ફોકસ : હવે ડિજિટલ ગુનેગારોનો ખાતમો બોલાવશે સાયબર કમાન્ડો…

-મનોજ પ્રકાશ

દેશમાં સાયબર ગુનેગારોનો આતંક અન્ય આતંકવાદીઓની જેમ દિવસેને દિવસે વધી રહ્યો છે. ન્યાયાધીશો, આઇએએસ, એન્જિનિયરો, ડોક્ટરો, પત્રકારો અને રાજકારણીઓ જેવા પ્રબુદ્ધ લોકો પણ સરળતાથી તેનો શિકાર બની રહ્યા છે. તેમના આતંકનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેઓ ખુલ્લેઆમ ગુનાઓ આચરી રહ્યા છે અને દેશના દરેક રાજ્યમાં સાયબર ગુનાઓને રોકવા માટે પોલીસના સાયબર સેલ લાખો પ્રયાસો પછી પણ તેમને રોકવામાં સક્ષમ નથી. માનવતાનો નાશ કરનારા આતંકવાદીઓ હજુ પણ કેટલીક જગ્યાએ, ખાસ કરીને રાજ્યની રાજધાનીઓમાં અથવા દેશની સરહદો સુધી અને અમુક અંશે જંગલની હદમાં પોતાનું કામ કરે છે, પરંતુ ડિજિટલ ગુનેગારોના મૂળ ગામડાઓ સુધી પહોંચ્યાં છે.

આ આતંકવાદીઓના આતંકને ખતમ કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારે જે સાયબર કમાન્ડો ફોર્સને તૈયાર કરવાની રણનીતિ બનાવી છે, તે હવે કાર્યરત થઈ રહી છે. આઈઆઈટી કાનપુર દ્વારા 36 કમાન્ડોની બેચની તાલીમ પૂર્ણ થયા બાદ તેઓ દેશના વિવિધ ભાગોમાં સાયબર કમાન્ડો તરીકે સેવા આપશે. અહીં ઉત્તરાખંડ અને હિમાચલમાં સાયબર કમાન્ડો તેમની સેવાઓ આપવા માટે તૈયાર છે અને અન્ય રાજ્યોમાં પણ તેમની હાજરી ટૂંક સમયમાં પણ જોવા મળશે. ઉત્તરાખંડમાં, પોલીસ સબ-ઇન્સ્પેક્ટર વિનોદ વિષ્ટ અને કોન્સ્ટેબલ સુધિશ ખત્રી રાજ્યના પ્રથમ સાયબર કમાન્ડો બન્યા છે, જ્યારે હિમાચલ પ્રદેશમાં, મહિલા પોલીસ મનુ, મધુ શર્મા અને આકાશ ઠાકુર અને રામ શર્મા સાયબર કમાન્ડો તરીકે આગળ આવ્યા છે. આ તમામે સાયબર ક્રાઈમ એટલે કે ડિજિટલ આતંકવાદને ખતમ કરવા માટે દેશની આઈઆઈટી જેવી પ્રતિષ્ઠિત ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાંથી 6 મહિનાની ટ્રેનિંગ મેળવી છે. આ સાથે, સાયબર કૌભાંડોને રોકવા માટે કમાન્ડો તરીકે કુશળ પોલીસ કર્મચારીઓને લાવવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ છે.

આતંકવાદીઓના આતંકને ખતમ કરવામાં જોડાયેલા નિષ્ણાતો આ કમાન્ડોને દેશમાં પોતાની આગવી ઓળખ ધરાવતા અન્ય કમાન્ડોની જેમ ગણી રહ્યા છે. ભારતમાં એનએસજી જેને બ્લેક કેટ કમાન્ડો કહેવામાં આવે છે તે સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. વર્ષ 1984માં રચાયેલી આ ટુકડીને તેના કામ માટે ઓળખવામાં આવે છે. તેના મુખ્ય કાર્યોમાં મુંબઈ હુમલાનો જડબાતોડ જવાબ આપવાનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય મરીન કમાન્ડો, પેરા એસએફ, કોબરા કમાન્ડો ભારતનાં હિતોની રક્ષા માટે વિશ્વભરમાં પ્રખ્યાત છે એટલું જ નહીં આતંકવાદીઓ માટે પણ ખતરા સમાન છે. હવે તેમની જેમ જ સાયબર કમાન્ડો પણ સમગ્ર વિશ્વમાં ચાલી રહેલા સાયબર આતંકવાદને ખતમ કરવામાં તેમની ભૂમિકા ભજવશે. આ કમાન્ડો અને અન્ય કમાન્ડો વચ્ચે માત્ર એટલો જ તફાવત છે કે તેઓ ડિજિટલ માધ્યમથી આતંકવાદીઓને પકડશે અને અન્ય કમાન્ડો આ કામ વિવિધ હથિયારો દ્વારા કરે છે.

વર્ષ 2024 માં, કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે ભારતીય સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટરના પ્રથમ સ્થાપના દિવસે કહ્યું હતું કે દેશભરમાં સાયબર ગુનેગારોને પકડવા માટે સાયબર કમાન્ડોની ફોજ તૈયાર કરવામાં આવશે. આગામી પાંચ વર્ષમાં પાંચ હજાર કમાન્ડો બનાવવાનું લક્ષ્ય છે. વાસ્તવમાં, કેન્દ્ર સરકાર સાયબર દુનિયામાં દરરોજ નવા સ્કેમ સ્ટાઈલ સાથે વ્યવહાર કરવા માગે છે અને તેના માટે તેને એક સંસ્થાની જરૂર છે જે સાયબર સિક્યોર ઇન્ડિયાના માપદંડોને પૂર્ણ કરી શકે. આ હેતુ માટે પોલીસ, સીબીઆઈ, સેન્ટ્રલ પોલીસ ફોર્સ વગેરેના એસટીએફ જેવા વિશેષ કર્મચારીઓ અને અધિકારીઓને તાલીમ આપવાનું શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. આ કમાન્ડોનું સૌથી મહત્ત્વનું લક્ષ્ય ડિજિટલ ધરપકડ, ક્રિપ્ટો કરન્સી, ડેટા ચોરી, રેન્સમવેર હુમલા વગેરેને અટકાવવાનું રહેશે.

અગાઉ સરકાર પાસે એવા પ્રોફેશનલ્સને નોકરી પર રાખવાનું સૂચન હતું જેઓ ઈન-હાઉસ ટ્રેનિંગ મેળવ્યા પછી સાયબર ક્રાઈમ સામે લડી શકે. પરંતુ વિવિધ રાજ્યોના વરિષ્ઠ પોલીસ અધિકારીઓએ આ માટે કંઈક ખાસ કહ્યું, જેનું પરિણામ આ કમાન્ડો છે. અત્યાર સુધી વિવિધ વિભાગોમાં સાયબર એક્સપર્ટ તરીકે બહારથી જ પ્રોફેશનલ્સને હાયર કરવામાં આવ્યા છે.

હવે જ્યારે સરકારી કર્મચારીઓને જ ટ્રેનિંગ માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે ત્યારે અત્યાર સુધી પ્રચલિત એક ડઝનથી વધુ સાયબર ફ્રોડ ઉપરાંત અન્ય સો પ્રકારે વિશેષ તાલીમ લઈને સાયબર છેતરપિંડી રોકવામાં મહત્ત્વની કડી સાબિત થશે તેમાં કોઈ શંકા નથી. સાયબર કમાન્ડો તેમના પેરેન્ટ ડિપાર્ટમેન્ટમાં રહીને સાયબર સેલને એ રીતે મજબૂત બનાવશે કે તેઓને કોઈ માહિતી મળતા જ તેઓ ઘટનાસ્થળે પહોંચી જશે અને ગુનેગારોની ધરપકડ કરશે.

આપણ વાંચો : ફોકસઃ ટીનેજર્સ કેમ બની રહ્યાં છે અનિદ્રાના શિકાર?