ઈડરમાં ‘નકલી દૂધ’ ફેક્ટરીનો પર્દાફાશ: તમારા ઘરે આવતું દૂધ અસલી છે કે ઝેરી? જાણો ભેળસેળ પારખવાની સરળ રીત!
સાબરકાંઠાઃ જિલ્લામાં વધુ એક વખત બનાવટી દૂધ ઝડપાયું હતું. સાબરકાંઠા SOG પોલીસને ચોક્કસ બાતમી મળી હતી કે શીંગા ગામના રામજી મંદિર પાસે પટેલ ફળીમાં રહેતો યુવક પોતાના ઘરમાં જ બનાવટી દૂધ બનાવી રહ્યો છે. આ હકીકતના આધારે પોલીસે ફૂડ એન્ડ ડ્રગ્સ વિભાગ, હિંમતનગરની ટીમને સાથે રાખીને સંયુક્ત દરોડો પાડ્યો હતો.
પોલીસ તપાસમાં ચોંકાવનારી વિગતો સામે આવી હતી. આરોપી દૂધમાં મિલાવટ કરવાને બદલે કેમિકલ અને પાઉડરનો ઉપયોગ કરી આખેઆખું બનાવટી દૂધ જ તૈયાર કરતો હતો. પોલીસે સોયા ઓઈલ અને વિવિધ પાઉડરના મિશ્રણથી બનાવટી દૂધ બનાવતી ફેક્ટરીનો પર્દાફાશ કરી 200 લિટર નકલી દૂધનો જથ્થો જપ્ત કર્યો હતો. સ્થળ પરથી પોલીસે 200 લિટર બનાવટી દૂધ, 5 લિટર સોયા તેલ, 10 કિલો વે પાવડર, 2 કિલો મેલ્ટ્રો ડેક્સિન પાવડર જપ્ત કર્યો હતો. આ ઉપરાંત દૂધ બનાવવા માટેના મિક્સર મશીન, બરણી, અને ઈલેક્ટ્રીક કાંટો પણ મળી આવ્યા હતા. પોલીસે આ નકલી દૂધનો જથ્થો ક્યાં સપ્લાય કરવામાં આવતો હતો અને આ રેકેટમાં અન્ય કોઈ સંડોવાયેલું છે કે કેમ, તે દિશામાં તપાસ હાથ ધરી હતી.
આ પણ વાંચો: ભાવનગરના સિહોરમાંથી નકલી દૂધનો માવો બનાવતી ફેક્ટરી ઝડપાઈ
નકલી દૂધ ઓળખવાની સરળ રીતો
ડિટર્જન્ટની ભેળસેળ તપાસવાઃ ડિટર્જન્ટનો ઉપયોગ દૂધને ઘટ્ટ બનાવવા અને ફીણ ઉત્પન્ન કરવા માટે થાય છે.
5 થી 10 મિલી દૂધનો નમૂનો લો અને તેમાં તેટલું જ પાણી ઉમેરો. મિશ્રણને સારી રીતે હલાવો. જો શુદ્ધ દૂધ હશે હલાવવાથી પાતળું ફીણ કે પરપોટાનો ઓછો સ્તર બનશે. જ્યારે ભેળસેળવાળું દૂધ હશે તો તે જાડું અને સ્થાયી ફીણ બનાવશે.
સ્ટાર્ચની ભેળસેળ તપાસવાઃ સ્ટાર્ચ (આરોટ કે ચોખાનો લોટ) પાણી ઉમેરીને પાતળું થઈ ગયેલા દૂધને ઘટ્ટ દેખાડવા માટે વપરાય છે.
દૂધમાં આયોડિન ટિંકચર અથવા આયોડિન સોલ્યુશનના 3 ટીપાં ઉમેરો. શુદ્ધ દૂધ હશે તો રંગ બદલાશે નહીં અથવા સહેજ પીળો રહેશે. જ્યારે ભેળસેળવાળું દૂધ હશે રંગ વાદળી થઈ જશે.
સિન્થેટિક દૂધ તપાસવાઃ સિન્થેટિક દૂધ સામાન્ય રીતે યુરિયા, ડિટર્જન્ટ, તેલ અને કોસ્ટિક સોડા જેવા રસાયણોમાંથી બનાવવામાં આવે છે.
દૂધનું એક ટીપું તમારી આંગળીઓ વચ્ચે ઘસો. શુદ્ધ દૂધને ઘસવાથી ચીકણું લાગશે નહીં. જ્યારે સિન્થેટિક દૂધ ઘસવાથી સાબુવાળું કે ચીકણું લાગશે. આ ઉપરાંત સ્વાદ કડવો હોય, તો તે સિન્થેટિક હોઈ શકે છે.
યુરિયાની ભેળસેળ તપાસવાઃ દૂધમાં યુરિયાની ભેળસેળ તપાસવા એક ટેસ્ટ ટ્યુબમાં 5 મિલી દૂધ લો. તેમાં અડધી ચમચી સોયાબીન અથવા તુવેરનો પાવડર ઉમેરો અને બરાબર હલાવો. 5 મિનિટ માટે રહેવા દો. તેમાં લાલ લિટમસ પેપર અડધી મિનિટ માટે ડૂબાડો. લિટમસ પેપરનો રંગ ન બદલાયો તો તે શુદ્ધ છે જ્યારે જો ભેળસેળવાળું દૂધ હશે તો લિટમસ પેપરનો રંગ બદલાઈને વાદળી થઈ જશે.
