કેરિકોને કર દિખાયા…
કેરીકો દવા અથવા શરીરવિજ્ઞાનમાં નોબેલ પુરસ્કાર જીતનાર 13મી મહિલા વૈજ્ઞાનિક છે
કવર સ્ટોરી -રાજેશ યાજ્ઞિક
વર્ષ 2023 નોબેલ પુરસ્કારની ઘોષણા થઇ ગઈ છે. આ વર્ષે આ વખતે એવી જાહેરાત કરવામાં આવી છે કે મેડિસિનનું નોબેલ પારિતોષિક કોવિડ વેક્સીનની શોધમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપનાર કેટલિન કેરિકો અને ડ્રૂ વિસમેનને સંયુક્ત રીતે આપવામાં આવશે. એ સમાચાર પણ તમારા સુધી પહોંચી ગયા હશે. એક પ્રયોગશાળાથી ફેલાયેલા હોવાનું મનાતા રોગચાળાનો સામનો કરવા વિશ્વએ ઉગામેલું વેક્સીનનું શસ્ત્ર પણ એક પ્રયોગશાળામાં જ તૈયાર થયું છે. જેનો યશ આ બે વૈજ્ઞાનિકોને જાય છે. બંને વૈજ્ઞાનિકોને ‘એમઆરએનએ’ તરીકે ઓળખાતા ન્યુક્લિયોસાઇડ બેઝ મોડિફિકેશનની શોધ માટે એવોર્ડ આપવામાં આવ્યો છે, જે કોવિડ-19 સામે અસરકારક રસીના ઉત્પાદન માટે આવશ્યક ઘટક છે.
કારિકો, જેઓ હંગેરીની સેજેડ યુનિવર્સિટીમાં કાર્યરત છે અને ફિલાડેલ્ફિયા (યુપીએન)માં યુનિવર્સિટી ઓફ પેન્સિલવેનિયામાં કામ કરતા વિસમેન,એ બંનેએ સાથે મળીને અનિચ્છનીય રોગપ્રતિકારક શક્તિને ટ્રિગર કર્યા વિના કોષોમાં મેસેન્જર આરએનએ નામની આનુવંશિક સામગ્રી પહોંચાડવાનો માર્ગ શોધીને રસીઓના વિકાસનો માર્ગ મોકળો કર્યો. નોબેલ કમિટીએ જણાવ્યું તેમ, `આ રસી 13 અબજથી વધુ વખત આપવામાં આવી છે, લાખો લોકોના જીવન બચાવ્યા છે અને ગંભીર કોવિડ-19 ના લાખો કેસોને અટકાવ્યા છે.’
આવી રસીઓના વિકાસમાં એક નોંધપાત્ર અવરોધ આ કૃત્રિમ એમઆરએનએના પ્રારંભિક પ્રોટોટાઇપ હતા જે દાહક પ્રતિક્રિયાઓ ઉશ્કેરે છે, જે તેમને તબીબી ઉપયોગ માટે અયોગ્ય બનાવે છે.
સાથે મળીને, કારીકો અને વિસમેને શોધ્યું કે એમઆરએનએ પરમાણુઓમાં નાના રાસાયણિક ફેરફારો કરીને, તેઓ ન માત્ર આ અનિચ્છનીય દાહક પ્રતિક્રિયાઓને નાબૂદ કરી શકે છે, પરંતુ લક્ષિત પ્રોટીનના ઉત્પાદનમાં પણ નોંધપાત્ર વધારો કરી શકતા હતા. આ અભિગમ ફાઇઝર અને મોડર્ના રસીઓ માટેનો આધાર બન્યો.
કેરીકો, હંગેરીમાં યુનિવર્સિટી ઓફ સેજ્ડના સંશોધન પ્રોફેસર અને જર્મનીમાં બાયોએનટેકના બાહ્ય સલાહકાર છે. નોબેલ મળવાની જાહેરાતથી તેઓ અભિભૂત થયા હોવાનું કહેવાય છે – ખાસ એટલા માટે કારણ કે તેઓ આ સંશોધન પણ રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો તેની પહેલા દાયકાઓથી કામ કરી રહ્યા હતા. પણ તેમના આ સંશોધન કાર્યની ઉપયોગિતા બાબત હંમેશા શંકાની નજરે જોતા રહ્યા હતા, અને યુનિવર્સિટી ઓફ પેન્સિલવેનિયા દ્વારા 90 ના દાયકાના મધ્યમાં તેમના સંશોધન માટે ભંડોળના અભાવને કારણે તેમને પદભ્રષ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. તેઓ હજુ પણ યુનિવર્સિટીની પેરેલમેન સ્કૂલ ઓફ મેડિસિન ખાતે સહાયક પ્રોફેસર છે.
કેરિકો મધ્ય હંગેરીના એક નાનકડા શહેરમાં ઉછર્યા હતા, જ્યાં તેનો પરિવાર પાણી, રેફ્રિજરેટર અને ટેલિવિઝન વિના એક જ મમાં રહેતો હતો. સેજેડમાં હંગેરિયન એકેડેમી ઑફ સાયન્સમાં પોસ્ટડોક્ટરેટ મેળવ્યા પછી, તેમણે તેની કાર વેચી દીધી, પૈસા તેની પુત્રીના ટેડી રીંછમાં છુપાવીને તેના પરિવારને ફિલાડેલ્ફિયા, યુએસમાં ખસેડ્યો.
1990 ના દાયકાના અંતમાં પેન્સિલવેનિયા યુનિવર્સિટીમાં ડિપાર્ટમેન્ટલ ફોટોકોપિયર પર, જ્યાં કારિકો સંશોધન પેપર્સ છાપતા હતા, તે વિસમેનને મળ્યા, જે હવે પેરેલમેન સ્કૂલ ઓફ મેડિસિન ખાતે રસી સંશોધનના પ્રોફેસર છે. આ જોડીએ ભાગીદારી કરી અને એમઆરએનએની સંભવિત ઉપચારાત્મક તરીકે તપાસ કરવાનું શરૂ કર્યું, શઆતમાં તેમના પ્રયોગોને ટેકો આપવા વિસમેને પોતાના અંગત
રૂપિયાનો
ખર્ચ કર્યો હતો. કારણકે બંનેને પોતાના સંશોધન પર અને ભવિષ્યમાં તબીબી ઉપયોગ ઉપર ભરોસો હતો, ભલે પછી તેમની આસપાસના લોકો તેમના કાર્યને બિનઉપયોગી, કે સમયની બરબાદી ગણતા રહ્યા હોય. કેરીકો દવા અથવા શરીરવિજ્ઞાનમાં નોબેલ પુરસ્કાર જીતનાર 13મી મહિલા વૈજ્ઞાનિક છે
1959માં જન્મેલા અમેરિકન વૈજ્ઞાનિક વિસમેન લેક્સિંગ્ટન, મેસેચ્યુસેટ્સમાં ઉછર્યા હતા અને 1977માં ગ્રેજ્યુએટ થઈને લેક્સિંગ્ટન હાઈસ્કૂલમાં ભણ્યા હતા. તેણે બી.એ. અને 1981માં બ્રાન્ડેઈસ યુનિવર્સિટીમાંથી એમએની ડિગ્રી મેળવી, જ્યાં તેમણે બાયોકેમિસ્ટ્રી અને એન્ઝાઇમોલોજીમાં મેજર કર્યું અને તેમણે ગેરાલ્ડ ફાસમેનની લેબમાં કામ કર્યું. તેમણે એમડી અને પીએચડી મેળવવા માટે ઇમ્યુનોલોજી અને માઇક્રોબાયોલોજીમાં સ્નાતકનું કાર્ય કર્યું. 1987માં બોસ્ટન યુનિવર્સિટીમાં. ત્યારપછી, વિસમેને બેથ ઈઝરાયેલ ડેકોનેસ મેડિકલ સેન્ટરમાં રેસીડેન્સી કરી, ત્યારબાદ નેશનલ ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ હેલ્થ ખાતે ફેલોશિપ મેળવી, એન્થની ફૌસીની દેખરેખ હેઠળ, નેશનલ ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ એલર્જી એન્ડ ઈન્ફેકિયસ ડીસીસીસના તત્કાલીન નિયામક તરીકે કાર્યરત પણ રહ્યા. 1997 માં, આરએનએ અને જન્મજાત રોગપ્રતિકારક તંત્ર જીવવિજ્ઞાનનો અભ્યાસ કરવા માટે વિસમેન યુનિવર્સિટી ઓફ પેન્સિલવેનિયામાં તેમની પ્રયોગશાળા શરૂ કરવા ગયા. હવે તેઓ યુનિવર્સિટીમાં રસી સંશોધનમાં રોબર્ટ્સ ફેમિલી પ્રોફેસર છે. ગાંઠનું ગોપીચંદન કરીને પણ પોતાને જે સંશોધનમાં શ્રદ્ધા હતી તેમાં આગળ વધીને જો આ વૈજ્ઞાનિકે પોતાનું કાર્ય ચાલુ ન રાખ્યું હોત તો કદાચ કોવિડ જેવા રોગચાળાને કેમ નાથવો એ વિશે વિશ્વ મહદંશે અંધારામાં રહ્યું હોત અને જે નુકશાન અત્યારે થયું દેખાય છે, તેનાથી અનેકગણી વધુ જાનહાની થઇ હોત.
સાયન્ટિફિક અમેરિકન સાથે વાત કરતા, વિસમેને સમાચાર જાણ્યા પછી જે લાગણીઓમાંથી પસાર થયા હતા તેનું વર્ણન કરતા કહે છે કે, “અત્યારે મારા મનમાં લાગણીઓની ઉથલપાથલ છે. માં મગજ બહાર મારી ગયું હોય એવું લાગે છે!”
