પોતે સહન કરે ને બીજા કદર કરે…સુખી થવું હોય તો આવું બધું ભૂલી જાવ!

માફી આપવી ને માફી માગવી… આ બે ક્રિયા હસ્તગત કરી લેવાથી દુનિયાની કોઈપણ સમસ્યા સૂક્ષ્મ લાગવા માંડશે

સંબંધોને પેલે પાર -જાનકી કળથિયા

‘મારી જેટલું તો બીજા કોઈએ સહન નહિ કર્યું હોય… મારી કદર ક્યારેય થઈ જ નહીં..મને ક્યારેય કોઈનો પ્રેમ ન મળ્યો.’

આવા વિચારો તમને આવે ખરાં? તમે જ કાયમ જતું કર્યું હોય અને સામે કશું ન મળ્યું હોય એવું લાગે? તમારા જેટલું દુ:ખ બીજા કોઈએ સહન નહીં કર્યું હોય એવું તમને લાગે છે?
કોઈ જ્યોતિષ જાણતો માણસ અથવા તો હાથ જોઈને તુક્કા લગાવતો માણસ એમ કહે ને કે, ‘તમારા ભાગ્યે માત્ર સહન કરવાનું જ લખ્યું છે. કોઈનો સ્નેહ તમારા નસીબમાં છે જ નહીં…’ તો જાણે પોતાને કોઈ સમજી શકનાર માણસ મળી ગયું હોય એવું લાગવા માંડે, કારણ કે આપણામાંથી મોટાભાગના લોકો પોતાને અતિ સહન કરનાર સમજે છે. ઉપરાંત પોતાની કદર કોઈએ નથી કરી એવું વિચારે છે, પરંતુ શા માટે આપણે અન્ય કોઈની કદરની આશા રાખીએ છીએ?

શું કામ આપણે પ્રેમની ઝંખના કરીએ છીએ? અરે, શું કામ આપણે જ સહન કર્યું છે એવું વિચારીએ છીએ?

જિંદગીની કડવી વાસ્તવિકતા એ છે કે આપણે કશુંક કામ કર્યાના બદલામાં સામેવાળા પાસે કદરની ડિમાન્ડ કરીએ છીએ. કશુંક સહન કર્યું હોય તો સામેવાળા લોકો આપણી પ્રશંસા કરે એવો આગ્રહ (કયારેક દુરાગ્રહ !) કરતા હોઈએ છીએ. કોઈને પ્રેમ કરીએ તો બદલામાં પ્રેમની અપેક્ષા રાખીએ છીએ. કોઈકનું કામ કરી આપ્યું હોય તો બદલામાં આપણું કામ એ કરી આપે એવો આગ્રહ રાખીએ છીએ.

બસ, દુ:ખ, પીડા અને તકલીફની શરૂઆત અહીંથી થાય છે. કેટલુંક છોડી દેવાથી પણ અપાર શાંતિ મળે છે એ સમજાય ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ગયું હોય છે. જતું કરવાથી કે નમતું મૂકવાથી જે અનુભવાય છે એ આશા કે અપેક્ષા રાખવાથી નથી અનુભવી શકાતું. સુખી થવું હોય તો કોઈપણ માણસ પાસેથી કશું જ ન ઈચ્છવું. અને જો ઈચ્છા રાખો તો સાથે સાથે દુ:ખી થવાની તૈયારી પણ રાખવી.

આપણે તો માત્ર આપણું જ વિચારીએ છીએ. પીડાતા લોકો પર ક્યારેક નજર નાખીએ તો ખબર પડે કે આપણી પાસે તો ઘણું જ છે. આપણે તો ક્યાંય સુખી છીએ એ વાતનો અહેસાસ આપણાથી વધુ દુ:ખી માણસને જોયા પછી થાય છે.

કાયમ સુખ જ મળ્યું હોય ત્યારે રતિભાર પીડા પહાડ જેવડી લાગે છે. આ સ્થિતિમાં આપણાથી નીચેની પાયરીમાં રહેલી વ્યક્તિ સાથે પોતાની સરખામણી કરવી જોઈએ. પછી લાગશે કે બોસ, આપણી તકલીફ તો જરાક અમથી જ છે. આપણને જે વસ્તુ, વ્યક્તિ મળ્યા છે એમાં ખામીઓ શોધવા કરતાં જે લોકોને કશું જ નથી મળ્યું એનો વિચાર કરવો જોઈએ.

પેરેન્ટ્સ ટીચર મિટિંગમાં એક છોકરો પોતાના પેરેન્ટ્સને સાથે લીધા વગર આવ્યો. કારણ પૂછ્યું તો કહ્યું કે એ આવી શકે એમ નહોતાં. ઘરે કોન્ટેક્ટ કરવામાં આવ્યો તો જાણવા મળ્યું કે એના પેરેન્ટ્સને તો મિટિંગ વિશે ખબર જ નહોતી…! . એના દીકરાએ ઘરે જાણ નહોતી કરી.

સમગ્ર ઘટનાની તપાસ કર્યા બાદ ચોંકાવનારી વિગત ધ્યાનમાં આવી. એ ટીનએજ છોકરાને પોતાના પેરેન્ટ્સ પર અફસોસ હતો. એ સામાન્ય વ્યવસાય કરતાં હોય અને તળપદી ભાષા બોલતા હતા એટલે છોકરાને શરમ આવતી હતી. પોતાના માતા-પિતાને મિત્રો અને શિક્ષકો આગળ લઈ જવામાં ખૂબ સંકોચ થતો હતો. આ વાતથી એ છોકરાને એટલી બધી તકલીફ હતી
કે આના કરતાં પોતે અનાથ હોત તો સારું આવું વિચારતો હતો.

એની સ્કૂલમાંથી એક દિવસ અનાથઆશ્રમની વિઝિટ ગોઠવવામાં આવી. ત્યાં રહેલાં અનાથ બાળકો સાથે સ્પેશ્યલ આ છોકરાની વાત કરાવવામાં આવી. ત્યારબાદ એને અહેસાસ થયો-સમજાયું કે પોતાની પાસે તો પ્રેમનો અખૂટ ખજાનો છે જેની માટે કેટલાંય જીવો વલખા મારી રહ્યાં છે. એની પીડા, તકલીફ કે શરમ હવે એને જરાય ભારરૂપ નહોતી લાગી રહી.

સહન કરવાવાળો મુદ્દો સ્ત્રીઓને વિશેષ લાગુ પડે. બે સ્ત્રી ભેગી થાય ત્યારે એકબીજાની આપવીતીની જાણે ભરમાર ચાલુ થઈ જાય.

‘અલી બાય, તારા જેવું તો કોઈ સહન ન કરી શકે. તેં જે ભોગવ્યું છે એ તાકાત કોઈનામાં ન મલે…તારી જગ્યાએ બીજી કોઈ સ્ત્રી હોય તો પોટલાં સંકેલીને ઘરભેગી થઈ ગઈ હોય….એ તો તું આટલું સાંભળી લે, બાકી જો હું હોય ને તો એક, બે ને ત્રણ કરીને આવું..!’ આટલું સાંભળતા તો સામેવાળી સ્ત્રી ગળગળી થઈ જાય… જાણે પોતાની હાલત સમજનાર દુનિયાની પહેલી વ્યક્તિ મળી હોય.
આ એવાં વાક્યો છે જે ઘરમાં કે બે વ્યક્તિના જીવનમાં ન્યુક્લિયર બોમ્બ વિસ્ફોટ સર્જવા શક્તિમાન છે. અરે, જે પોતાના છે એમાં સહન કરવાનું આવે જ છે ક્યાં? પોતાના હોય તો કદર હોય જ અને એની સાબિતી થોડી આપવાની હોય? પોતાના છે તો બે શબ્દ બોલે પણ ખરા…
પણ બીજા આપણને કંઈક કહેશે તો સાંભળી નહીં લે ત્યારે આપણો પક્ષ લેશે.

   દરેક માણસ સર્વગુણ સંપન્ન નથી હોવાનો. એ દરેક માણસમાં આપણે પણ આવી જઈએ. આપણાથી પણ ભૂલો થઈ શકે. આપણે પણ ક્યારેક કોઈને જજ કરવામાં-પારખવામાં  થાપ ખાઈ જઈએ. આપણે લાખ સતર્ક રહીએ, છતાંય છેતરાઈ જઈએ. તો  આપણા વર્તન થકી પણ કોઈને દુ:ખ પહોંચી શકે. આપણા શબ્દો પણ કોઈને કદર ન હોવાનો અહેસાસ કરાવી શકે. બની શકે આપણે પણ કોઈની આશા કે અપેક્ષા પર ઉણા ઉતરીએ. આપણાથી પણ આપણા પ્રિય પાત્રને કશુંક રિટર્ન આપવામાં-પરત કરવામાં બાકી રહી ગયું હોય, કારણ કે આ બધી જ માનવસહજ ભૂલો છે. જેવી રીતે આપણાથી અજાણતા જ કોઈકના દિલને ઠેસ પહોંચી જાય  એ જ રીતે બીજા કોઈથી પણ અજાણતા આપણને હાનિ થતી હોય એવું લાગે. પરંતુ એના માટે ‘સહન કરવું’  કે ‘કદર ન કરી’   જેવા શબ્દપ્રયોગ ન કરવા જોઈએ.

  કેટલીક વાત  સમય પર છોડી દેવાથી આપોઆપ એનો ઉકેલ આવી જતો હોય છે. કેટલીક વાત  યાદ ન કરવાથી સોલ્વ થઈ જાય છે તો  કેટલીક  કાયમ માટે ભૂલી જવાથી બધું સચવાઈ જાય છે. જ્યારે કેટલીક બાબતો જતું કરી દેવાથી ભૂલાઈ જતી હોય છે. માફી આપવી અને માફી માગવી-આ બે ક્રિયા હસ્તગત કરી લેવાથી દુનિયાની કોઈપણ સમસ્યા નાની લાગવા માંડશે. દુ:ખ અને પીડા આપતી ઘટનાને વાગોળ્યા કરવાથી દુ:ખનો ગુણાકાર થાય છે ને એનાથી શાંતિ ક્યારેય મળવાની નથી.

નેગેટિવ વિચારો કરવા કરતાં બહેતર એ છે કે આપણામાં શું સારું છે એ અંગે વિચારવું. આપણી પાસે અન્યો કરતાં ઘણું  વધારે કુદરત દ્વારા મળ્યું છે તો એનો આભાર માનવો. જે પોતાના છે એમાં ‘સહન કરવું’ શબ્દ બને ત્યાં સુધી ટાળવો.

કદાચ આ જ સુખી થવાનો શોર્ટકટ  છે...! 

ક્લાઈમેક્સ:
જેણે પોતાનાં સપનાનો ભોગ આપ્યો છે એ પણ હસતાં મોંએ એવી વ્યક્તિને મળીને પૂછજો કે સહન કરવાનું ઉચ્ચત્તમ લેવલ શું હોય શકે… બની શકે એ તમારા ઘરમાં જ હોય…!

આશરે ૯૪૧ શબ્દ

બે સ્ત્રી પોતાનાં દુ:ખની વાત -ચર્ચા કરી રહી હોય એવી તસવીર કે રેખાંકન કઈ શકાય