અમદાવાદમાં એક ભયાનક અકસ્માતમાં પેસેન્જર વિમાન ક્રેશ થયું. એર ઇન્ડિયાનું આ વિમાન અમદાવાદથી લંડન જઈ રહ્યું હતું. અમદાવાદના મેઘાણી નગર વિસ્તારમાં બપોરે 1.30 વાગ્યે ટેકઓફ દરમિયાન આ અકસ્માત થયો. પ્રાથમિક માહિતી અનુસાર વિમાનનો પૂંછડી (ટેઈલ)નો ભાગ વૃક્ષ સાથે અથડાયો હતો. વિમાનનો નંબર AI 171 છે. વિમાનમાં ક્રૂ મેમ્બર સહિત 242 મુસાફરો સવાર હતા, જેમાં તમામના મોત થયા છે.
ટેક-ઓફ દરમિયાન વિમાન દુર્ઘટનાનો આ પહેલો બનાવ નથી. વિશ્વભરમાં થયેલા વિમાન અકસ્માતોનું વિશ્લેષણ કર્યા પછી રજૂ કરાયેલ ફ્લાઇટ સેફ્ટી ફાઉન્ડેશનનો રિપોર્ટ ચોંકાવનારો છે. રિપોર્ટ અનુસાર વિશ્વભરમાં 14 ટકા અકસ્માતો ટેકઓફ દરમિયાન જ થયા છે. તે જ સમયે, 49 ટકા વિમાન અકસ્માતો લેન્ડિંગ દરમિયાન થયા હતા. હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે વિમાનના ટેકઓફ અને લેન્ડિંગમાં અકસ્માતનું જોખમ ક્યારે હોય છે.
ટેકઓફ દરમિયાન વિમાન અકસ્માતોના ઘણા જોખમો છે. પ્રથમ, પક્ષી અથડાવાનું જોખમ છે. જો પક્ષીઓ એન્જિન સાથે અથડાય તો અકસ્માત થઈ શકે છે. આ ઘટના એન્જિન ફેલિયર તરફ દોરી શકે છે. યુએસ એરવેઝ ફ્લાઇટ 1549 ના કિસ્સામાં આવું જ બન્યું હતું, જ્યારે પક્ષીઓનું ટોળું વિમાન સાથે અથડાયું હતું. એન્જિનમાં ટેકનિકલ ખામીને કારણે ટેકઓફ દરમિયાન પ્લેન ક્રેશ પણ થઈ શકે છે અને રિકવરી મુશ્કેલ બની જાય છે.
ટેકઓફ દરમિયાન રનવે પર પ્લેન સ્કિડ થવાથી અથવા રન-વેની નિર્ધારિત લંબાઈ પછી ટેકઓફ થવાથી પણ પ્લેન ક્રેશ થઈ શકે છે. જો ફ્લૅપ્સ, સ્લેટ્સ, બ્રેક્સ અથવા સ્પીડ સેટિંગ્સ ખામીયુક્ત હોય તો પણ, વિમાનનું સંતુલન ખોરવાઈ શકે છે અને આ સમસ્યા અકસ્માતમાં પરિણમી શકે છે.
જો પ્લેનનું લોડિંગ બેલેન્સ યોગ્ય ન હોય અથવા વજન વધારે હોય તો પ્લેનને જરૂરી લિફ્ટ મળતી નથી. આવા કિસ્સાઓમાં પણ અકસ્માતનું જોખમ રહેલું છે. ખરાબ હવામાન પણ ટેક-ઓફ દરમિયાન વિમાન માટે ખતરો ઉભો કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, રનવેમાં ફેરફાર, ખોટી ગતિનો અંદાજ અથવા સંદેશાવ્યવહારમાં ખામી પણ મોટો ખતરો સાબિત થાય છે.
દુનિયામાં બનતા તમામ વિમાન અકસ્માતોમાંથી મોટા ભાગના લેન્ડિંગ દરમિયાન થાય છે. તપાસ રિપોર્ટના આધારે, આના માટે ઘણા કારણો આપવામાં આવ્યા છે. પહેલું કારણ હાર્ડ લેન્ડિંગ અથવા બાઉન્સ છે. જ્યારે વિમાન વધુ પડતા દબાણ સાથે જમીનને સ્પર્શે છે, ત્યારે લેન્ડિંગ ગિયર અને અન્ય ભાગો તૂટવાનું જોખમ રહેલું છે.
જો વિમાન રનવેની નિર્ધારિત રેન્જની બહાર ગયા પછી લેન્ડ થાય, તો આ ઓવરરન ઘટના પણ અકસ્માતનું કારણ બની શકે છે. અચાનક દિશા બદલવાથી લિફ્ટ પણ ઓછી થાય છે અને વિમાન નીચે પડી શકે છે. ધુમ્મસ, વરસાદ કે હિમવર્ષા જેવી ઓછી દૃશ્યતાના કિસ્સાઓમાં, રનવે સ્પષ્ટ રીતે દેખાતો ન હોય તો પણ અકસ્માતનું જોખમ રહે છે. લેન્ડિંગ મુશ્કેલ બની જાય છે.
આ પણ વાંચો - અમદાવાદમાં પ્લેન અકસ્માતમાં પૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન વિજય રુપાણીનું નિધન
લેન્ડિંગ વ્હીલ ન ખૂલે અથવા તૂટી જાય તો પણ અકસ્માત થઈ શકે છે. ખોટા કોણ સાથે ઉતરાણ કરવું અથવા ખૂબ ઝડપી કે ખૂબ ધીમી ગતિએ ઉતરાણ કરવું પણ જોખમી છે. રનવે પર અવરોધો હોવા અને બળતણનો અભાવ પણ મુશ્કેલી વધારી શકે છે.
