માવઠું થાય કે ઓછો વરસાદ પણ પાકને નહિ થાય કોઈ અસર! સૌરાષ્ટ્રના ખેડૂતોએ ગુપ્ત રીતે શોધી કાઢ્યું ‘સોનાનું ફળ’!
રાજકોટ: તાજેતરમાં જ સૌરાષ્ટ્રમાં પડેલા કમોસમી વરસાદે ખેતીપાકોને વ્યાપક નુકસાન પહોંચાડ્યું છે. સૌરાષ્ટ્રમાં પરંપરાગત પાકો જેવા કે મગફળી અને કપાસ હાલના સમયે આબોહવા પરિવર્તનના પરિણામે અનેક સંઘર્ષનો સામનો કરી રહ્યા છે. આ માટે હવે સૌરાષ્ટ્રના ખેડૂતો કોઈ એવા ખેતીપાકની શોધમાં છે કે જે હવામાનની બદલાતી સ્થિતિની સામે ખેડૂતોને ટકાવી શકે. ત્યારે અમરેલી અને સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના ખેડૂતોએ વિકાસશીલ દ્રષ્ટિકોણ અપનાવ્યો છે અને અંજીરની ખેતી તરફ વળ્યા હોય તેવા ખેડૂતોની સંખ્યા ઘણી વધુ છે.
માવઠા, નવા રોગ, ઘટતી ઉત્પાદકતા જેવી સમસ્યાઓના ઉકેલ તરીકે અંજીર જેવા બિનપરંપરાગત પાકોનું વાવેતર સારા સાબિત થઈ રહ્યા છે. અનિયમિત વરસાદને કારણે કપાસ, મગફળી અને જીરાની ખેતીમાં વારંવાર નુકસાનનો સામનો કરી રહેલા ખેડૂતો માટે અંજીર, જે સામાન્ય રીતે આબોહવા-સંવેદનશીલ ફળ માનવામાં આવે છે, તે એક ઉચ્ચ મૂલ્યનો વિકલ્પ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. તાજા અંજીર અને રોકડીયા ઉત્પાદનોની વધતી માંગથી પ્રોત્સાહિત થઈને, ઘણા ખેડૂતોએ તાજેતરના વર્ષોમાં આ ફળ સાથે પ્રયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે.
સુરતના કાપડ વેપારી પણ કોરોના દરમિયાન પોતાના વતન અમરેલી જિલ્લાના મોત આંકડિયા ગામે પરત ફરેલા દિનેશભાઈ સવસૈયા અને તેમના પત્ની વિલાસબેને પણ અંજીરની ખેતીનો પ્રારંભ કર્યો હતો. આ વિચાર સૌપ્રથમ 2019માં ચીનની બિઝનેસ ટ્રીપ દરમિયાન આવ્યો હતો. તેમણે મલેશિયાથી રોપા આયાત કર્યા અને તેમની આઠ એકર જમીનમાંથી ચાર એકરમાં 3,400 અંજીરના છોડ વાવ્યા, બાકીની જમીનનો ઉપયોગ પરંપરાગત પાકો માટે કર્યો.
અંજીરના છોડ વચ્ચે જરૂરી વિશાળ અંતરને ધ્યાનમાં રાખીને, દિનેશભાઇ પાકની હરોળો વચ્ચે કઠોળ અને અનાજ પણ ઉગાડે છે, જે આવકનો વધારાનો સ્રોત પૂરો પાડે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે “હવામાન અણધાર્યું હોવાથી મને કપાસ અને મગફળીમાંથી પૂરતો નફો મળતો ન હતો. એક વર્ષ ભારે વરસાદ, તો બીજા વર્ષે અયોગ્ય સમયે વરસાદ- નુકસાન વધી રહ્યું હતું. અંજીર પહેલા વર્ષથી જ ફળ આપવાનું શરૂ કરે છે. શરૂઆતમાં, દરેક છોડ 4-5 કિલો ઉત્પાદન આપે છે, જે ચોથા વર્ષ સુધીમાં લગભગ 20 કિલો સુધી વધે છે.”
સુરેન્દ્રનગર જિલ્લામાં, વઢવાણ તાલુકાના કટુડા ગામના મિલનભાઈ રાવલે અદ્યતન ટેક્નોલોજી અપનાવીને અંજીરની ખેતીને એક ડગલું આગળ વધારી છે. ગયા વર્ષે, રાવલે ઇઝરાયેલથી મંગાવેલા 8,000 રોપા વાવ્યા અને ડ્રિપ ઇરિગેશન અને ફર્ટિગેશન સિસ્ટમ સાથે ગ્રીનહાઉસ નેટ ગોઠવ્યું. મિલનભાઈએ જણાવ્યું હતું કહ્યું, “કપાસ અને જીરામાં પૂરતો નફો નહોતો. મેં એક કૃષિ-નિષ્ણાતની સલાહ લીધી, જેમણે જમીનનું પરીક્ષણ અને બજારનો અભ્યાસ કર્યા પછી મને અંજીરમાં રોકાણ કરવાની સલાહ આપી. પાકે ખૂબ જ સારા પરિણામો આપ્યા છે. એક છોડ 20 વર્ષ સુધી ફળ આપે છે. મારા બધા છોડમાંથી ઉત્પાદન શરૂ થઈ જશે, પછી મને વાર્ષિક રૂ. 2 કરોડથી વધુની કમાણી થવાની અપેક્ષા છે.”
સૌરાષ્ટ્રના આબોહવા માટે આશાનું કિરણ
બાગાયત અધિકારીઓ પણ માને છે કે સૌરાષ્ટ્ર માટે અંજીરની ખેતીમાં મોટી સંભાવના છે. સુરેન્દ્રનગરના નાયબ બાગાયત નિયામક એમ. બી. ગળાવદિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “અંજીર એક દુષ્કાળ-સહિષ્ણુ પાક છે જે શુષ્ક અને અર્ધ-શુષ્ક આબોહવા માટે યોગ્ય છે. યોગ્ય કાળજી સાથે, ખેડૂતો આ પ્રદેશમાં તેની ખેતી કરી શકે છે. પ્રતિ એકર દીઠ જરૂરી એક વખતનું રોકાણ લગભગ રૂ. 50,000 ની આસપાસ છે.”
