર્ટમાંથી કેવી રીતે છટકયો હતો, એ… વિષેનો સંપૂર્ણ અહેવાલ ઝમકદાર શૈલીમાં પ્રગટ કરવામાં આવ્યો હતો, અને છેલ્લે તંત્રી તરફથી ઉમેરવામાં આવ્યું હતું:
આશ્ર્ચર્ય અને અફસોસની વાત તો એ છે કે આ નરાધમ ડાકુ દિલાવરખાને જ્યારે ધમાચકડી મચાવી ત્યારે એશિયાના મહાન જાસૂસ તરીકે ખ્યાતિ પામેલા સેન્ટ્રલ ઈન્ટેલિજન્સ ડિપાર્ટમેન્ટના ચીફ ઈન્સપેકટર શ્રી નાગપાલસાહેબ પણ પોતાના સહકારી સારજંટ દિલીપ સાથે હાજર હતા. દિલાવરખાને એમની સામે ગોળી ચલાવી હતી. જે એમને કપાળમાં ઉઝરડો પાડીને કોર્ટ-હોલની દીવાલમાં પ્રવેશી ગઈ હતી. સદ્ભાગ્યે તેઓ બચી ગયા હતા. નાગપાલસાહેબની ઝિંદાદિલ, સાહસિકતા પ્રમાણિકતા અને નીડરતા અંગે આજે માત્ર મુંબઈ જ નહિ. અપણા દેશના એકએક નાગરિકો જાણીતા છે. અમને આશા છે કે તેઓ બંને તત્પરતાથી મુંબઈ પોલીસને દિલાવરખાનને શોધી કાઢવા માટે મદદરૂપ થશે. કોર્ટમાં ફેલાયેલી અસહ્ય ગરમી તથા એમને જે ગોળી વાગી હતી એના કારણે તેઓ દશ-પંદર મિનિટ માટે બેહોશ બની ગયા હતા. દિલાવરખાનની મદદ માટે આવેલા એના ત્રણેય સાથીઓ કોર્ટમાં જ પકડાઈ ગયા છે… પોલીસ એમની વિરુદ્ધ કેસ તૈયાર કરી રહી છે.

મરીન લાઈન્સ સ્થિત બીજી મંઝિલમાં આવેલા પોતાના ફલેટમાં નાગપાલ, દિલીપ અને શાંતા બેઠાં હતાં. નાગપાલનો ચહેરો ગહન ચિંતામાં ડૂબેલો હતો. રોજ રોજ વિદેશી એજન્ટોના ભાડૂતી માણસો નવા નવા ઉત્પાત મચાવતા હતા. થોડીવાર પહેલાં જ દિલ્હીથી ચીફ ઓફ સ્ટાફ શ્રી મહેતાસાહેબનો ટ્રંકકોલ આવ્યો હતો અને વિદેશી જાસૂસો અંગે બેહદ ચિંતા વ્યકત કરી હતી. નાગપાલને વાગેલી ગાળીના સમાચાર એમણે અખબારમાં વાંચ્યા હતા અને એટલે તેમને તેના વિષે ચિંતા ઊપજી હતી. તથા ખાસ કાળજી રાખવાની ભલામણ કરીને વાત પૂરી કરી હતી.
‘ટ્રીનનન…ટ્રીન…’ ફોનની ઘંટડી રણકી ઊઠી.
‘હલ્લો…’નાગપાલે રિસીવર ઉઠાવ્યું, ‘નાગપાલ સ્પીકિંગ…’
‘નાગપાલ…!’ સામેથી સૂસવાટાભર્યા અવાજ આવ્યો. ‘તે અમારી ચેતવણી પર ધ્યાન નથી આપ્યું. આજે તને છેલ્લી તક આપવામાં આવે છે. તારા બોરિયા-બિસ્તરા સમેટીને પાછો દિલ્હી ભેગો થઈ જા. એમાં જ તારુૃં હિત છે… નહિ તો…’
નાગપાલ ખડખડાટ હસ્યો. એના ખૂબસૂરત ચહેરા પર નીડરતા અને મગરૂરીની રેખાઓ છવાઈ ગઈ… એની સુંદર પાણીદાર આંખોમાં એક ખોફનાક ચમક પથરાઈ ગઈ.
‘કૂતરાઓ માત્ર ભસી જ જાણે છે… અને તું જાણે તો છે જ કે ભસતા કૂતરાઓ કયારેય નથી કરડી શકતા. મને તારા પર દયા આવે છે. કારણ, હું જાણું છું કે આવાં કૂતરાઓ સાથે વાત નથી કરતો,’કહીને નાગપાલે ધડામ કરતું રીસીવર મૂકી દીધું.
‘કોનો ફોન હતો સર?’ શાંતાએ પૂછયું.
‘એક મગતરાનો’ નાગપાલે જવાબ આપ્યો, ‘દિલીપ, શાંતા તમે બંને અહીંથી આજે સાંજની ટ્રેનમાં પૂના ઊપડી જાઓ. ત્યાં સુનીલ, ગુરુપાલ, લીના, સૈયદ આવતી કાલે સવારે દિલ્હીથી સીધા જ આવી પહોંચશે. એ લોકોને મેં જરૂરી સૂચનાઓ આપી દીધી છે. તમારે સૌએ આંખ -કાન ઉઘાડા રાખીને ગંદી વસતીઓમાં ફરવાનું છે… આપણા દેશ અને દેશની સરકાર વિષે વિદેશી જાસૂસોએ પૈસાથી ખરીદેલા સ્થાનિક માણસોના સંપર્કમાં તમારે સૌએ આવવાનું છે. યાદ રાખો, એમની મારફત જ આપણે એકને એક દિવસ સાચા અપરાધી સુધી પહોંચી જઈશું…’
‘અને અંકલ તમે…? દિલીપે પૂછયું. હંમેશાં ખુશમિજાજ અને સતત મજાકિયા મૂડમાં રહેતો દિલીપ આ કેસમાં શરૂઆતથી જ બેહદ ગંભીર રહ્યો હતો, અત્યારે પણ તે ગંભીર જ હતો.
‘હું અહીં જ રહીશ, મારી ફિકર કરવાની જરૂર નથી. તમે લોકો હવે અહીંથી જાઓ, મારે અગત્યનાં કામો બાકી છે…’
નાગપાલનો કઠોર તથા ભાવહીન અવાજ સાંભળીને પછી કોઈની કશીએ પૂછપરછ કરવાની હિંમત ન ચાલી.
દિલીપ તથા શાંતા ઊભાં થઈને બહાર નીકળી ગયાં. એમના ગયા પછી નાગપાલે અક ફાઈલ ઉઘાડી અને પછી તેના નિરીક્ષણમાં ડૂબી ગયો… એના ચહેરા પર ચિંતા અને પરેશાની હતી… વાંચવામાં તે એટલો બધો તલ્લીન થઈ ગયો હતો કે આજુબાજુનો કશોએ ખ્યાલ તેને ન રહ્યો.
‘અમે અંદર આવી શકીએ સર?’ અચાનક દ્વાર પરથી એક અવાજ આવ્યો.
નાગપાલે ચમકીને દ્વાર તરફ જોયું. પછી આગંતુકોમાંથી ઓળખીને એ બોલ્યો, ‘આવો…’
આવનારાઓ ત્રણ હતા-બે પુરુષ અને એક યુવતી! બંને પુરુષો જાણે કે એના માટે અજાણ્યા હતા. એ તેઓને ઓળખતો હોય એવું તેના હાવભાવ કે ચહેરા પરથી લાગતું નહોતું. સાથે જ એ બંને પુરુષોને ઓળખવાનો પ્રયાસ કરતો હોય એવું લાગ્યું. સાથેની યુવતીને બરાબર ઓળખી ગયો હતો…
એ હતી ડેની …
એની સાથે દિવાકર તથા દેશાઈભાઈ હતા.
ડેની સ્મિત ફરકાવતી અંદર આવી.
નાગપાલે ત્રણેયને બેસવા માટે સંકેત કર્યો.
‘આપ અહીં આવ્યા છો, એવા સમાચાર સાંભળ્યા પછી આપને મળવાની લાલચ હું નથી રોકી શકી.’ ડેની નાગપાલ સામે જોઈને બોલી.
‘ સારું કયુર્ં.’ નાગપાલ સ્મિત રેલાવતા બોલ્યો, ‘ત મળવા આવી એથી મને પણ ઘણો આનંદ થાય છે, ડેની! તારાં લગ્ન થઈ ગયાં છે, એ વાત હું જાણુ. ઘણું સારું કર્યું તે !… વારુ. આ બન્ને મહાશયો કોણ છે? તેઓની ઓળખાણ તો કરાવ! અલબત્ત, તેઓને મેં કયાંક જોયા હોય એવું આછું આછું યાદ આવે છે. પરંતુ તું તો જાણે છે ડેની… દરરોજ મારે કેટલાય નવા નવા માણસો મળતું પડતું હોય છે. તું જ કહે, કેટલાક ચહેરાઓ યાદ રાખવા?
‘મહાશય નાગપાલ બંધુ…! ડેની કશો આપે એ પહેલાં જ દેશાઈભાઈ બોલી ઊઠયો, ‘આપને મારા કોટી ધન્યવાદ! આભાર ! આપે મને જેલમાં ધકેલી દીધો હતો. પણ રહો, મારી જેમ કેટલાયને મોકલ્યા હશે આપે એટલે મારી ઓળખાણ આપું ! મારું નામ બાબુભાઈ દેશાઈ! પરંતુ લોકો મને દેશાઈભાઈના નામથી જ ઓળખે છે. અને આ છે મારો જિગરી દોસ્ત દિવાકર…! દિવાકર જોશી ! સ્મગલિંગનો આરોપ મારા પર પુરવાર કરવા માટે આપના સહકારીઓ, આદું આરોગીને મારી પાછળ પડી ગયેલા… અને…’
‘ઓહ…દેશાઈભાઈ…!’ નાગપાલ મધુર અવાજે બોલ્યો, ‘તમને બરાબર ઓળખ્યા… હવે બધું જ યાદ આવે છે. દિવાકરે તમારા માટે ગર્વ અનુભવવો જોઈએ…! ખરેખર, તમારા જેવા મિત્ર મળવા ખૂબ જ કઠિન છે. અને…’
‘મારી તારીફ કરવી રહેવા દો. દેશાઈભાઈ બોલ્યો : ‘વાસ્તવમાં નાગપાલસાહેબ, મેં હવે અપરાધી આલમને સલામ ભરી દીધી છે અને હવે મારા મગજમાં જાસૂસીનું ભૂત ભરાયું છે સાહેબ કે બીજા માણસો કરતાં હું થોડા અટપટો અને તોકલી મગજનો માણસ છું મારો મૂડ કયારે બદલાય એનું કંઈ જ નક્કી નથી. એનો એક દાખલો આપને એક આપું. મને એકવાર ઉનાળાના વેકેશનમાં કાશ્મીર જવાનું મન થયું. ફર્સ્ટકલાસની ટિકિટ રીઝર્વ કરાવી. ઘેરથી તૈયાર થઈને સ્ટેશન પર આવ્યો અને અચનક જ મારો મૂડ બદલાયો. કાશ્મીર જવાને બદલે મારા સાહેબ હું તો અમદાવાદ જનારી ટ્રેનમાં વગર ટિકિટે જ બેસી ગયો. કોણ જાણે કેમ અમદાવાદ જવાની મને તીવ્ર ઈચ્છા થઈ આવી. હવે કહો, હું કેવો વિચિત્ર માણસ છું…અને…’
‘બસ …બસ…’નાગપાલ હસી પડતાં બોલ્યો, ‘તમારી પ્રકૃતિ મને સમજાઈ ગઈ, વધુ પુરાવાની જરૂર નથી.’
‘હવે હું આ બંને ટાબર-ટાબરી સાથે અહીં શા માટે આવ્યો છું તો આપ સાંભળશોને?’ નાગપાલે તેને ટોકયો. એ માટે બિલકુલ માઠું લગાડયા વગર દેશાઈભાઈ પૂર્વવત અવાજે પોતાની જ ગાડી હાંકતો ગયો :
‘ફરમાવો…’
‘વાત એમ છે નાગપાલસાહેબ…’ દેશાઈભાઈ ગર્વથી છલકાતા અવાજે પોતાની દાસ્તાન શરૂ કરી, કોર્ટમાંથી નાસી છૂટેલા નરાધમ ડાકુ દિલાવરખાનનો મેં પીછો કર્યો હતો.
‘હું જાણું છું…’ નાગપાલનો સ્વર સ્થિર હતો.
‘હેં…?’ દેશભાઈનો અવાજ અચરજથી ફાટી ગયો. તે નાગપાલ સામે નર્યા આશ્ર્ચર્ય થી ટગરટગર તાકી રહ્યો.
‘હા, અને તમારે તેની સાથે ઝપાઝપી થઈ હતી. મને બધા રિપોર્ટ મળી ગયા હતા. પરંતુ દિલાવરખાન સાથે બાથ ભીડનાર તમે જ હશો, એ વાત ત્યારે હું નહોતો જાણતો. મને તો તમારું નામ જ જાણવા મળ્યું હતું. તમને ઈજા થઈ હતી. દિલાવરખાન છટકી ગયો, પછી તમે પોતે પોલીસની પૂછપરછથી બચવા માટે કોઈનેય જાણ કર્યા વગર ચુપચાપ ત્યાંથી છટકી ગયા હતા, ખરું ને?’
દેશાઈભાઈએ હકારાત્મક ઢબે માથું હલાવ્યું.
‘જુઓ દેશાઈભાઈ!’નાગપાલના સ્વરમાં હવે ભારોભાર ગંભીરતા હતી અને એકએક શબ્દો તોળી તોળીને બોલતો હોય એવું વજન તેની વાતમાંથી નીતરતું હતું :
‘તમારી સાહસિકતાની હું કદર કરું છું. તમે ખૂબ જ નીડર, બાહોશ અને બુદ્ધિશાળી છો અને એ માટે મને તમારા પ્રત્યે માન છે. તમે અપરાધી આલમ છોડી દીધી છે, અને એક શરીફ માણસની જેમ જીવન વિતાવો છો, એ જાણીને મને ઘણો જ આનંદ થયો છે. રહી તમારા જાસૂસીના શોખની વાત ! તો જરૂર
તમારો શોખ પૂરો કરો, પરંતુ આ લાઈન બહારથી જેટલી બધી ખૂબસૂરત, આકર્ષક અને મનમોહક લાગે છે એટલી જ અંદરથી ભયંકર છે. કઈ પળે, કઈ ઘડીએ, કયા દિવસે, કયા રૂપમાં મોત આવશે, એની કોઈ જ ખાતરી કે ભરાસો નથી. માટે હંમેશાં સાવધ રહેવું જોઈએ. હવે દિલાવરખાનની વાત પર આવું છું…’
નાગપાલ પળભર અટકીને બોલ્યો, ‘દેશાઈભાઈ, અત્યારે આપણા દેશમાં ચારે તરફ વિદેશી જાસૂસોએ પોતાના બદઈરાદાની અને કુચક્રની ભયંકર જાળ પાથરી છે. તમે અખબારોમાં વાંચતા હશો. એ પ્રમાણે તેઓની અનેક જાતની ધૃણિત પ્રવૃત્તિઓ વધતી જાય છે અને દોષનો ટોપલો આપણી સરકારના માથા પર ઓઢાડવામાં આવે છે. આ વિષે વિસ્તારથી હું ફરી કયારેક તમને જણાવીશ. હાલ તુરત તો તમે દેશના દુશ્મનોને શોધીને તેમની પાછળ પડી જાઓ. યાદ રાખો, અસલી અપરાધીઓ તો પરદા પાછળ જ રહીને દોરીસંચાર કરે છે, ખોટી અફવાઓ ફેલાવનાર, ખોટી તંગી ઊભી કરનાર અને લોકોમાં સરકાર તરફ ખોટો પ્રચાર કરનારાઓ સાધારણ માણસો જ છે. હોટલના વેઈટરથી માંડીને ઓફિસના કલાર્ક જેવા દેખાતા માણસો મારફત જ આવી અફવાઓ ભાડૂતી કુત્તાઓ ફેલાવે છે. આવા કુત્તાઓ તમને ચારે તરફ જોવા મળશે!’ નાગપાલ એમ કહીને અટક્યો.
દેશાઈભાઈ પૂરી ગંભીરતાથી તેની વાત સાંભળતો હતો.
નાગપાલે પોતાની પાઈપ ભરીને તેને પેટાવી. પછી એક કશ ખેંચ્યો. વળતી જ પળે પ્રિન્સ હેનરી તંબાકુની કડવી-મીઠી સુગંધ એ ખંડમાં ફેલાઈ ગઈ. અચાનક તેને જોરથી ઉધરસ આવી, કેટલીએ વાર સુધી નાગપાલ ઉધરસ ખાતો રહ્યો એની આંખમાંથી પાણી નીકળી આવ્યાં. કદાચ ધુમાડો વધુ પડતો ફેફસામાં ઊતરી ગયો હતો. પછી તે સ્વસ્થ થઈ ગયો…
‘હા,તો તમે બુદ્ધિશાળી માણસ છો દિવાકર ! અને ડેની જેવી કાબેલ જાસૂસી વિદ્યામાં પારંગત યુવતી તમારી સાથે છે. તમે ત્રણેય સાથે મળીને આવા ગદ્દાર, દેશના દુશ્મનો શોધી કાઢો. અત્યારે દિલાવરખાનને પડતો મૂકો. એને પકડવા માટેનું કામ સિવિલીયન્ટ પોલીસનું છે. બીજું દિલાવરખાન, મારે મન એક મચ્છર જેવો છે. એને મહત્ત્વ આપવાની જરૂર નથી. એને પછી જોઈ લેવાશે તમે સમજ્યા દેશાઈભાઈ!’નાગપાલનો અવાજ તીખો થયો,
‘દિલાવરખાન કરતાંયે વધુ ભયંકર માણસો દેશદ્રોહી ગણાય. માટે તેઓને શોધો… અને…’
એ જ પળે શાંતા કોફીની ટ્રે લઈને અંદર પ્રવેશી.
દેશાઈભાઈ સહિત સૌએ તેને ન્યાય આપ્યો. ત્યારબાદ થોડી ઔપચારિક વાતો કરીને દેશાઈભાઈ, દિવાકર તથા ડેની સાથે નાગપાલની રજા લઈને વિદાય થયો.
તેઓના ગયા પછી દિલીપ નાગપાલ સામે જોઈને બોલ્યો, ‘બહારથી ભલે તમે સ્વસ્થ દેખાઓ, પરંતુ અંદરથી તમે ચોકકસ થાકેલા લાગો છો. તમને થોડીવાર પહેલાં ઉધરસ પણ કેટલી બધી આવી હતી ! આ જાસૂસી-ફાસૂસી બધું પડતું મૂકીને હવે તમારે આરામ કરવો જોઈએ.’
‘ ઉધરસ….? નાગપાલ હસ્યો, ‘ એ તો મને આ પાઈપ ફૂંકવાની ટેવ…’ પળભર તે અચકાયો. પછી એણે વાક્ય પૂરું કર્યું, ‘પડી ગઈ છે અને હવે આ વ્યસન વર્ષો જૂનું થઈ ગયું, એટલે સહેલાઈથી છૂટે તેમ નથી. જો તમાકું પીવાનું બંધ કરું તો આપો- આપ જ ઉધરસ મટી જાય.’ એ ફરીથી હસ્યો.
પરંતુ એનું હાસ્ય માત્ર પોતાને ખુશ કરવા માટે જ છે એવું દિલીપને લાગ્યું. પરંતુ નાગપાલ અત્યારે વિદેશી જાસૂસોના ચકકરમાં પડયો છે એટલે હવે કોઈ જ વાતનો સીધો જવાબ પોતાને નથી મળવાનો, એ વાત તે બરાબર રીતે સમજતો થયો હતો. ‘તમે લોકો હવે જવાની તૈયારી કરો.’ નાગપાલ ઊભા થતાં બોલ્યો ‘હું બહાર જાઉં છું, એક વ્યકિતને ચેક કરવાની છે…’
દિલીપ નિરુત્તર રહ્યો…
નાગપાલ તૈયાર થઇને બહાર નીકળી ગયો.
બે મિનિટ પછી એની કાર નેતાજી સુભાષ રોડ પર પાણીના રેલાની જેમ જઈ રહી હતી! એની કારની પાછળ એક અન્ય કાર તેની પાછળ લાગી હતી અને સાંજના પાંચ વાગ્યા હતા.